Dorpscafé Popken in Ekehaar, midden in het hart van het dorp. Foto: Marcel Jurian de Jong
Het is prachtig wonen in de Broekstreek, vinden de bewoners. De binnenstad van Assen ligt op tien minuten afstand en in de achtertuin strekt het landschap van het Drentsche Aa-gebied zich uit. Toch broeit er in het gebied iets onder de oppervlakte.
Nee, een vergrijsd gebied zonder school en andere voorzieningen is de Broekstreek in de gemeente Aa en Hunze beslist niet.
Verjonging in de dorpen hebben inwoners van de dorpen Amen, Ekehaar, Eleveld, Eldersloo, Geelbroek en Nijlande hoog in het vaandel. „Om het actieve verenigingsleven op peil te houden en het bestaansrecht van de school in Ekehaar zeker te stellen”, legt dorpsbelangenvoorzitter Martijn Marree uit.
Volgens de voorzitter is er genoeg aanwas van nieuwe gezinnen in het dorp. Uitbreiding van de kinderopvang in het dorpshuis moet ervoor zorgen dat die doelgroep het aantrekkelijk vindt om in het gebied te (blijven) wonen.
Het is evenwel niet gemakkelijk voor senioren en jongeren woonruimte te vinden. „Senioren blijven hier vaak in voor hen te grote huizen wonen, omdat er in de buurt geen alternatief is”, vertelt Marree. „Tegelijkertijd wil de jeugd terugkeren of blijven. Daarom kijken we naar alternatieven binnen de bebouwde om dat mogelijk te maken. Een voorbeeld is een boerenbedrijf dat stopt en waardoor ruimte ontstaat.”
Werkgroep voor dorpsvarkens
Veel dorpsbewoners proberen hun steentje bij te dragen aan die gewilde leefbaarheid. Zo zijn tal van vrijwilligers actief in onder meer verenigingen en werkgroepen: een vereniging voor volksvermaken, een werkgroep over de lokale geschiedenis en een wandelgroep. Er is zelfs een werkgroep voor dorpsvarkens, een project waarbij varkens bij de ijsbaan in Ekehaar de Japanse duizendknoop te lijf gaan om later, als ze groot zijn, naar de slacht te gaan. Het vlees wordt aangeboden aan de dorpsbewoners.
Een van de actievelingen is Henk Meijeringh (68). Hij is gepensioneerd en woont ruim dertig jaar in Ekehaar. Meijeringh zit in het bestuur van de wandelgroep en zet zich in voor de historische werkgroep.
De Hoofdstraat in het dorp Ekehaar. Foto: Marcel Jurian de Jong
Het is volgens Meijeringh goed toeven in het Drentse dorp met nog geen driehonderd inwoners. Ook hij vindt het een goede zaak dat steeds meer jonge mensen Ekehaar weten te vinden. „Het is goed voor de basisschool. Anders brengen ouders hun kinderen naar Rolde. Dat zou toch jammer zijn”, vindt hij.
Gaswinning laat Ekehaar niet onberoerd
Toch sluimert er wat onder het oppervlak van het dorp waar alles pais en vree is. Letterlijk, want de gaswinning uit het nabijgelegen gasveld Eleveld laat Ekehaar niet onberoerd. Dertig inwoners maakten onlangs melding van aardbevingsschade nadat afgelopen oktober drie bevingen plaatsvonden in en vlakbij het dorp.
Zo ook Meijeringh. „Er zitten kleine scheurtjes in de bijkeuken en aan de buitenkant van het huis”, vertelt hij over zijn karakteristieke, witte huis uit 1900. „Toevallig is er vorige week iemand geweest om de schade te inspecteren.”
Ook de bijna twee eeuwen oude Ekehaarse monumentale boerderij van Hanneke Bruggeman heeft schade. „Er is sinds oktober duidelijk verschil te zien. Er zitten scheuren in het hout- en pleisterwerk en een aantal barsten aan de buitenkant is groter geworden”, vertelt ze. Ook bij haar is onlangs een deskundige geweest om de schade te bekijken.
Geen omgekeerde bewijslast
Of Meijeringh en Bruggeman een schadebedrag krijgen uitgekeerd, is nog maar de vraag. Omdat Eleveld een klein gasveld is, moeten inwoners schade melden bij de Commissie Mijnbouwschade (CMS). Anders dan in Groningen, waar de omgekeerde bewijslast geldt, moet de commissie in Ekehaar onomstotelijk bewijzen dat mijnbouw de boosdoener is van de schade. Tot nu toe kon die oorzaak nog bij geen enkel geval – van de in totaal 247 gegeven adviezen van de CMS – worden aangetoond.
In Groningen is de schadeafhandeling anders geregeld. Daar moeten mogelijk gedupeerden zich melden bij het Instituut voor Mijnbouwschade (IMG). Sommige dorpen in de gemeente Aa en Hunze vallen daar ook onder, maar Ekehaar niet.
„Dat vind ik wel krom”, zegt Meijeringh. „Het gasveld hier is al jaren in gebruik, er zijn hier in de loop van de jaren vaker aardbevingen geweest. Dan zeggen ze dat hier zandgrond is, anders dan klei of veen in Groningen, en er daarom minder kans is op bevingen en schade.”
Meijeringh denkt er het zijne van. „Tja, dat zal wel. Maar verderop ligt ook veengrond. Zo zwart-wit is het niet.”
‘Grens dwars door gaswinningsgebied is absurd’
Ook bij Bruggeman leidt het verschil in regelingen tot frustratie. „Gelijke monniken, gelijke kappen, zou moeten gelden”, zegt ze. „Waarom trekt de overheid de grens van schadevergoedingen dwars door een gaswinningsgebied? Dat is absurd.”
Hoewel de impact van aardbevingsschade in Groningen weliswaar groter is, zou er volgens haar geen verschil moeten zijn in de afhandeling ervan. „Schade door mijnbouw moet je vergoeden. Klein of groot.”
Inmiddels heeft een deskundige van de CMS naar de schadegevallen in het dorp gekeken. Of Ekehaar de eerste casus wordt waar de commissie een schadevergoeding uitkeert, moet in de komende maanden blijken. „Ik hoop het, maar ik reken er niet op”, zegt Bruggeman. „We wachten af en kijken daarna wat we verder kunnen doen.”
Gaswinning uit Eleveld
In oktober waren er drie aardbevingen bij Ekehaar en Hooghalen, veroorzaakt door de gaswinning uit het Eleveld-gasveld. Met de kracht van 1,9, 1,3, en 2,2 op de schaal van Richter. Alleen de zwaarste beving van 29 oktober is door enkele bewoners waargenomen.
Sinds 1975 wordt uit dat veld gas gewonnen. De laatste beving voorafgaand aan de bevingen in oktober was in 2014, met een sterkte van 2,0. De vergunning voor het winnen van gas loopt tot 2028 en wordt niet verlengd volgens de NAM.
