'AI kan berekenen wat efficiënt is, maar nooit bepalen wat rechtvaardig is.' Foto: Shutterstock
Rapporten over de impact van kunstmatige intelligentie wijzen uit: automatisering neemt toe, vacatures nemen af. Gaat AI onze taken overnemen en ons werkloos maken? Bette Bakker betoogt dat werkgevers er verstandiger aan doen om meer te investeren in mensen dan in algoritmes.
Lisa, 23, studeerde af als boekhouder. Vol enthousiasme begon ze aan haar zoektocht naar een baan. Niet veel later ontdekte ze dat computers haar werk grotendeels hadden overgenomen.
Terwijl bedrijven miljarden in kunstmatige intelligentie steken, staan duizenden jongeren buitenspel nog voordat hun carrière begint. Wat Lisa overkwam, geldt inmiddels voor steeds meer beroepsgroepen: zij krijgen er een nieuwe collega bij die nooit slaapt: AI.
AI dendert als een sneltrein door sectoren en organisaties. Maar moeten we echt blind achter de techbedrijven aanhollen die efficiëntie boven mensen plaatsen? Ik denk het niet. Mijn oproep aan werkgevers: als we écht een eerlijke en toekomstbestendige arbeidsmarkt willen, investeer dan vooral in mensen, niet alleen in algoritmes.
De illusie van efficiëntie
AI maakt bedrijven efficiënter in het inzetten van middelen. Maar waarvoor? Om zoveel mogelijk te produceren, tegen zo laag mogelijke kosten? Of om echt betere keuzes te maken?
Al jaren kampen we met personeelstekorten. AI wordt vaak genoemd als wondermiddel, maar wie al z’n geld op technologie zet, komt bedrogen uit. Het aantal openstaande vacatures voor starters is in 2025 gedaald van 14,4 naar 9,2 procent, zo blijkt uit een analyse van Intelligence Group.
Zonder starters is er straks geen leiderschap
Eerder berekende McKinsey al dat ongeveer 27 procent van de uren in de Europese economie geautomatiseerd zou kunnen worden, mede door generatieve AI. Vooral routinematige en ondersteunende functies zullen de komende jaren minder worden. Laten dat nou precies de banen zijn waarmee jongeren ervaring opdoen. En zonder starters is er straks geen leiderschap.
De snelsten winnen niet altijd de wedloop
Door AI meten we onszelf aan machines: snel, foutloos, altijd beschikbaar. Maar het echte verschil zit in het menselijke. Zo kan een algoritme in het onderwijs toetsen nakijken, maar ziet het niet of een kind gepest wordt. Het kan e-mails sorteren, maar voelt niet dat een collega vastloopt.
AI kan snel en foutloos berekeningen maken, maar niet oordelen of nieuwe kansen bij je organisatie passen. En precies daar ligt de grens van AI, en begint echt leiderschap.
Waar AI stopt en de mens begint
AI verandert de arbeidsmarkt razendsnel, maar het is aan ons om te bepalen of die winst in efficiëntie ook een winst voor mensen wordt. Daarvoor is een duidelijke koers nodig. Waar willen we heen? En is de weg die we inslaan ook de juiste om daar te komen?
Wij bepalen het parcours
Die vragen gaan niet over technologie, maar over mensen. AI kan berekenen wat efficiënt is, maar nooit bepalen wat rechtvaardig is. Het kan taken overnemen, maar niet kiezen welke banen we als samenleving waardevol vinden om te behouden. Daarom ligt de echte verantwoordelijkheid bij ons. Want ook als de machine de race wint, bepalen wij het parcours.
Bette Bakker is managing director van strategisch adviesbureau Branddoctors
