Roel (58) en Gerda (55) moesten vertrekken uit Assen en dachten in Laaghalerveen veilig te zitten. Totdat Defensie hun erf oprijdt: ‘Ik voel onrust in mijn lijf’
Het boerenbedrijf van Roel en Gerda Oldenburger uit Laaghalerveen moet verdwijnen voor uitbreiding oefenterrein De Haar. Foto: Rens Hooyenga
Roel (58) en Gerda (55) Oldenburger moesten 7 jaar geleden noodgedwongen huis en haard in Assen achterlaten voor de bouw van de nieuwe wijk Kloosterveen. In Laaghalerveen dachten ze veilig te zitten. Totdat Poetin een oorlog ontketende en Defensie zocht naar extra oefenterrein.
De waakhonden slaan aan als een dure, zwarte personenauto het erf van Roel en Gerda aan de Boermarkeweg opdraait. Het is vrijdagmiddag 23 mei rond lunchtijd. Op een televisiescherm in de keuken, die in verbinding staat met een beveiligingscamera, ziet Roel een man uitstappen. Hij draagt een jasje met allerlei strepen op zijn schouders. „Ik wist meteen: dit is foute boel”, zegt Roel.
Even later zit de man aan hun keukentafel. De onheilstijding is kort maar krachtig. Het huis, boerenbedrijf en bijna 20 hectare grond van Roel en Gerda vallen in het zoekgebied van Defensie.
Beter gezegd: hun hele hebben en houwen moet plaatsmaken voor de uitbreiding van militair oefenterrein De Haar. Vanwege de gespannen situatie op wereld met een oorlog op het eigen continent heeft Defensie extra ruimte nodig om militairen te trainen. Het is een kort gesprek. „De man van Defensie vond het zelf ook niet leuk om te vertellen”, zegt Roel.
Een luchtfoto van het bedrijf en de woning van Roel en Gerda. Foto: Mr Staikel
2 weken later zitten ze aan diezelfde keukentafel om hun verhaal te doen. Eerst volgt een rondleiding over hun enorme erf. Ze laten alles zien wat ze straks hoogstwaarschijnlijk niet meer hebben.
Veel geld staken ze in deze plek. Ze verdubbelden een schuur voor de bouw van een manege voor hun paardenfokbedrijf. Ze verspijkerden hun woonhuis grondig om het naar hun zin te maken. Al het materieel van het akkerbouwbedrijf van Roel staat hier. Dan hebben ze nog vier enorme stallen, die ze verhuren aan een pluimveehouder uit de buurt.
„We hebben hier alles wat we willen”, zegt Gerda. Het plekje voelt goed. Roel wijst naar de ruimte om het huis. Het beeld wordt gedomineerd door langgerekte graslanden. Boerderijen en kapitale huizen lijken er met een grote hand lukraak tussen gezet. „De rust, geen straatverlichting, ons bedrijf bij huis. Mensen zijn hier vriendelijk, steken hun hand omhoog als ze langs komen rijden. We willen hier niet weg.”
Het erf van Roel en Gerda Oldenburger in Laaghalerveen: "We willen hier niet weg.” Foto: Rens Hooyenga
Diepe sporen
Ontginningsstreek Laaghalerveen heeft een gespannen relatie met Defensie. Begin vorige eeuw werd veen afgegraven voor de landbouw en de bouw van boerderijen. Ooit telde het gehucht nog meer boerderijen, maar twaalf huizen werden in de jaren 90 opgeslokt door Defensie voor de aanleg van militair oefenterrein De Haar. Die onteigeningsoperatie liet diepe sporen na in de streek.
Dat Defensie opnieuw gronden en huizen afsnoept van Laaghalerveen, leidt tot verdriet en enorme boosheid. Roel en met hem meerdere inwoners van Laaghalerveen liepen, enkele dagen na het bittere nieuws, woedend weg tijdens een informatiebijeenkomst in het dorpshuis in Laaghalen. In Laaghalerveen leefde sterk de hoop dat de krijgsmacht het Witterveld zou gebruiken als extra oefenterrein, helemaal omdat dit natuurgebied al eigendom is van Defensie.
Roel en Gerda zeggen stress te hebben. „Ik voel onrust in mijn lijf. Ik kan moeilijk ergens energie voor opbrengen”, zegt Gerda. „Wat moeten we doen? Waar moeten we heen? Hoe lang zitten we hier nog?”
Het zijn dit soort existentiële vragen die de hele dag in haar hoofd rondspoken. Haar doembeeld is om niet langer een boerenbestaan te hebben. „Krijg dit maar eens terug. Dat lukt nooit met al die stikstofregels en natuurvergunningen. We hebben het hier voor elkaar, maar op een andere plek gaat je dat nooit meer lukken.”
In principe zou hun boerderij geverfd moeten worden en het dak opnieuw bekleed met riet. „Defensie zei: gewoon doen. Maar ja”, zegt Roel, „krijgen we dat geld wel terug? Wij hebben geen idee.”
Ze hebben weliswaar een rentmeester toegewezen gekregen, bij wie ze met vragen terecht kunnen over verkoop van grond, grondruil en bedrijfsbeëindiging, maar tot dusver loopt dat contact zeer stroef. „Ik heb de rentmeester meerdere malen proberen te bereiken. Hij neemt niet op en belt ook niet terug. Daar spreekt weinig vertrouwen uit”, zegt Roel.
‘Vertrouwen’ is een woord dat vaker valt aan de keukentafel. Roel en Gerda zeggen al het vertrouwen kwijt te zijn geraakt in de overheid. Ze wonen sinds 2018 op deze plek in Laaghalerveen, nadat ze eerder al eens werden onteigend door de gemeente Assen. Eind jaren 90 had het stel een pluimveehouderij aan de Hoofdvaartsweg in Assen. Op grond achter hun bedrijf ontwikkelde Assen plannen voor nieuwbouwwijk Kloosterveen. Roel: „Wij moesten weg vanwege de stankcirkel van ons bedrijf.”
Het werd een vervelende situatie, tot een rechtszaak over vergunningen aan toe, vertelt Roel. „Wij wilden verder. Assen zei dat we om ons heen moesten kijken. We kochten blokken grond in Smilde en Veenhuizen om te kunnen bouwen. Maar toen zei de gemeente dat zij nog niet zover waren. Ze lieten ons gewoon hangen.”
Het voelde, omschrijft Roel, alsof hun bedrijf op slot ging. „We konden geen kant op, we konden niet uitbreiden, niet verbouwen. Al die tijd hoorden we weinig van de gemeente. Maar we wilden wel verder.”
Roel voert de paarden in het weiland voor hun huis. Foto: Rens Hooyenga
‘Dachten veilig te zijn’
Uiteindelijk kocht het stel, met een deuk in het vertrouwen, in 2017 hun huidige plek in Laaghalerveen. Na een grote verbouwing namen ze er een jaar later hun intrek. Vanaf hun terrein kunnen ze in de verte de bomenrij zien, waarachter het oefenterrein De Haar begint.
Zelden zagen ze soldaten lopen. Ze kochten hun huis in een tijd van vrede. „Hier dachten we veilig te zijn en met pensioen te kunnen gaan”, zegt Gerda. Weinigen dachten op dat moment dat Europa het strijdtoneel zou worden van een oorlog. Totdat de bloedige expansiedrift van Poetin de wereld op z’n kop zette en alles anders werd. Ook in het Midden-Oosten is het zeer onrustig.
Hun grootste angst is om uitgekocht te worden, maar vervolgens nergens terecht te kunnen. ,,Ik hoor mensen zeggen: ga toch lekker rentenieren”, zegt Gerda. Ze zucht. „Het leven is hartstikke duur. Bovendien is het leven wat je nu leidt weg. Je wordt gedwongen om aan je oude dag te denken en vervroegd met pensioen te gaan. Maar dat willen we helemaal niet.” Ze kijkt naar Roel. „Hij is boer in hart en nieren. Hij kan niet stilzitten. We willen boer blijven.”
Roel kijkt even voor zich uit. „We gaan dit besluit aanvechten”, zegt hij dan. „Waarschijnlijk tegen beter weten in. En daarna? Ik heb geen idee."
