De golven van kapitein Trump | Column Jan Postma

Als mijn opa dan in de verte wees naar een vaart ergens verstopt in het groen, dan gooide ik het roer om. Het liefste deed ik dat op het laatste moment en met een flinke ruk. Dan keek ik achterom en zag de hoge golven.

Mijn opa vond dat een minder goed idee, en legde me uit dat je het beter geleidelijk en voorzichtig kan doen. Niet iedereen geniet tenslotte van golven zoals een 10-jarige. Bovendien weten de mensen om je heen dan waar ze aan toe zijn, en voorkom je ongelukken. 

In de eerste drie weken Trump heb ik vaak aan de raad van mijn opa gedacht. Donald Trump gooit abrupt het roer om en kijkt tevreden naar de golven die zich over het water verspreiden. De inzittenden van de bootjes om hem heen houden zich verschrikt vast aan de reling.

In de verte balt iemand een vuist en roept boos dat dit echt niet kan. Kapitein Trump steekt lachend zijn duim op en geeft nog eens extra gas. Als anderen daar last van hebben, dan is dat hun probleem. 

Voor Trump kunnen de golven niet hoog genoeg zijn. Hij heeft zijn achterban actie beloofd. En een kleine rimpeling is dan niet genoeg. Grote golven laten zien dat er echt wat gebeurt. En dus stuurt hij illegale immigranten naar Guantánamo Bay, doekt hij complete onderdelen van de overheid op en dreigt hij met handelsoorlogen.

Het zorgt bij de betrokken mensen voor paniek en chaos. Niet alles levert Trump ook echt wat op, maar dat maakt niet eens zoveel uit. De boodschap is naar buiten: Die Trump doet tenminste wat. Dit is waarom ongeveer de helft van Amerika voor hem gekozen heeft.  

De golven moeten niet alleen hoog zijn, het moeten er ook veel zijn. Want hoe meer chaos, hoe meer Trump zelf de regie kan grijpen. De afgelopen weken werden Amerikanen overspoeld met Trumps decreten, dreigementen en gedachtespinsels. Sommigen hadden grote gevolgen, anderen werden snel weer ingetrokken.

Vooraf is vaak niet in te schatten welke plannen serieus zijn en welke niet. Hij werkt volgens een filosofie die afkomstig is van Steve Bannon, een van zijn beruchte adviseurs. ‘Flood the zone with shit’, zei Bannon met een provocerend lachje. Vrij vertaald: overweldig je publiek met een hele hoop onzin. Het duurt niet lang voordat mensen murw, moe en verward zijn. En dan sla je toe. 

Als kind vond ik natuurlijk vooral het spektakel van die golven leuk. En ook bij Trump zit er een showelement in zijn presidentschap. Daar genieten een hoop Amerikanen ook van. Trump legt de wereld uit alsof het een reality tv-show is. Met tegenstanders die gek zijn en niet te vertrouwen, en bondgenoten die helden zijn. Tot ze iets fout doen natuurlijk. 

Toen er op CNN gediscussieerd werd over Trumps onconventionele keuzes voor zijn kabinet, was het antwoord van een rechtse commentator veelzeggend. ,,Are you not entertained?” Wat is het probleem nou, je wordt toch vermaakt? Het is een citaat uit de film Gladiator. Brood en spelen, daar moet je voor zorgen, zo weet Trump. En als de prijs van dat brood hoog blijft, dan kun je maar beter voor heel goede spelen zorgen.  

Zo navigeert kapitein Trump zich door deze eerste weken. In zijn eerste termijn als president had hij nog wat mensen om zich heen die ervoor zorgden dat hij niet te hard aan het roer trok, en dat hij zich aan de regels hield. Die tijd is voorbij. Nu heeft hij alleen adviseurs die hem aanmoedigen.

Normaal kan het Congres ook op de rem trappen. Maar Trump heeft zijn eigen partij stevig in zijn greep. Tegenwicht is er amper. En op een boot zit natuurlijk ook helemaal geen rem.

Dan zijn er nog de rechters die hem terug kunnen fluiten. Maar het Hooggerechtshof is dankzij Trump in meerderheid conservatief. Trump rekent erop dat zij hem gaan helpen. We moeten er maar aan wennen dat bondgenoot Amerika hoge golven blijft maken. Wij zitten als Europa allemaal in hetzelfde schuitje. Het is tijd om aan de zeewaardigheid van dat schuitje te werken.