Ik lapte oude vrouwtjes op met boeklinnen | column Joost Oomen

Waarom moet dat? Omdat scholen steeds vaker geen gewone schoolboeken meer afnemen bij die uitgeverijen, maar wegwerpboeken. Boeken die al na één schooljaar afval zijn en dan door de leerlingen mogen worden weggegooid. De uitgeverijen zeggen dat ze daardoor de boeken beter actueel kunnen houden, en daarbij is het misschien wel slechter voor het milieu, maar ook een stuk goedkoper.

Nu wil ik mijzelf niet op de borst kloppen, maar ik moet bekennen dat ik een klein beetje meer schoolboekenexpert ben dan de meesten. Niet alleen heb ik (gelukkig net als de meesten) nog les gekregen uit gewone schoolboeken met een hard omslag, die ik netjes moest kaften en waarin ik niet mocht schrijven omdat er anders keiharde represailles zouden volgen, ook sta ik tegenwoordig zelf met een gedicht in een schoolboek, waar ik erg trots op ben. Maar mijn belangrijkste verdienste op dit gebied is toch dat ik jarenlang met schoolboeken heb gewerkt. Bij het boekenfonds. Het boekenfonds was op mijn middelbare school verantwoordelijk voor de uitlevering van boeken.

Het boekenfonds was het fijnste zomerbaantje dat er bestond. Met een groepje van zo’n tien leerlingen werden wij door de school voor een heel schappelijk loon ingehuurd om in een periode van zes weken de boeken in te nemen en te ordenen, te controleren en vervolgens weer op naam van alle leerlingen in het juiste boekenpakket te stoppen. Dit karwei had ook prima in twee weken gekund, maar wij deden er alles aan onze werkzaamheden te rekken. Een wiskundeboek pagina voor pagina controleren op eventuele aantekeningen terwijl je ondertussen druipend een Magnum eet, kost nou eenmaal een halve dag.

Maar tijdens die warme zomerdagen in dat stoffige magazijn heb ik wel van boeken leren houden. Voor het eerst genoot ik van de geur van oude boeken, en toen de pallets nieuwe werden binnengebracht (ook de omlooptijd van een hardcover is hoogstens tien jaar) voelde dat als de eerste sneeuw.

Ik lapte oude vrouwtjes op met boeklinnen, ik haalde boekenbaby’s uit het cellofaan en legde ze voorzichtig op hun plank. Voorin elk boek zat een lijstje waarin je je leerlingnummer moest invullen, zodat bij beschadigingen de dader viel te achterhalen, en ik mijmerde bij de namen van roemruchte bovenbouwers die allang waren geslaagd. En zelfs de liefde kon via de boekenpakketten worden doorgegeven: ik weet nog goed dat mijn collega de picklijst van een meisje dat hij stiekem begeerde kreeg en als een volleerd bloemist zocht hij de mooiste exemplaren voor haar uit.

Dus wanneer de staatssecretaris, zoals de motie vraagt, ergens in de komende maanden met de uitgeversbranche en de scholenkoepels gaat praten over wegwerpboeken, benadruk dan niet alleen dat die dingen zo slecht zijn voor het milieu. Benadruk ook dat schoolboeken, juist de beduimelde oude exemplaren, de leerlingen iets leren wat ze in geen enkel vak zullen leren: romantiek. Een idee dat er een vreemde mengeling van nostalgie, weemoed en avontuur uit een oud object kan spreken. En wanneer ze dat gevoel de rest van hun leven aan boeken koppelen, dat is die les zeer de moeite waard.