Geen kabels zonder schade aan het wad. Onderzoekers vragen zich af welke schade maatschappelijk acceptabel is

De aanleg van een stroomkabel van een groot nog te bouwen windpark zo’n 80 kilometer ten noorden van Schiermonnikoog naar de vaste wal in Groningen zorgt al geruime tijd voor onrust. Vooral de aanleg over Schier, de Groninger kwelder en dwars door bouwland in Noord-Groningen leidt tot kritiek van natuurclubs en boerenorganisaties. Geroepen wordt om een alternatieve route meer naar het oosten die kwetsbare natuur en akkerland ontziet.

Om een besluit te kunnen nemen, is al veel onderzoek gedaan. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, de provincie Groningen, de Gasunie en Tennet, de beheerder van het landelijke hoogspanningsnet, heeft ingenieursbureau Royal Haskoning nu gekeken wat er geleerd kan worden van kabels die elders in de Waddenzee zijn aangelegd, bijvoorbeeld bij Duitsland en Denemarken.

Vraag bij het onderzoek was onder meer of er nieuwe technieken, methoden en routes zijn die schade aan de natuur beperken. Daarbij is ook gekeken naar voorstellen om een tunnel onder de Waddenzee aan te leggen, of een werkeiland voor waterstof.

Zo’n nieuwe aanpak is hard nodig, in de wetenschap dat het windpark ten noorden van Schier niet het laatste is. Komende jaren zullen er meer grootschalige windparken op dit deel van de Noordzee worden gepland en gebouwd, waarvan de stroom of de waterstof ook naar de vaste wal moeten. De behoefte aan duurzame energie neemt razendsnel toe. Waterstof die wordt geproduceerd met groene stroom van windturbines, is cruciaal bij de vergroening van de Nederlandse industrie.

De grootste les uit Duitsland ligt op organisatorisch gebied: in vergelijking met de onderzeese kabels in Nederland, liggen de kabels daar er netjes bij in een kabelgoot. Door deze strak geplande corridor doorkruisen kabels elkaar niet of amper en is het aangetaste gebied minimaal, aldus de onderzoekers.

Kabels leggen in kwetsbare gebieden zonder daar afbreuk aan te doen is vrijwel onmogelijk, blijkt uit het onderzoek. Er zijn weliswaar technieken die minder problemen opleveren, zoals het ondergronds aanleggen van leidingen, maar ook die hebben impact op het gebied en de dieren en planten die er leven. Door de aanlegperiode zorgvuldig te kiezen, vlot te werken en werkzaamheden zoveel mogelijk in één keer uit te voeren, kan overlast en schade voor de natuur wel worden beperkt.

Ook keken de onderzoekers naar alternatieve routes door de Waddenzee. Bij twee daarvan komt de stroomkabel aan land in de omgeving van de Eemshaven.

Partijen die zich zorgen maken over de impact van de kabel op het waddengebied vinden dat de overheid moet kiezen. ,,Het is óf een beschermd natuurgebied, óf er wordt ontwikkeld. Het kan niet en-en”. De politieke discussie moet volgens hen gaan over de vraag of het natuurgebied wordt opgegeven. ,,Als de hoofddoelstelling niet langer natuur is, zeg dat dan.’’

De onderzoekers opperen om een soort ‘maatschappelijke onderhandeling’ te voeren over de onvermijdelijke komst van kabels en leidingen in de Waddenzee. Want, zeggen ze, niemand twijfelt aan het belang van windenergie op zee. ,,De keus voor een kabelroute wordt vooral bepaald door de vraag welke negatieve effecten op een gebied maatschappelijk acceptabel zullen zijn.’’