Dat Geert Wilders zijn premierswens opgeeft, betekent vooral ook dat de weg open ligt voor een coalitie met de PVV.
Op X, voormalig Twitter, bevestigde Geert Wilders de geluiden die woensdag de hele dag door de Haagse wandelgangen galmden: hij wordt niet de volgende premier van Nederland.
Hij kan, typte hij woensdagavond, ‘alleen premier worden als alle partijen in de coalitie dat steunen. Dat was niet zo’. Wilders noemde de liefde ‘voor mijn land en kiezer groter en belangrijker dan mijn eigen positie’.
Het bericht vertelde ook het verhaal dat maanden geleden als onmogelijk werd gezien: een kabinet onder aanvoering van de PVV is in Den Haag geen taboe meer. Door het opgeven van de premierswens heeft verkiezingswinnaar Geert Wilders VVD, NSC en BBB aan boord.
Honderd dagen onderhandelingen
Deze donderdag zal informateur Kim Putters in zijn eindverslag delen dat de vier partijen, die al honderd dagen met elkaar praten, kunnen beginnen aan de inhoudelijke onderhandelingen.
Die gesprekken moeten leiden tot een beknopt regeerakkoord: geen lappen tekst, maar een akkoord op hoofdlijnen, zoals BBB het graag ziet. Ook in de provincies werkt die partij met dunne akkoorden.
Wat de volgende formatiefase spannend maakt, is de vorm. Naast Wilders zullen ook Dilan Yesilgöz (VVD), Pieter Omtzigt (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) hun fractie leiden vanuit de Kamerbankjes.
Met een ‘extraparlementair’ kabinet willen de formerende vier het kabinet op afstand van de Tweede Kamer zetten. Door vooral bewindspersonen ‘van buiten’ te halen, hopen ze de verantwoordelijkheid te delen met de Tweede Kamer – en niet alleen te dragen.
Het is ook een gebaar aan NSC. Omtzigt zette zich herhaaldelijk af tegen regeren met de PVV en Geert Wilders. Met Wilders in de Kamer en een kabinet op afstand, komt verkiezingswinnaar Wilders hem tegemoet: Omtzigt is voorstander van de extraparlementaire kabinetsvorm.
Rechts meerderheidskabinet is geen illusie meer
Hoe vaag de vorm ook klinkt, Nederland koerst af op een kabinet dat kan rekenen op een Kamermeerderheid. De vier hebben 88 zetels in de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer komen ze met 30 zetels 8 stemmen tekort en zullen ze moeten leunen op de rechtse partijen.
Dat is de afdronk die informateur Ronald Plasterk niet kon proeven, maar zijn opvolger Putters een maand later wel: een rechts meerderheidskabinet is geen illusie meer.
