Duitse energiereus RWE steekt miljarden in 'groene' hotspot Eemshaven

Het wil nog altijd de kolen- en biomassa gestookte Eemshavencentrale verduurzamen door kolen te vervangen door biomassa en de CO2 af te vangen en als grondstof aan de chemische industrie te leveren. Het gaat ook de gasgestookte Magnumcentrale, die het met het bijbehorende zonnepark in oktober vrijwel zeker van Vattenfall overneemt, vrij van CO2-uitstoot maken.

Een bescheiden elektrolyser (waterstoffabriek) van om te beginnen 50 megawatt die groene stroom krijgt van RWE’s plaatselijke windmolenpark Westereems, wordt in 2027 opgeschaald tot de grootste elektrolyser in Nederland, als het Rijk het Duitse concern de bouw en exploitatie gunt van het nieuwe windpark op zee, Hollandse Kust (west).

,,Als alles doorgaat, staat er straks in de Eemshaven voor wel zes tot zeven miljard euro aan geïnvesteerd vermogen van RWE. Ik zou geen plek in het Noorden weten, waar een bedrijf zo veel geld insteekt”, zegt Marinus Tabak (39).

De stad-Groninger was eerder plantmanager van de Eemshavencentrale. Als directeur central asset management heeft hij nu een leidende rol bij de ontwikkeling van de RWE-locatie in de Eemshaven tot ‘een kroonjuweel’ van het Duitse concern.

Dat het concern zoveel investeert in de Eemshaven, heeft volgens Tabak te maken met de overtuiging dat het gebied dé energie- en waterstofhub van Noordwest-Europa wordt. ,,De Noordzee wordt met al die windparken een groot energiecomplex. Nu gaan van die nieuwe windparken de kabels nog weleens naar Vlissingen, Rotterdam of IJmuiden. Daar is op den duur geen plek meer. Uiteindelijk komen ze allemaal naar de Eemshaven. Daar zijn, zeker met de nabijheid van het waterstofnetwerk van Gasunie en de chemische industrie, alle voorwaarden aanwezig voor grootschalige productie van groene waterstof. RWE ziet Groningen echt als Hydrogen Valley.”

De bouw van de grote waterstoffabriek begint feitelijk met het demonstratieproject dat RWE de naam Eemshydrogen heeft gegeven en dat in 2025 moet zijn voltooid. Dat voorziet in de bouw van een elektrolyser met 50 megawatt vermogen. Die gaat groene waterstof maken met de stroom van het windpark Westereems dat het concern in de Eemshaven in eigendom heeft. Onder meer BioMCN (biobrandstof) en Evonik (waterstofperoxide) in Delfzijl hebben zich gemeld als potentiële afnemers.

Of RWE kort daarop de waterstoffabriek kan uitbouwen tot de grootste van Nederland, is niet zeker. Dat hangt af van de vraag of het concern het nieuwe offshore windpark Hollandse Kust (west) mag bouwen, dat op 53 kilometer van de kust van IJmuiden moet verrijzen. De reusachtige windmolens die daar komen krijgen een gezamenlijk vermogen van 1400 megawatt. Naast RWE zijn er tenminste nog vijf gegadigden voor de bouw.

Tabak: ,,Als we die aanbesteding winnen, gaan we een groot deel van de stroom gebruiken voor een elektrolyser van 600 megawatt die dan in 2027 in de Eemshaven operationeel moet zijn. Dat is dan by far degrootste van Nederland.”

Waar RWE ook op wacht: toestemming van de mededingingsautoriteit om de gasgestookte Magnumcentrale over te nemen van Vattenfall. Het Zweedse energieconcern wilde de installatie overschakelen op waterstof. Vanwege een nieuwe strategie besloot het de ‘Magnum’ te verkopen. Voor de overname komt naar alle waarschijnlijkheid in oktober het groene licht.

RWE onderzoekt momenteel hoe het de centrale vrij van CO2-uitstoot wil stoken. Daarbij is groene waterstof een optie, maar ook de blauwe variant die RWE wellicht ook ter plekke gaat maken. Dat is waterstof die op de thans courante manier wordt gemaakt met aardgas, maar met afvang van de CO2-uitstoot. Die zou in lege gasvelden voor de Noorse kust worden opgeslagen, of als grondstof worden geleverd aan de industrie.

Tabak: ,,De groene waterstof die we in de Eemshaven gaan maken, is om te beginnen niet voor het stoken van de centrale maar voor de industrie. Zo heeft het de meeste meerwaarde. Het stelt de industrie in staat geheel duurzame producten te maken. Dat zou heel chique zijn natuurlijk.”

Ondertussen blijft RWE ook vechten voor een ’groen’ voortbestaan van de kolencentrale, die in 2015 in bedrijf werd gesteld. Die wordt momenteel voor 20 procent met biomassa gestookt. Het kabinet stopt echter de subsidie voor biomassa en wil kolenstook met ingang van 2030 verbieden.

RWE lobbyt al jaren met een plan om de centrale te verduurzamen. Dat wil het concern doen door de kolen uiteindelijk geheel te vervangen door biomassa, de CO2 af te vangen en die als grondstof te leveren aan de chemische industrie in Delfzijl. In dat geval spreekt men van negatieve emissies, waarmee CO2 aan de atmosfeer wordt onttrokken en de centrale CO2-negatief wordt.

Het concern vond jarenlang geen gehoor voor het plan. Laatst echter zei minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) dat zonder negatieve emissies de klimaatdoelen niet haalbaar zijn. Tabak: ,,Steeds meer mensen in Den Haag worden ontvankelijk voor dat idee. Zonder biomassa gaan we 100 procent hernieuwbare energie niet halen. Bovendien heb je een brede energiemix nodig om de energierekening niet verder omhoog te laten knallen. ”

Tabak weet dat biomassa het in de publieke en politieke opinie ‘niet goed doet’ omdat er bomen voor zouden worden gekapt en er bij verbranding veel schadelijk stoffen vrij zouden komen. ,,Van de pellets die we verbranden, is 80 procent afkomstig van zaagsel en restproducten uit de houtindustrie. Hout dat anders wordt weggegooid”, vertelt hij.

En de rest? ,,Die komt uit productiebossen uit de Baltische Staten. Doordat we in Nederland niet zo veel bos hebben, hebben we niet in de gaten hoe bosrijk Europa is. En dat er steeds meer bos bij komt. Je kunt ook productiebossen bouwen. We zien echter ook veel in het gebruik van agrarische reststromen.”

Tabak doelt onder meer op bagasse, een restproduct van de rietsuikerindustrie. Daar heeft RWE al mee geëxperimenteerd. Tabak: ,,De mix van houtpellets en bagasse bleek een heel goed rendement te hebben.”

De uitstoot van schadelijke stoffen van de Eemshavencentrale is volgens hem ‘nagenoeg nihil’. ,,De centrale wordt weleens vergelijken met een open haard. Dat slaat nergens op. Ook de vergelijking met oude kolencentrales niet. Het is de modernste in zijn soort en wij draaien met de strengste vergunning in Europa.”