Marieke Abbink-Pellenbarg Foto: Pepijn van den Broeke
Een energiesector met waterstof als pijler die Noord-Nederland brede welvaart brengt en Groningen compenseert voor de ellende met de gaswinning.
Dat is de doelstelling van het plan ‘Nieuwe energie voor Groningen’ van Groningen Seaports en de New Energy Coalition (NEC), de netwerkorganisatie waarin zo’n 120 overheden, bedrijven en kennisinstellingen proberen de energietransitie aan te jagen.
Compenseren voor schade aardgaswinning
Ze hopen en rekenen op steun uit Nij Begun, het miljardenprogramma waarmee het Rijk Groningen en Noord-Drenthe de komende dertig jaar wil compenseren voor de schade door de aardgaswinning.
,,Daar is het plan niet specifiek voor geschreven”, zegt Marieke Abbink-Pellenbarg, algemeen directeur van de NEC. ,,Bij de realisering kan Nij Begun wel een belangrijke rol spelen. Andersom kan ons plan ook input geven voor de economische paragraaf van Nij Begun.”
‘Nieuwe energie voor Groningen’ bouwt voort op een voorzet die in 2023 verscheen met de naam ‘De toekomst van Groningen’. In de nieuwe, aanmerkelijk dikkere versie zijn actuele ontwikkelingen en nieuw denkwerk verwerkt.
Voortgang
Elke zes weken, vertelt Abbink, komen zo’n 30 vertegenwoordigers van betrokken gemeenten, provincies, bedrijven en kennisinstellingen bij elkaar om de voortgang van het plan te bespreken.
De zes speerpunten uit het eerste plan zijn dezelfde gebleven. De eerste drie moeten zorgen dat de waterstofindustrie tot wasdom komt, de volgende drie dat de bewoners en het midden- en kleinbedrijf er hun voordeel mee doen.
Abbink: ,,Zo’n idee gaat niet vliegen als je geen verbinding weet te leggen naar wat het de mensen en de bedrijven in de regio oplevert. Het is natuurlijk heel bijzonder dat de regio die Nederland zo veel inkomsten uit de gaswinning heeft opgeleverd, de grootste energie-armoede kent.”
Behoud bestaande banen
Het gaat niet alleen om het scheppen van nieuwe werkgelegenheid, zegt zij, maar ook om het behoud van bestaande banen. Abbink is verheugd dat het eerste concrete project dat uit het plan voorkomt de industrie in Oost-Groningen betreft, ‘toch een kwetsbare regio’.
Het streven is negen energie-intensieve bedrijven met veertien productielocaties in het gebied voor 2030 aan te sluiten op het netwerk voor in de Eemshaven geproduceerde waterstof, zodat ze kunnen verduurzamen en toekomstbestendig worden.
De meest waarschijnlijk leverancier lijkt thans het Noorse Equinor, dat in 2029 een grote fabriek voor blauwe waterstof in de Eemshaven in gebruik wil nemen. Deze waterstof wordt als vanouds uit aardgas gemaakt, maar de CO2 wordt afgevangen en in lege gasvelden in de zeebodem nabij Noorwegen opgeslagen.
Illustratie New Energy Coalition
Afnemers
Tot de betrokken afnemers behoren onder meer Eska in Hoogezand, Steenindustrie Strating in Pekela, NedMag en Avebe in Veendam. De transporteur (Enexis) en toekomstige producenten van waterstof (naast Equinor zijn dat RWE en Engie die in de Eemshaven groene waterstof willen gaan maken) werken mee aan het plan.
,,De hele keten is dus betrokken”, zegt Abbink. ,,Alle partijen om de tafel krijgen en de krachten bundelen. Daar zijn we als New Energy Coalition, denk ik, sterk in.”
66 miljoen euro
Van de 66 miljoen euro die voor de periode tot en met 2026 uit de Nij Begun-pot is gevraagd voor de uitvoering van ‘Nieuwe energie voor Groningen’, zou 45 miljoen euro worden besteed aan de aansluiting van de Oost-Groningse bedrijven op het waterstofnetwerk.
De rest van het geld is bedoeld om onderdelen ervan nader uit te werken. Abbink: ,,Het plan is nu in een stadium dat je niet kunt zeggen: Oké, we gaan het uitvoeren. We hebben nog veel meer kennis en kunde nodig. Dus daar vragen we ook een bijdrage voor.”
De zes speerpunten
1.
Het eerste speerpunt uit het plan ‘Nieuwe energie voor Groningen’ is dat een derde van de elektriciteit van de Nederlandse windparken op zee in de Eemshaven aanlandt. Die duurzame elektriciteit is nodig om groene waterstof te maken. Het kabinet is het Noorden al een eind tegemoet gekomen.
2.
Het meest in het oog springende thema uit het plan is de Eems-Noordzee Corridor, een tunnelachtige constructie, voor de elektriciteitskabels die van de windparken naar de Eemshaven lopen. Mogelijk wordt waterstof in de toekomst ook op zee gemaakt. In dat geval moeten er ook pijpleidingen worden aangelegd die dan ook door de ‘tunnel’ lopen.
De trajectkeuze voor leidingen en kabels is altijd weer een heel lastige vanwege de kwetsbaarheid van het Waddengebied. Door de corridor zou dat probleem voor lange tijd zijn verholpen.
Algemeen directeur Marieke Abbink-Pellenbarg van de NEC: ,,Het plan is technisch ingewikkeld en het kost veel geld. Maar het lijkt ons geen goed idee om de hele Waddenzee vol te leggen met kabels en leidingen. Zo’n corridor is een oplossing waar je lang mee vooruit kunt.’’
3.
In de Eemsdelta moet voldoende ruimte zijn voor de waterstoffabrieken. Daarnaast moet de infrastructuur toereikend moet zijn, in de breedste zijn van het woord; van leidingen voor het waterstoftransport tot water-, weg- en spoorverbindingen.
4.
Een netwerk dat de grote hoeveelheden goedkope restwarmte van de waterstoffabrieken voor de verwarming van woningen naar de Groningse dorpen en stadwijken brengt, moet helpen de energiearmoede te bestrijden en de energietransitie te versnellen.
5.
Steun voor mkb en industriële bedrijven die willen verduurzamen. Het eerste project betreft het Industriecluster Oost-Groningen.
6.
Bundeling van onderwijs-, onderzoek- en testactiviteiten rond waterstof in een zogeheten campus moet de innovatiekracht van de regio versterken en extra banen opleveren.
