De Duurzame Dertig: dit zijn de initiatieven uit Drenthe, Groningen en Friesland waar jij op kunt stemmen - deel 3

De afgelopen weken hebben meer dan honderd duurzame initiatieven uit Drenthe, Friesland en Groningen zich aangemeld voor de Duurzame Dertig. Van kledingruilen en een biologische moestuin, tot het terugkopen en vergroenen van een vakantiepark of net lang knutselen totdat je een biologisch afbreekbare beker hebt.

Daaruit heeft een jury de dertig genomineerden gekozen. Tien in elke categorie: mens en leefomgeving, bedrijfsvoering en innovatie. Daarbij is rekening gehouden met de herkomst (Noord-Nederland), het vernieuwende karakter, de impact en de inspiratie die zij zijn voor anderen.

Behalve juryprijzen kent de Duurzame Dertig ook een publieksprijs. Daarbij kan iedereen stemmen op zijn of haar favoriete initiatief. De winnaar krijgt een mediabudget van 25.000 euro te besteden in de media van Mediahuis Noord, dus help jouw favoriet om deze prijs in de wacht te slepen.

Iedere dag stellen wij zes deelnemers aan je voor, vandaag deel 3:

De balie die in de ontvangsthal van het nieuwe Cambuurstadion komt te staan is gemaakt van een boom die gekapt moest worden om plaats de maken voor het stadion. Het is een van de 87 gevelde bomen uit Leeuwarden die door Danita Vellinga en haar compagnon Ithran de la Rie de afgelopen drie jaar zijn verwerkt tot meubels of andere artikelen.

Ze begonnen hun meubelmakerij Stadshout Leeuwarden in 2020. Danita Velling: ,,We vinden het zonde dat bomen worden versnipperd of in de haard verdwijnen. Door er iets van te maken houden we ook CO2 vast.”

Voor elke gebruikte boom plant Stadshout Leeuwarden twee bomen terug. Die komen niet allemaal in de stad omdat dat te duur werd. ,,Dan krijg je met dingen als openbreken van de weg te maken. Het gaat nu via een stichting die een boom in het Amazonegebied en een boom in de gemeente Leeuwarden plant. We zijn ook bezig met scholen in het kader van boomplantdag.”

Op elk meubel staat een bomenpaspoort waarop niet alleen staat van welke boom het is gemaakt, maar ook waar de boom stond en hoe oud hij was. ,,Zo krijgen onze meubels ook emotionele waarde. Een tafel van een boom waaronder je vader en moeder elkaar hebben ontmoet wordt een erfstuk. Dat gebeurt niet bij een tafel van Ikea.”

Landelijk burgerinitiatief Land van Ons (LVO) kocht tegen marktprijs 35 hectare grond aan de Biskopsreed tussen Wijnjewoude en Bakkeveen. Het land van melkveehouder Geert Rozema is al biologisch gecertificeerd. Maar volgens Gerrit Elsenga, een van de vijftien vrijwilligers die bij het LVO-project in Wijnjewoude zijn betrokken, wordt de bodem de komende jaren nog beter. ,,Het was kruidenrijk grasland, maar er staan inmiddels ook op delen bloeiende producten als boekweit, koolzaad en erwten. Dat zorgt voor meer biodiversiteit, een betere structuur van de grond en een nog gezondere bodem.”

Rozema is zijn melkveehouderij aan het afbouwen en wil graag dat er biologisch op geboerd blijft. Hij heeft, op achttien stuks vee na, zijn koeien weggedaan. De komende jaren pacht hij het land van LVO en verbouwt er onder andere erwten en koolzaad. De vrijwilligers verlenen de boer hand-en-spandiensten om het gebied biodiverser te maken. ,,Er komen bijvoorbeeld stroken met struiken. Bij de aanleg daarvan springen onze vrijwilligers bij. Net als bijvoorbeeld voor het afvlakken voor een te steile slootkant.”

De komende maanden wordt het bouwplan verder uitgewerkt. Om de lokale bevolking bij het project te betrekken is er in juli een informatiedag en komt er in september een open dag.

Energie die je bespaart, hoef je ook niet extra op te wekken. Een win-win voor het klimaat en de portemonnee. Om het energiegebruik in gebouwen flink omlaag te brengen ontwikkelden ondernemers Guido Bartelink en Sietse Damstra van ACS uit Groningen Climatics, een systeem dat met software het energiebeheer in grote panden een stuk efficiënter maakt.

,,Er wordt aangenomen dat het wel goed geregeld is’’, vertelt Chantal Roukema. ,,Maar in de praktijk valt het tegen. In veel gebouwen zitten hele ouderwetse systemen die heel statisch zijn met weinig data en weinig inzicht.’’ De Groningers plaatsen een klein apparaatje in de regelkast van waar ventilatie en verwarming in een gebouw aangestuurd worden. ,,Daar halen we heel veel data uit en daarmee sturen we alles opnieuw aan.’’ Per gebouw kan de besparing op het energieverbruik oplopen tot 40 procent, waardoor bijvoorbeeld minder zonnepanelen op het dak nodig zijn om energie op te wekken. Bovendien gaan de installaties langer mee en gaan ze minder vaak stuk.

ACS richt zich niet zozeer op woningen maar op grote gebouwen zoals een school of kantoor. ,,Daar kun je echt impact op maken en heel veel energie besparen.’’ Het systeem draait al in ruim driehonderd gebouwen. ,,En we zijn snel aan het groeien.’’

Een huis van stro? Dat blaas je zo weg, als je het sprookje van de wolf en de drie biggetjes mag geloven. Maar met stro kan je prima bouwen, bewijst Prefab Strobouw uit Zuidbroek. En die huizen, die blijven met gemak overeind staan.

Bouwen met stro is niet het stapelen van strobalen, legt Kristian Maters uit. Hij startte samen met Niels Kloppenburg Prefab Strobouw en bouwt daarmee tussen de twintig en dertig huizen per jaar. De woningen hebben een basis van houtskeletbouw. De muren worden vervolgens opgetrokken uit panelen waartussen met een machine snippers stro worden geblazen. ,,We zijn een paar weken bezig in de timmerfabriek’’, zegt Maters. ,,Maar eenmaal op de bouwplaats staat het zo maar. Op deze manier kan je snel bouwen.’’

Het stro, de stengels die na het dorsen van graan overblijven, komt uit Groningen. ,,Dat is wel het voordeel van dit materiaal. Het is al heel breed beschikbaar omdat hier al veel graan geteeld wordt.’’ Overigens heeft stro wel meer voordelen. Zo legt het materiaal al bij de bouw CO2 vast, in tegenstelling tot beton, dat bij de productie juist een hoge CO2-uitstoot heeft. Het stro isoleert ook goed. ,,Het zorgt voor een fijn binnenklimaat. Het is een natuurlijk materiaal dat beter vocht opneemt en afstoot dan regulier isolatiemateriaal. En het houdt je huis zomers ook beter koel.’’

Natuurmuseum Friesland viert dit jaar het 100-jarig bestaan. Tijdens een vierdaags festival in mei werd uitgebreid stilgestaan bij deze heugelijke gebeurtenis. En wie jarig is trakteert natuurlijk. Duizenden planten werden uitgedeeld om de biodiversiteit te vergroten. ,,We willen de natuur naar buiten toe brengen”, vertelt Froukje Hernamdt, directeur van Natuurmuseum Friesland. ,,Het is niet iets wat zich tussen de vier muren van het museum afspeelt.” De organisatie wil leren over de natuur omzetten in actie vóór de natuurlijk leefomgeving. Tijdens het festival werden in vier dagen tweeduizend planten uitgedeeld aan bezoekers, om de natuur een handje te helpen. ,,Een soort bloemetjesmarkt 2.0.” In het najaar krijgt de plantenactie een vervolg, dan worden duizenden bomen uitgedeeld en geplant.

Hernamdt is nu een jaar directeur, onder haar leiding ging de focus nadrukkelijk op natuur. ,,We bewegen steeds meer van cultuur- naar natuurinstelling.” Ook richt het museum zich op nieuwe doelgroepen, zoals jongeren, mensen met een achterstand of nieuwkomers en is de entree op donderdag, buiten de schoolvakanties, gratis. ,,We bereiken nu veel mensen die normaal niet met natuur in aanraking komen.” De nieuwe strategie werpt zijn vruchten af, want de bezoekersaantallen schieten omhoog, zegt ze.

Het museum werkt ook nauwer samen met natuurorganisaties. Leden van de natuurclubs zijn vaak ouderen, waar het museum zich juist richt op jongeren. Via het Natuurmuseum maakt die groep ook kennis met natuurorganisaties. ,,Een win-winsituatie.”

Biologisch katoen, merinowol, etc.: er zijn tegenwoordig meerdere ‘groene’ stoffen op de kledingmarkt. Maar een T-shirt is pas echt duurzaam als het ook zo bedrukt is, dachten ze bij Sgreen Printing in Groningen. Drukken zonder gebruik van chemische middelen bestond echter nog niet in het Noorden.

Dus besloten ze het zelf te doen. Bij Sgreen Printing gebruiken ze waterinkt, waardoor ook de bedrukking van kleding duurzaam is. „En dat is niet het enige. Elk deel van ons proces is zo groen mogelijk. We werken niet op gas en worden binnenkort zelfvoorzienend qua energie. Zelfs onze poetsdoeken zijn gerecycled en worden op een duurzame manier gewassen.”

Duurzaam drukken is vakwerk. ,,Bij het duurzaam werken komt meer planning kijken. Je kan niet zomaar iets achterlaten voor het weekend, want het materiaal moet optimaal worden gebruikt.” Drukkers Henricus, Maurice en Rody merken dat klanten die inzet op waarde weten te schatten. „Lokale kledingmerken zoeken echt naar totaal duurzame opties. En ook grote merken als de KEI-week in Groningen weten ons te vinden.”

Zij zien hun methodes dan ook als de toekomst. „Het duurt even, maar straks werkt iedereen zo. Bij ons zeg je niet ‘het is niet prachtig maar wel duurzaam’. Onze kleding is juist duurzaam én mooi.”

Stemmen kan hier, of scan de QR-code hieronder: