Kerstgedachte tegen heersende polarisatie | opinie

Bij Jumbo mag zwerfhond ‘Mormel’ kerst met de familie vieren, AH laat een gezin terugrijden met de auto om hamster of marmot ‘Harrie’ mee te laten feesten. Commercieel slim want op internet roepen dierenfilmpjes massaal gelukkige gevoelens op, in tegenstelling tot oorlogsbeelden uit Oekraïne of Gaza. Is kerst nog steeds het moment om te reflecteren op oorlog en vrede, op vrijheid en onderdrukking, op eenzaamheid en betrokkenheid bij anderen?

Ons land is de afgelopen jaren gepolariseerd en de politieke partij die hier vol op inzet is de grootste geworden bij de laatste verkiezingen. Polarisatie betekent betrokken zijn bij een eigen groep of groepering en agressief andere groepen ontmenselijken en afwijzen.

We identificeren ons steeds vaker met bepaalde groepen. En het is zeer moeilijk om los van de eigen groep te denken en meningen te formuleren. Zelf denken geeft aan de ene kant een gevoel van vrijheid, maar aan de andere kant is het eng en geeft het angst want wij mensen hebben anderen nodig. Vrijheid betekent op deze manier dat er iets op het spel staat, namelijk waardering of afkeuring van anderen. Of nog erger: onderdeel zijn van een gemeenschap of uitgesloten worden.

Het is gemakkelijk om het dragen van een hoofddoek als een eigen keuze te presenteren in de moslimgemeenschap. In Iran zien we dat het niet dragen van een hoofdoek vergaande gevolgen heeft en een bijna onmogelijke eigen keuze is. Daarnaast is de keuze van iemand, die geen moslim is, om een hoofddoek te dragen, een keuze die tot veel negatieve reacties uit de omgeving kan leiden, een keuze van de eigen vrijheid. Vrijheid is daarmee individueel bepaald en hangt af van de eigen omgeving waarin men opgroeit, de groepen waar men bij hoort.

We zien momenteel dat in de eigen groep of groepering zowel in ‘real life’ als op de sociale media vragen stellen, twijfelen of afwijkende meningen hebben niet worden gewaardeerd. Als men in de eigen omgeving al niet kan afwijken of discussiëren dan kan men publiekelijk met anderen al helemaal geen gesprek of discussie aangaan. De huidige steeds toenemende polarisatie is daar een gevolg van. Polarisatie kan alleen verminderen als we in onze eigen omgeving weer durven te twijfelen, onze mening ter discussie durven stellen, vragen durven stellen en bereid zijn tot compromissen.

Een voorbeeld zou een pro-Palestina demonstrant zijn die in de eigen groep durft aan te geven dat de moord op 1200 Israëli’s op 7 oktober 2023 door Hamas een misdaad tegen de menselijkheid is en niet een daad om trots op te zijn. Het zou iemand kunnen zijn binnen de Joodse gemeenschap die durft aan te geven dat Israël genocide pleegt in Gaza. Het zou betekenen dat pro-Palestina studenten een compromis durven voor te stellen aan universiteiten waarbij deze bijvoorbeeld voorlopig hun contacten met Israël bevriezen in plaats van alleen maar te eisen dat de contacten verbroken worden.

Ons land raakt steeds meer gepolariseerd, waarbij velen aangeven zelf vrij denkende individuen te zijn die een eigen mening hebben terwijl men zich conformeert aan de mening van de groep en men niets anders doet dan aan andere groepsleden te laten zien het volledig eens te zijn met de heersende mening van de eigen groep. Polarisatie is alleen te verminderen als we weer in onze eigen omgeving durven te twijfelen en discussiëren. Dan kunnen in onze samenleving pro-Palestina demonstranten en pro-Israël burgers met elkaar in gesprek en discussie gaan, misschien zonder het eens te worden.

Meer dan ooit hebben we momenteel behoefte aan commercials waarin mensen met verschillende ideeën, meningen en achtergronden samen kerst vieren, elkaar zien en niet vergeten. Precies zoals in de huidige commercials maar dan met mensen in plaats van dieren.