Een gasvlam op een NAM-locatie bij het Lageland. Wanneer de senaat dinsdag instemt met het stoppen van de gaswinning in Groningen gaat dit beeld straks tot het verleden behoren. Foto: archief Kees van de Veen
De Eerste Kamer zal dinsdag naar verwachting instemmen met de beëindiging van de gaswinning uit het Groningenveld. Maar is de leveringszekerheid van gas nog wel gegarandeerd als het grootste gasveld van West-Europa wordt gesloten?
Wat zijn de gevolgen wanneer de senaat in stemt met de sluiting van het Groningenveld?
Nadat de winning uit het Groningenveld onlangs tot stilstand kwam, resteert er nog zo’n 450 miljard kuub gas in het reservoir. Ter vergelijking: het gasverbruik van de Nederlandse huishoudens is zo’n 8 miljard kuub per jaar. Door het snel teruglopen van de druk is het overigens niet mogelijk de complete hoeveelheid gas die in het veld achterblijft te winnen.
Maar stel dat er in de toekomst nog wel een beroep wordt gedaan op het gas in de Groninger bodem, dan kan de winning ervan worden bemoeilijkt door de wijze waarop de installaties zijn ontmanteld. Wanneer de exploratieputten zijn afgedicht met pluggen en deels volgestort met cement, is het lastig die opnieuw te gebruiken. Het boren van nieuwe putten is kostbaar en bovendien duurt het krijgen van nieuwe vergunningen voor de winning jaren.
Hoe voorziet Nederland in voldoende gas na het wegvallen van Groningen?
Nederland bouwt de gaswinning flink af, maar niet het verbruik, hoewel dat wel lager is geworden door een afnemende vraag. Veel huishoudens zetten de thermosstaat lager, een aantal grote energieslurpers in het bedrijfsleven is omgevallen (Aldel) en tot slot worden we geholpen door de recente zachte winters. Maar we hebben elk jaar nog zo’n 30 tot 32 miljard kuub nodig..
Ons land kan nog ongeveer een kwart van die hoeveelheid zelf produceren. Dat gebeurt vooral op zee en in een aantal kleine velden op land. Maar die productie neemt de komende jaren gestaag af. Ondanks de toename van de hoeveelheid duurzame energie uit zon en wind worden we dus veel afhankelijker van de import van gas.
Waar komt dat importgas vandaan?
Tot voor kort kwam er veel Russisch aardgas naar Europa. Dat land beschikt over enorme gasreserves, maar na de inval in Oekraïne heeft Europa Rusland in de ban gedaan. Nederland en Europa importeren nu vooral vloeibaar aardgas (LNG), dat in het geval van ons land voornamelijk uit de VS komt. Het wordt in tankers naar Rotterdam en de Eemshaven verscheept, omgezet in regulier aardgas en aan het Nederlandse net toegevoegd.
Er zijn zorgen over de leveringszekerheid na de sluiting van Groningen. Zijn die terecht?
Van verschillende kanten is de afgelopen tijd gewezen op mogelijke tekorten aan gas. Gasunie-dochter GTS, die de wettelijke taak heeft jaarlijks advies uit te brengen over de leveringszekerheid, waarschuwt dat Nederland drastische maatregelen moet nemen om de leveringszekerheid van gas aan huishoudens en de industrie veilig te stellen. De vrees bestaat dat de gasreserve in de opslagen bij onder meer Norg en Grijpskerk onvoldoende is in een strenge winter.
Voorts is Nederland erg afhankelijk van LNG, maar die markt is mondiaal en de vraag is groter dan het aanbod. Europa moet concurreren met grootverbruikers zoals China en India, waar ook een enorme vraag is naar energie. Aanvoer van voldoende LNG is dus niet gegarandeerd, zegt GTS. Bovendien blijkt uit het opblazen van de Nordstream gaspijpleiding in de Baltische Zee in 2022 dat de infrastructuur om gas te importeren kwetsbaar is voor sabotage. Martien Visser, lector energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen en manager corporate strategy bij Gasunie, deed in deze krant de oproep om noodvoorraden met gas aan te leggen, net zoals we dat al doen bij olie.
Wat gebeurt er als er onverhoopt te weinig gas is?
In dat geval treden noodscenario’s in werking en worden in het uiterste geval delen van de industrie afgekoppeld van de gastoevoer. Huishoudens, maar ook bijvoorbeeld ziekenhuizen, zorginstellingen en de stadsverwarming blijven in dit crisisplan buiten schot.
