Schoonmaken: minder sexy dan horeca, wel beter betaald. 'Het is een ramp hier in het Noorden, we kunnen niemand vinden'

Schoonmaken, dat is toch zwaar werk dat slecht wordt betaald? Over dat eerste kun je discussiëren, maar het tweede klopt aantoonbaar niet. In mei werd de cao voor schoonmakers, glazenwassers en gevelreinigers opengebroken en spraken de bonden met de werkgevers een extra loonsverhoging af. In plaats van de 7,6 procent in twee jaar die was overeengekomen, krijgen schoonmakers er tot 1 juli volgend jaar 12 procent bij. Bovendien gaan de werkgevers een loyaliteitsbonus uitkeren aan ervaren krachten.

Door de beloofde verhoging verdient een 17-jarige schoonmaker zonder ervaring medio volgend jaar 11 euro per uur. Een 19-jarige krijgt 12,30 tot 15,50 euro per uur. Die bedragen zijn exclusief de forse toeslagen voor werk in het weekeinde en op feestdagen. Jongeren die minder dan 12 uur per week werken, krijgen een all-in loon, wat wil zeggen dat ook vakantiegeld en de waarde van vakantiedagen worden uitgekeerd.

,,We zijn natuurlijk heel blij met die extra loonsverhoging’’, zegt Kees Vos van vakbond CNV. Volgens hem werken er ruim 130.000 schoonmakers in ons land.

Dat schoonmaken slecht wordt betaald, klopt volgens hem niet altijd. ,,In feite zat de betaling al jaren boven het minimumloon. En je hebt veel opleidingsmogelijkheden in de cao. Maar het dreigde allemaal spaak te lopen door de enorme inflatie, die niet gecompenseerd ging worden. Dus zeiden we tegen de werkgevers: er is een groot personeelstekort, veel verloop en je zit met vergrijzing. Dus moet je zorgen dat je je medewerkers vasthoudt. Geef je mensen iets.’’

De werkgevers bleken gevoelig voor die argumenten en de cao werd opengebroken. ,,Ze hadden makkelijk kunnen zeggen: daar hebben we eerder al afspraken over gemaakt. We stonden in feite met lege handen. Vergeet niet dat werkgevers vaak vast zitten aan lopende schoonmaakcontracten. Het gaat soms om grote bedragen. We zeiden: ga met die opdrachtgevers praten. Uiteindelijk is het openbreken van de cao gelukt, maar het waren pittige discussies.’’

Recent zijn de bonden overigens weer in aanvaring gekomen met sommige werkgevers. Eigenaren van vakantieparken zoals Landal en Roompot trokken ineens hun medewerking aan een betere reisonkostenvergoeding in. De bonden gaan de komende tijd langs een aantal van die parken, om daar aandacht voor te vragen. Ook zijn er zorgen over hotelschoonmakers, die er vaak bekaaid van af zouden komen.

De betere salariëring is hard nodig om jongeren aan te trekken. ,,We moeten echt verjongen om ook in de toekomst schoonmaak aan te kunnen bieden. De gemiddelde leeftijd in onze branche is nu 47 jaar’’, zegt Ilse Vanhijfte van branchevereniging Schoonmakend Nederland. ,,We hebben ook campagne gevoerd om jongeren in parttime- en deeltijdbanen te krijgen. Dat pakt enorm goed uit. Het komt nu regelmatig voor dat vakantiewerk in de schoonmaak op is en dat jongeren op een wachtlijst komen.’’

Vanhijfte, die in Utrecht woont, vertelt dat haar zoon in de zomer vergeefs bij schoonmaakbedrijven aanklopte voor een vakantiebaan. ,,Ze zeiden: kom over drie weken maar terug, dan is er wel weer werk. We zitten nu vol. Dat is toch fantastisch? En ik snap wel dat jongeren op dat geld aanslaan. Ze willen in de vakantie sparen voor een scooter of een reis. En het mooi is meegenomen dat schoonmaken beter betaalt dan werk in de supermarkt of de horeca.’’

Ze kent de verhalen over het belabberde imago van schoonmaakwerk – zwaar, wc’s poetsen. ,,Het is minder sexy dan de horeca. Maar wc’s schoonmaken is een heel klein onderdeel van het werk dat je doet. En bij een heleboel opdrachtgevers maak je helemaal geen wc’s schoon. Je ziet nu trouwens dat het imago aan het veranderen is. ‘s Ochtends werken, ‘s middags op het strand, dat hoor je nu ook wel.’’

De animo onder jongeren voor (tijdelijk) schoonmaakwerk is groot, bevestigt Remco Johannes, die als recruiter voor schoonmaakbedrijf CSU in de regio Groningen werkt. ,,Vooral voor vakantiewerk, bijvoorbeeld in vakantieparken. Dat komt door het hoge uurloon. Vijftienjarigen krijgen bij ons een bedrag van zo’n 9,50 euro per uur. Dat is twee euro meer dan bij Jumbo of Albert Heijn. Maar in september, als de scholen weer beginnen, valt er voor ons weer een grote groep weg.’’

Veel ervaring is voor schoonmaken niet nodig. ,,Wij vragen geen cv meer. Als mensen enthousiast zijn, nodigen we ze uit. Dan kijken we welke mogelijkheden er zijn. De eisen voor schoonmaakwerk liggen veel lager dan voor andere soorten werk’’, aldus Johannes.

Toch blijft er grote vraag naar schoonmakers voor scholen en kantoren. ,,Dat heeft ook te maken met het aantal uren dat wordt geboden. Locaties die vier of zes uur per week bieden in een kleine plaats zijn heel moeilijk te vullen’’, weet de recruiter. ,,Daar lopen wij ook tegenaan.’’

Wies van ‘t Slot van het Groningse uitzendbureau 365Werk bespeurt ook een groeiende belangstelling voor tijdelijk schoonmaakwerk. Door de recente wijzigingen is vakantiewerk aantrekkelijker geworden. ,,Zeker met de toeslagpercentages die je in de schoonmaak-cao hebt. Vooral werken in het weekeind is heel erg gunstig. Voor 17-, 18-, 19- en 20-jarigen zijn de salarissen nu enorm omhoog gegaan. Als mensen dat goed doorrekenen en wij er goed mee adverteren, dan maakt dat een aanzienlijk verschil .’’

Voor studenten kan schoonmaken aantrekkelijk zijn, ziet Van ‘t Slot. ,,Het is soms handig te combineren met de studie, omdat het vaak kleine uurtjes zijn.’’

In het westen van het land is er zo hier en daar inmiddels een tekort aan tijdelijk werk voor schoonmakers. Soms belanden werkwilligen zelfs op een wachtlijst. Maar niet elk bedrijf profiteert. Vaste schoonmakers voor een volledig dienstverband blijven schaars.

,,Hadden we maar een wachtlijst, was dat maar waar. Het personeelstekort is dramatisch’’, zegt Jacolien de Vries van Schoonmaakbedrijf Bakker in Groningen. Het 95-jaar oude familiebedrijf heeft grote moeite om aan geschikt personeel voor schoonmaakklussen te komen.

,,Wij hebben in feite al jaren een goede cao. Na die verhoging in het voorjaar hebben we niet gemerkt dat er mensen kwamen. Het is echt een ramp hier in het Noorden. We kunnen nauwelijks mensen vinden die willen schoonmaken. We werken inmiddels al met zes verschillende uitzendbureaus, maar die kunnen ook niemand vinden. We hangen posters op, benaderen mensen via-via, maar het levert weinig op’’, verzucht De Vries. ,,Hopelijk melden zich straks nog wat jongeren, als de Kei-week in Groningen weer voorbij is en iedereen weer aan de gang gaat.’’

Waar het aanhoudende personeelstekort precies aan ligt, vindt ze lastig. Is het een imago-kwestie? Is de betaling, die beter is geworden, voor sommigen nog niet goed genoeg? Of speelt de krapte op de arbeidsmarkt een rol? ,,Misschien hebben we het ook te goed. En het heeft vast ook te maken met de coronaperiode, waarin mensen naar de GGD vertrokken, waar ze heel veel geld kregen. Die zijn we kwijtgeraakt.’’

,,We moeten nu soms klussen weigeren omdat we geen personeel kunnen vinden. Ik wil wel kwaliteit leveren, als dat niet kan neem ik werk niet aan’’ besluit De Vries.