Herinneringen aan kunstzinnige ouders in Groningen. ‘Nu pas heb ik door hoe bijzonder alles was’

Ze weet het nog precies. Hoe ze als bang schoolmeisje zat te wachten op haar beurt om te vertellen over het beroep van haar vader. Vierde klas lagere school. Meester Orsel. Tien jaar was ze. ,,Ik weet nog waar ik zat”, vertelt ze. ,,Hoe het tafeltje eruit zag. De stoel. De kinderen voor mij. Ik schaamde me.”

En toen sprak Maxine Meijer (Groningen, 1946) het beroep nog verkeerd uit ook: beeldhouder. De meester corrigeerde haar. Beeld-houw-er. Terwijl hij het woord op het bord schreef, zag ze haar vader voor zich. Met zijn alpinopet, zijn klompen, zijn stoffige werkkloffie met verfklodders. Allesbehalve chic.

Als ze nu aan hem denkt, is ze trots. Kunstenaar was hij. En leraar. En amateurfotograaf. En koorzanger. Echtgenoot van Nelly Ensdorff uit Delfzijl. Vader van drie dochters. Rissinus Detkinus Meijer uit Groningen. Kortweg Rinus. Straks is hij alweer 38 jaar dood.

Toen haar oud-collega’s van het Drents Museum erop aandrongen een boek over hem te maken, hield de kunsthistorica uit Noordlaren de boot af. Ze had vaker boeken gemaakt, dat was het niet. Wat haar tegenhield was de gedachte aan de kunstenaarskinderen die ze via stichting Kunst rond 1900 had leren kennen. Vooral dochters konden soms idolaat zijn.

Er was nog iets. Ze wist eigenlijk niets over haar vader als kunstenaar. ,,Alles wat hij gemaakt heeft, als het nog bestaat, is weg, de wereld in”, vertelt ze. ,,Als hij nou schilder was geweest, of schrijver… Gelukkig had mijn zus een grote doos bewaard met correspondentie, documentatie, tekeningen, rekeningen, foto’s en opdrachten.”

Leven en werk van Rinus Meijer. Beeldhouwer in de wederopbouw heet het boek dat Maxine Roberta Hilbrandie-Meijer (,,zeg maar Roberta’’) heeft gepubliceerd. Op het voorplat zien we een man op de rug. Zonder alpinopet, zonder klompen, kloffie en klodders. In plaats daarvan een colbert en een pijp. Houwend in steen.

Het boek gaat net zo goed over haar moeder Nelly. Ook die was kunstenaar, al zullen weinig mensen dat weten. ,,Mijn ouders hebben elkaar vermoedelijk leren kennen bij Olympia, de sportvereniging in Groningen”, vertelt ze. ,,Later kwamen ze elkaar opnieuw tegen op Minerva, op de kunstnijverheidsschool. Eenmaal getrouwd deed mijn moeder het huishouden en belandde haar kunst op het tweede plan. Ik heb haar daar nooit over horen klagen.”

Klagen deden ze sowieso niet bij Meijer. ,,Mijn ouders waren tevreden met het leven. De oorlog was voorbij, er was werk zat. Er kwam een auto, wij mochten studeren. We waren niet rijk, maar kwamen niets tekort. Ik herinner mij een keer iets van zorgen. Mijn vader had een ongeluk gehad met zijn hand. ‘Nu weet ik het echt niet meer’, zei mijn moeder toen.”

Dat Rinus beeldhouwer werd, is deels te danken aan Willem Valk (1898-1977), Minerva-docent en stadsbeeldhouwer van Groningen. ,,Valk had connecties en opdrachten en schakelde mijn vader in, bijvoorbeeld voor de restauratie van de Martinitoren in de jaren dertig. Eerst maakte mijn vader meubels. Door het werk met Valk aan de toren heeft hij het beeldhouwen in de praktijk geleerd.”

Gravend in de doos kwam Roberta erachter hoe enorm veel werk Rinus Meijer heeft verzet, vooral tijdens de Wederopbouw: monumenten en beelden bij scholen en andere openbare gebouwen. ,,Nu moeten beeldhouwers zich aanmelden voor opdrachten, in de hoop dat ze worden geselecteerd. Mijn vader werd gevraagd.”

Hij had de tijd mee. Dankzij de Percentageregeling kwam vanaf begin jaren vijftig meer geld beschikbaar voor kunst in de openbare ruimte. De regeling bestaat nog steeds. ,,Als beleidsmedewerker bij de gemeente Assen heb ik moeten vechten om hem uitgevoerd te krijgen. ‘Wilt u een school waar de kinderen geen kapstok voor hun jas hebben’, werd soms gezegd.”

Beroemd is Rinus nooit geworden. Toen in 1998 een boek verscheen over de docenten van Minerva stond zijn naam er niet in. Terwijl hij jaren in Groningen les heeft gegeven. Eerst in het vak meubel maken, later in het vak beeldhouwen. Ook was hij betrokken bij de oprichting van de Bouwacademie in Groningen en tekenleraar op de hbs in Warffum.

Roberta denkt terug aan een bescheiden man die zijn gezin centraal stelde. ,,Misschien was hij te weinig ambitieus. Geen vernieuwer van de kunsten, wel een vakman die Groningen met zijn beelden mooier heeft willen maken. Volgens mijn zus was mijn moeder de echte kunstenaar. Zij schilderde en maakte druksels, later ook textielkunst – haar prenten zijn vorig jaar naar Nobilis in Fochteloo gegaan. Soms hielp ze mijn vader. Anders kwam het werk niet klaar. Ook zij was bescheiden.”

Veel van wat hij maakte, is inmiddels verdwenen. Verplaatst, gesloopt. Zoekend voor haar boek wist Roberta nog heel wat te achterhalen, vooral in Groningen en Drenthe, maar ook in Zeist en Arnhem. ,,Van het meeste wist ik niet dat hij het ooit heeft gemaakt. Blijkbaar nam hij zijn werk niet mee naar huis. Of ik lette niet goed op, dat kan ook. Als kind vond ik ons gezin heel gewoon. Nu pas heb ik door hoe bijzonder alles was.”

Nelly Ensdorff stierf op 65-jarige leeftijd aan de gevolgen van kanker. Rinus Meijer overleed in 1985. Plotseling. Hij was toen 67 jaar en woonde in Harkstede. ,,Volgens de dokter waren ze in symbiose”, zegt Roberta. ,,Dat zou goed kunnen. Ik heb het idee dat ze het samen ook zonder de wereld zouden hebben gered.”