Met het advies om medische mondkapjes in publieke buitenruimtes te dragen maakt het Outbreak Management Team een flinke draai. Eerder meldde het OMT nog dat gezichtsmaskers in de meeste situaties weinig effect hebben, maar nu zouden we ze dus toch, ook in de buitenlucht in bijzijn van andere mensen, moeten dragen.
Het OMT noemt specifiek medische mondmaskers. Die zouden niet alleen moeten worden gedragen in binnenruimtes, maar ook in publieke buitenruimtes waar niet voldoende afstand kan worden gehouden, zoals bij demonstraties, tijdens sportevenementen, in drukke winkelstraten en op drukke markten.
Bert Niesters zucht maar eens. ,,Het OMT heeft inderdaad zijn advies een beetje teruggedraaid”, zegt de viroloog, verbonden aan het UMC Groningen. ,,Het is soms niet te volgen. Je kunt sowieso redeneren: baat het niet dan schaadt het niet. Ik draag zelf altijd goede mond-neusmaskers, deed ik ook al buiten als het druk is.”
’We zijn halsstarrig geweest’
Ab Osterhaus is de draai eveneens opgevallen. ,,In Nederland zijn we heel halsstarrig geweest, omdat er zogenaamd geen bewijs was dat die maskers werken. Maar dat bewijs is er bij veel maatregelen niet. Ik ben zelf altijd een voorstander geweest van het gebruik van mond-neusmaskers, maar dan wel van goede kwaliteit. Hoe je het allemaal invult is vooral een praktische zaak.”
Eerder stond het OMT – waarvan meerdere leden maandag niet bereikbaar bleken voor een toelichting – inderdaad bepaald niet te springen om het gebruik te adviseren. ,,Een nadeel kan zijn dat ze een schijnveiligheid geven aan de gebruiker, waardoor deze de maatregelen van afstand houden en hygiëne niet meer zal opvolgen", staat in een verslag van de organisatie niet al te lang geleden.
Tegenovergesteld effect
In dezelfde richting dacht destijds het RIVM, maar daar zagen ze een tegenovergesteld effect. Ze hebben wél nut, zeiden gedragsonderzoekers van het instituut. ,,Bij mondmaskers denken mensen aan corona, en dus houden ze automatisch afstand.” Mondmaskers die dus werken uit angst voor besmetting.
Het Red Team – de groep wetenschappers die het kabinet tot voor kort (ongevraagd) van advies voorzag over de aanpak van de coronacrisis – benadrukte eerder al dat maskers altijd wel een werking hebben.
,,Ook katoenen en zelfgemaakte mond-neusmaskers hebben een functie: ze blokkeren grote druppels en een deel van de aerosolen bij de bron. Niet perfect, maar ze stoppen er wel degelijk een fractie van”, meldde het Red Team. De medische maskers werken vrijwel zeker beter.
Ook binnen op het voortgezet onderwijs
Infectieziekten-modelleur Marino van Zelst, verbonden aan de Universiteit Wageningen, is tevreden met het advies, maar stelt dat het kabinet de maatregel ook zou moeten invoeren voor het voortgezet onderwijs, binnen dus. ,,Het zou goed zijn om hier consistent in te zijn en het nieuwe advies door te trekken voor middelbare scholen, wat vrijwel elk ander Europees land doet”, legt hij uit op sociale media.
Maskers moeten wel onderdeel zijn van preventie, en niet ter complete vervanging, voegt hij toe. ,,Zeker nu de omicronvariant om zich heen grijpt.” Duidelijke en uitgebreide communicatie over goed gebruik en laagdrempelig aanbieden noemt Van Zelst ‘cruciaal’.
Chirurgische maskers
Medische maskers zijn beschikbaar in de typen I, II en IIR. Die laatste twee worden ook wel chirurgische maskers genoemd, deze worden onder meer uitgedeeld in ziekenhuizen aan bezoekers. Het masker is vooral bedoeld ter bescherming van anderen, en heeft een CE-markering op de verpakking.
Zogeheten FFP2-maskers bieden nog betere bescherming, zijn meestal ook iets duurder dan de reguliere, en zijn in verschillende landen verplicht. Toch adviseert het OMT deze niet. ,,Als mensen zo’n kapje langere tijd op hebben, kunnen ze last krijgen van benauwdheid, kortademigheid, vermoeidheid en hoofdpijn”, gaf het OMT eerder aan. Dat bestaat de kans dat dragers hun kapje sneller afdoen.
FFP2 de norm
Wat Osterhaus betreft zou FFP2 toch de norm moeten worden. ,,Kijk naar landen als Duitsland en Oostenrijk. Daar kom je zonder zo’n masker geen tankstation in.” Niesters betwijfelt wel of de maskers in de huidige fase van de pandemie nog echt werken. ,,Het zal sowieso lastig worden om besmetting met omicron te voorkomen”, vreest hij.
