Zoals mijn goede vader zei: ‘Nette mensen gaan niet in de politiek.’ Niettemin zat ik onlangs aan tafel met iemand die tot zijn pensionering uitsluitend politieke functies had bekleed, en een keurige man was.
Hij bekende me dat hij zich gedurende zijn hele leven niet zulke zorgen had gemaakt over de toestand in de wereld als thans.
(De ouderen onder mijn lezers zullen zich nog wel herinneren dat De toestand in de wereld de naam was van een berucht radiopraatje, waarin G.B.J. Hiltermann zondagsmiddags om één uur commentaar gaf op het nieuws. Ooit schreef Driek van Wissen: ‘In 1961 wees Mr. G.B.J. Hiltermann met reden op de toestand in de wereld, doch tevergeefs!’ Dit terzijde.)
Inderdaad is er weinig over van het optimisme waaraan iedereen zich in de jaren 90 bezondigde, toen het erop leek dat het eindelijk de goede kant op zou gaan, na de val van het communisme en met een mondiale geestdrift voor de democratie. Wie ook maar een flintertje historische kennis bezat, had beter moeten weten, maar door niets wordt de mens zo gretig misleid als door de hoop op vooruitgang.
Gevaarlijke gek
We weten wat ervan terecht is gekomen: het lot van de mensheid ligt inmiddels in handen van boosaardige bejaarden, en uit de ruim 8 miljard aardklootbewoners heeft men kans gezien een gevaarlijke gek tot de machtigste persoon ter wereld te kiezen. In het allengs kleiner wordende ‘vrije’ Westen zijn overal uiterst onappetijtelijke volksmenners in opmars, die alles wat het leven de moeite waard maakt, kunst, wetenschap, goede manieren, verdacht maken.
Met weemoed denk je terug aan een periode die nog niet eens zo lang achter ons ligt, toen het kwaad in onze ogen vertegenwoordigd werd door ínfatsoenlijke lieden als Onno Ruding, toen Janmaat veroordeeld werd wegens uitspraken die een decennium later ongestraft door Bolkestein konden worden gedaan, en toen het verketteren van bepaalde bevolkingsgroepen nog als onoorbaar gold.
Alle dictaturen beginnen met het verkankeren van een bepaalde groep. Meestal zijn dat de joden, maar het kunnen ook moslims of katholieken zijn, of mensen die lezen en schrijven kunnen. Het misbillijken van anderen op grond van ras of geloof is de filosofie van de dommen; men kan zich superieur voelen aan iemand die op alle gebieden zijn meerdere is, omdat die tot een te verachten soort Untermenschen behoort.
Niemand buitensluiten
Hoedt u voor leiders die zeggen het volk te vertegenwoordigen (‘Wat wil het volk?’ vroeg Gerard Reve, ‘Niet veel goeds, zoveel is zeker.’); ‘het’ volk bestaat niet. Democratie is niet het ten uitvoer leggen van de volkswil, maar de kunst van het compromis, dat wil zeggen dat niemand zijn zin krijgt, maar ook niemand buitengesloten wordt.
Wel zou het dienstig zijn als iedereen, vóór hij mocht stemmen, een paar eenvoudige vragen zou moeten beantwoorden, zoals: ‘Hoe lang is Wilders nu al president van Nederland?’ Een soort simpele kiesdrempel.
Dat blijft toekomstmuziek, maar om te voorkomen dat dit de laatste keer wordt dat het nog kan, moet u volgende week toch gaan stemmen (zoals mijn goede vader zei: ‘Voor dat recht zijn mensen gestorven.’), ook als het stembiljet grote gelijkenis vertoont met een multiplechoicevraag waar het goede antwoord niet bijzit.
