De spoorlijn naar het Duitse Rheine: de Nedersaksenlijn zal volgens de gedeputeerden Nelleke Vedelaar en Fleur Gräper de oosterburen dichterbij brengen. Foto: DvhN/Gerton Alberts
Van alle ambitieuze spoorplannen in Noord-Nederland levert de Nedersaksenlijn het hoogste maatschappelijke rendement. Het woningbouwprogramma is wel erg ambitieus.
Dit staat in een dinsdag gepresenteerd rapport over de noordelijke plannen voor meer en beter spoor in combinatie met woningbouw. „We kunnen hier zeker mee verder en blijven ons inzetten voor de verbetering van de bereikbaarheid van het hele Noorden”, reageert de Drentse gedeputeerde Nelleke Vedelaar (PvdA).
Bestaand spoor sneller
De plannen, die in het voorjaar van 2021 werden gepresenteerd, behelzen een verbetering van het bestaande spoor Groningen-Zwolle en de aanleg van twee nieuwe verbindingen: de Nedersaksenlijn (Groningen-Stadskanaal-Emmen-Enschede) en de Lelylijn (van Groningen via Friesland en Flevoland naar Amsterdam).
Daarbij zou Noord-Nederland, inclusief Flevoland, 220.000 huizen extra kunnen bouwen bovenop de 100.000 reeds geplande. Zo zou Noord-Nederland de overbevolkte Randstad kunnen ontlasten. Ook moet dit leiden tot een betere verdeling van de welvaart in Nederland. Drie ministeries hebben vijf onderzoeksbureaus aan het werk gezet om uit te zoeken in hoeverre die vlieger op gaat.
Heel veel extra woningen
Het bouwen van 220.000 extra woningen is volgens de onderzoekers erg ambitieus. Betere verbindingen in combinatie met de opkomst van thuiswerken zal er weliswaar toe leiden dat er verhuizingen vanuit de overvolle Randstad naar met name Flevoland en Friesland zullen plaatsvinden, maar niet in die mate dat dit de bouw van zoveel extra huizen rechtvaardigt.
De huidige focus op het westen van het land is echter niet lang meer houdbaar, denkt de Groningse gedeputeerde Fleur Gräper (D66). ,,Door klimaatadaptatie en stikstofproblematiek wordt het steeds lastiger om in die volle Randstad maar door te blijven bouwen. We moeten echt op zoek naar alternatieven.’‘ In het Noorden is grootschalige woningbouw volgens het rapport ‘inpasbaar’, benadrukt Vedelaar. ,,We willen hier geen Randstad worden. Natuurwaarden blijven onze kracht. Maar dan blijft er hier ruimte genoeg voor ontwikkeling.”
De onderzoekers constateren dat de afweging van maatschappelijke kosten en baten voor de Lelylijn wat tegenvalt, maar voor de Nedersaksenlijn pakt die juist onverwacht positief uit, vinden Vedelaar en Gräper. Deze lijn is niet alleen belangrijk om stedelijke kernen in Oost-Nederland te verbinden, maar brengt ook het belangrijke Duitsland voor Noord-Nederland dichterbij. Dat is ook voor Zuidoost Groningen van groot belang, stelt Gräper „Uit het rapport blijkt dat de Nedersaksenlijn echt een impuls is voor de sociaaleconomische ontwikkeling van het gebied.”
Vaker treinen tussen Groningen en Zwolle
De onderzoekers stellen dat de verbetering van het bestaande spoor duur is. „Maar ze gaan dan erg uit van versnellen”, stelt Gräper vast. Een forse verhoging van de frequentie van het treinverkeer is aanzienlijk goedkoper, en levert volgens haar minstens zo veel winst op.
De coalitiepartners voor kabinet-Rutte IV reserveerden in hun regeerakkoord 3,5 miljard euro voor de Lelylijn, ongeveer de helft van wat hiervoor nodig is. De vier noordelijke provincies willen dus ook nog geld voor het bestaande spoor en de Nedersaksenlijn. ,,De onderzoekers geven aan dat zulke grote maatschappelijke investeringen uiteindelijk een politieke keus is’’, zegt Gräper. ,,Ik stel vast dat die keus in het regeerakkoord al is gemaakt.’’
„Het gaat ook om een eerlijke verdeling van welvaart, dit rapport wijst er op dat onze plannen hiervoor belangrijk zijn”, zeggen zowel Gräper als Vedelaar. „De tijd is voorbij dat het rijk alleen in kansrijke delen van het land investeerde, ook andere delen van het land verdienen de kans om te groeien.”
