‘Requiem voor verloren Groninger dorpen’ en wordt de jazz ook bedreigd?

Een concert over de Noorder Rondritten, een muzikaal programma rond streektaal en een suite over de corona-pandemie – de Stageband komt elke keer weer met een actueel thema, dat in een bigband-jasje gegoten wordt. Deze keer gaat het over verdwenen dorpen en gehuchten in het Noorden. Bert Stulp schreef hier al een boek over, vertelt bandleider Marco Kerver. En met de bekendmaking van het opheffen van de plaats Moerdijk is het onderwerp weer helemaal actueel.

Kerver goot de muziek in een requiem-vorm. „Daarmee voeg ik een klassiek element toe aan de bigbandmuziek. Ik koos voor negen delen. Dan krijg je een soort ‘chapters’ en een cyclische indeling. Daar hou ik van. In elk van die hoofdstukken komt een andere plaats aan bod.’’

Heel bekend zijn natuurlijk de dorpen Heveskes en Weiwerd bij Delfzijl, waar nu nog een kerk en wat grafzerken van over zijn. „Zo’n plaats als Heveskes bestond al zes eeuwen voor de jaartelling. Eigenlijk is het al meerdere malen overspoeld en weggevaagd, maar telkens weer teruggekomen. Totdat een aluminiumfabriek een definitief einde maakte aan Heveskes.’’

In de lijst met titels is ook een opvallende Engelse plaatsnaam: Ladysmith. En waar ligt – of lag – Torum? Sorry, nog nooit van gehoord. „Torum is een plaats die verdwenen is in de Dollard.’’ Is dat het Atlantis van Groningen? „Het is in ieder geval een dorp op de bodem van de Eems. En Ladysmith komt van een aannemer, die huizen bouwde en grote sympathie had voor strijdende Boeren in Zuid-Afrika. Hij vernoemde de huizen naar een plaats aldaar. Het heeft écht bestaan. Dat zulke plaatsen verdwijnen is triest. Maar er zitten prachtige verhalen aan vast. Die vertellen we ook tijdens het concert. En we projecteren foto’s. Dat geeft een meerwaarde aan de beleving van de muziek.’’

Het is getiteld Requiem der verloren Groninger dorpen. Is de muziek dan triest? En hoor je telkens golven, waarin de dorpen vergaan? „Haha. Het is inderdaad een requiem. Dus een klaagzang. Maar elk dorp en elk verhaal vraagt om een andere interpretatie. Zo heeft de componist van Ladysmith allerlei Afrikaanse invloeden toegevoegd. Ik heb zelf de muziek bij Heveskes geschreven. Die is geïnspireerd op de Moldau met golfjes in zestienden. Telkens als er een ramp is, gaat de muziek naar een climax. Daarna begint het weer heel zachtjes op te bouwen. Ja: cyclisch.’’

„De componist van Torum heeft zich laten inspireren door ‘watermuziek’. Het is een soort fuga, waarbij de melodie telkens weer opduikt. Verschillende muzikanten hebben muziek geschreven en elk heeft zijn eigen draai aan een verhaal gegeven. Eigenlijk is dat wel bijzonder: we zijn een jazzorkest met wel zes gediplomeerde componisten.’’

Volgens Kerver is de Stageband uniek, door telkens weer nieuwe projecten te bedenken en nieuwe muziek te maken. Het is de manier om staande te blijven in subsidieland, zegt hij. „Er zijn steeds minder mogelijkheden om op te treden. Daarom zie je ook steeds minder bandjes’’, schetst hij de huidige jazzscene. „93 procent van al het subsidiegeld gaat naar klassieke muziek. Onze bigband is een stichting en dient net als die klassieke orkesten een aanvraag in. Een klein jazzbandje kan dat niet. Maar zelfs zo’n Gronings project als dit requiem krijgt alsnog niets van de Groninger Kunstraad.’’

De meeste zorgen maakt hij zich over de toekomst van bigbands en ook andere orkesten. „In Assen zijn we begonnen met een jeugdbigband om jonge muzikanten te interesseren en te stimuleren. Maar welke jongere pikt nog een instrument op als een trompet en gaat nog bij de fanfare? Volgens mij is er een stille ramp gaande en zijn er over 20, 30 jaar geen orkesten meer.’’

Dat stemt dit verhaal over een requiem toch wel treurig. Maar Kerver wil het gesprek niet in mineur eindigen. „We merken dat de belangstelling voor onze thematische concerten toeneemt. Het laatste project omtrent de streektaal werd erg goed bezocht. En ik ben in gesprek met gemeente, provincie en de Kunstraad om te kijken hoe we muziek maken en spelen kunnen stimuleren’’, vertelt hij met positieve verwachtingen. „En ons nieuwe programma is misschien wel een requiem, uiteindelijk leveren die trieste verhalen van verdwenen dorpen mooie muziek op. Het wordt een fantastische middag.’’