1 op de 10 jongeren in Nederland heeft al last van tinnitus. Foto: Shutterstock
De gezondheidsraad wil het geluidsniveau op feesten en festivals beperken tot 100 decibel. Steeds meer mensen hebben namelijk last van gehoorschade. Maar gaat een grens van 100 decibel wel helpen? En wat kan je doen als die fluittoon na een feestje nooit meer weggaat?
1. Wat is tinnitus precies?
Tinnitus is de verzamelnaam voor alle vormen van oorsuizen. Piepjes, fluittonen, een diepe brom of zelfs afwisselende toonhoogtes; de aandoening is bij iedereen anders. Onderzoek wijst uit dat steeds meer mensen gehoorschade hebben, en dat dit steeds jonger begint: 14 procent van de kinderen rond de 10 jaar heeft het al. Hard geluid in de horeca, bij het werk of door oordopjes lijken de grote boosdoeners te zijn.
Tinnitus komt niet door schade aan je oor zelf, zoals je trommelvlies or gehoorgang. Het probleem zit veel dieper, bij het binnenoor of zelfs in de gehoorzenuw. Dat zit zo: geluidsgolven komen ons oor binnen en botsen dan op het trommelvlies. Die signalen worden doorgegeven van het middenoor naar het binnenoor (ook wel slakkenhuis).
Het binnenoor zit vol kleine haartjes, die de geluidstrillingen omzetten naar elektrische informatie voor de hersenen. Op die manier snapt ons brein wat we horen, zodat we elkaar kunnen verstaan of van muziek kunnen genieten. En juist die haartjes gaan door keihard geluid kapot. Ze doen het dan niet alleen steeds slechter, ze gaan ook gekke signalen afgeven. Een soort kortsluiting in het oor, waardoor ons brein constant denkt dat er geluid binnenkomt. Dat nepgeluid, dat is tinnitus.
In het slakkenhuis zitten de trilhaartjes, die (foute) informatie doorsturen naar de gehoorzenuw. Bron: Audio Noord
Heb je al tinnitus? Pas dan op met dit filmpje; harde piepjes kunnen jouw eigen oorsuizen oproepen.
Het probleem zit dus helemaal bij de hersenen. Daarom kan een arts of chirurg weinig doen aan de oorzaak van tinnitus. Vaak worden oorsuizen ook erger naarmate je ouder wordt, of als jij je oren blijft blootstellen aan te hard geluid. Operaties die de oorsuizen verhelpen, zijn er helaas nog niet, zo legt specialist Edwin George van het NVKF uit.
Dan het goede nieuws: er zijn een hoop trucjes om te leren leven met tinnitus. „Audiologen en psychologen werken samen een behandelplan uit om te leren leven met het geluid,” vertelt George. „Eerst wordt de last die jij van een piep hebt minder, maar vaak wordt bij een langere behandeling ook het geluid zelf minder.” Daarnaast kan het geluid ook afnemen omdat je oren herstellen na een feestje, of omdat je minder gestrest bent.
Het UMC in Groningen doet gericht onderzoek naar tinnitus. Daar vindt ook een spreekuur plaats voor mensen die er last van hebben. Hier lees je meer over het spreekuur.
3. Wanneer ontstaat gehoorschade?
De maatstaf is: vanaf 80 decibel (dB) kan geluid op den duur schadelijk zijn. Vanaf 100 decibel kan het zelfs direct schade veroorzaken. Hoe erg dat is, hangt sterk af van hoe lang je luistert: 80 dB is zoiets als een drukke autoweg of schreeuwende mensen om je heen. Daar kun je wel een aantal uren tegen, maar luister je er de hele dag naar? Dan krijgen je oren daar last van.
Decibel is geen lineaire schaal. Elke drie DB is een verdubbeling van de kracht. Even rekenen: als je 80 dB dus maximaal acht uur aankunt, dan is meer dan 100 dB al na minder dan vijf minuten schadelijk. Dat is ongeveer net zo luid als het geluid in een discotheek, of dat van een drilboor of kettingzaag.
Ga je naar een concert? Daar zit je al snel aan de 120 dB. Direct schadelijk dus, zonder oordoppen. Dat merk je misschien ook wel, omdat je de volgende ochtend een tijdje slechter hoort, of een paar uur lang een fluittoon hoort. Hoe snel je blijvend tinnitus krijgt, verschilt echter per persoon. Maar neem van de 2 miljoen Nederlanders met gehoorschade aan: het gebeurt sneller dan je denkt.
Hard geluid is sneller schadelijk dan je misschien denkt. Bron: Oorcheck.nl
Oordopjes, een koptelefoon of toch in-ears?
Experts waarschuwen al jaren voor oortjes. Geluid direct in je gehoorgang staat namelijk al vrij snel te hard. Toch is er een verschil tussen soorten oortjes.
Het slechtst zijn in-ears, de oortjes die je in je gehoorgang moet duwen. Niet alleen zitten deze kleine speakers nog dichter op je trommelvlies, ze duwen soms ook propjes oorsmeer dieper je oor in. Ook dat kan schadelijk zijn.
Dan gewone oortjes. De meesten hebben een maximaal volume van 85 tot 110 dB. Veel te hard dus, voor langere periodes. Zorg daarom dat je ze niet harder dan 60 procent van het maximale volume zet.
KNO-artsen zijn het erover eens dat koptelefoons, met een oorschelp over het hele oor, het minst snel schadelijk zijn. Niet alleen moet de muziek een grotere afstand overbruggen, ook het feit dat je minder omgevingsgeluid hoort, helpt. Nog beter is het als je een duurdere versie koopt, voorzien van noise cancelling. Zo hoef jij je muziek nog minder hard te zetten om ervan te genieten.
4. Wat kan ik er tegen doen?
Clubs en discotheken in Nederland zeggen dat zij zich aan ongeveer 103 dB houden. Daar zit echter een flink addertje onder het gras: bij die limiet gaan ze ervan uit dat jij beschermende oordoppen in hebt. In werkelijkheid staat de muziek dus nog veel harder. De meeste mensen dragen doorgaans ook geen oordoppen bij het uitgaan.
Wat deze aanname nog gekker maakt, is dat lang niet elke oordop hetzelfde levert. Sommige goedkope doppen reduceren het geluidsniveau met 15 dB, terwijl duurdere versies wel 30 dB wegnemen. De Noise Reduction Rating (NRR) maakt het ons gelukkig makkelijk. Iedere set oordoppen wordt getest, zodat jij direct kunt zien hoe goed ze beschermen.
Er zijn daarnaast verschillende soorten oordoppen. Die goedkope van schuim heb je vast wel eens ergens gratis gekregen. Niet erg comfortabel en ze vallen snel uit. De meeste feestdoppen hebben daarom een geluidsfilter. Op die manier kan jij anderen nog wel verstaan, en klinkt muziek (bijna) net zo goed bij een concert. Ga je veel uit, speel je in een band of rij je regelmatig motor? Dan zijn dure oordoppen op maat de beste optie.
Ook je bewust zijn van hoe luid je omgeving is kan je helpen je oren te beschermen. Een gratis decibel-meter download je zo op je smartphone. Die geven vaak ook aan wanneer geluid schadelijk is. Hou jij je koptelefoon direct op de microfoon van je telefoon, dan kan je aflezen hoe hard je muziek staat.
Ja en nee. Eerder legden we al uit dat een verschil van 3 decibel meer uitmaakt dan je denkt. Deze reductie, van 103 naar 100 dB, is waar de Gezondheidsraad op inzet voor de horeca. Let op: daarbij gaan ze er nog steeds vanuit dat jij oordoppen draagt.
Een maximum van 100 dB kan al binnen vijf minuten voor gehoorschade zorgen. De Gezondheidsraad wil echter ook dat dit wettelijk wordt vastgelegd; nu zeggen horeca wel dat ze 103 dB aanhouden, maar dit klopt lang niet altijd. Die meting mogen kroegen en clubs ook zelf uitvoeren. Erg secuur gaat dat vaak niet.
Verder wil de raad gratis gehoortests voor jongeren, in combinatie met een campagne voor meer bewustzijn van de gevolgen van hard geluid. De Gezondheidsraad is bang voor een ‘golf van gehoorschade’. Hoog tijd voor dat extra portie bewustzijn. Draag je oordoppen dus met trots. Alles beter dan een leven lang gepiep.
