De Haagse stikstof- en natuurdoelen komen hoofdzakelijk op het bordje van de landbouw terecht, in Groningen raken boeren het zat dat ze aan overlegtafels moeten opboksen tegen natuurbeheerders en inwoners. Foto: Archief ANP
De frustratie bij de Groninger landbouw loopt op over de transitie van het landelijk gebied. In Westerwolde zijn boeren weggelopen van de overlegtafel.
De maat is voorlopig vol, zei Henk Wortelboer woensdag in een commissievergadering van de Groninger Staten namens de Trekkergroep Westerwolde. Dat is éen van de partijen in het overleg over wat er in het zuidoosten van de provincie moet gebeuren om de Haagse stikstof- en natuurdoelen te halen. Ook LTO Noord praat even niet meer mee.
‘Bij burgers aan overlegtafel is geen oog voor inzet boeren’
Het steekt de Westerwoldse boeren dat al hun inspanningen van de afgelopen decennia op het gebied van milieu en natuur geen enkel gewicht in de schaal leggen. Voor het Nationaal Programma Landelijk Gebied dreigt een nieuwe aanslag op hun bouwgrond en veestapel.
Misschien wel de belangrijkste ergernis is volgens Wortelboer dat de landbouw daarbij moet opboksen tegen milieuorganisaties, natuurbeheerders en particuliere inwoners die zitting hebben aan de overlegtafel die een concreet gebiedsplan moet uitwerken voor natuurherstel, verlaging van de stikstofuitstoot en verbetering van de waterkwaliteit.
In de afgelopen dertig jaar is in Westerwolde al 2500 hectare boerenland omgezet in nieuwe natuur, meer dan een verdubbeling ten opzichte van wat er was, zegt Wortelboer. Bij de provincie noch bij de gesprekspartners aan de gebiedstafel is daar oog voor, stelde hij in een af en toe emotioneel betoog voor de Statencommissie.
‘Voorlopers waren we in Westerwolde, maar dat telt niet meer’
„Voorlopers waren we, maar dat telt niet meer mee.” Integendeel: „Bij de sessies die we gehad hebben, kregen we steeds meer mensen aan tafel waar wij niet constructief mee verder kunnen. Die hebben een heel andere visie, daarmee gaan wij niets bereiken. In deze setting kunnen we nog tijden doorgaan zonder verder te komen.”
Niet alleen in Westerwolde worstelen boeren moet de door Den Haag opgelegde transitie van het landelijk gebied. In alle zeven deelgebieden waarin de provincie het platteland heeft opgedeeld, groeit de irritatie aan de overlegtafels. Dat vertelden in totaal tien boeren-insprekers woensdag in de commissie, vaak in nog emotionelere bewoordingen dan Wortelboer.
De Rijks- en regionale overheden overvragen de boer, was de strekking van de kritiek. „Er wordt zó veel op ons bord gegooid, het wordt met de dag erger”, verzucht de jonge melkveehouder Menno Komrij. Hij ziet zijn ambitie om het ouderlijk bedrijf over te nemen uit zicht verdwijnen.
‘Mijn droom om boer te worden staat op instorten’
„Dat NLPG hangt als een strop boven de sector”, zegt Komrij. „Mijn droom om boer te worden staat op instorten door regels en beperkingen.” Ook de maatschappelijke druk om duurzaam en biologisch te produceren staat daardoor onder druk, waarschuwt bio-melkveehouder Anita Jongman uit Leens.
De markt voor bioproducten blijft zo klein, dat er minder voor wordt betaald dan voor ‘gangbare’ alternatieven. „Dit kunnen wij niet trekken als ondernemer”, zegt Jongman. Zij sprak ook in namens een collega uit Fransum die de Staten ook had willen inspreken maar thuiszit met een zware burn-out vanwege alle zorgen.
BBB-gedeputeerde krijgt het voor de kiezen: ‘Niet leuk maar ik begrijp het wel’
Landbouwgedeputeerde Henk Emmens (BBB) erkent dat het piept en kraakt aan de overlegtafels. Ook in het Westerkwartier kreeg hij het zwaar voor de kiezen bij een bijeenkomst met landbouwvertegenwoordigers in Tolbert. „Dat zijn behoorlijk zware gesprekken. Er worden je allerlei dingen als bestuurder naar je hoofd geslingerd. Dat vind ik niet leuk, maar ik begrijp het wel.”
Toch blijft Emmens optimistisch dat het lukt om voor de Haagse deadline in september zeven uitgewerkte gebiedsplannen op papier te hebben. Met de ‘weglopers’ in Westerwolde gaat hij in gesprek om ze terug aan tafel te krijgen. Nu stoppen met de dialoog aan de gebiedstafels heeft slechts averechts effect, zegt de gedeputeerde.
Om de doelen te halen moeten er volgens Emmens snel haalbare en breed gedragen stappen worden gezet. Uitstel werpt alleen maar nieuwe hindernissen op in de zoektocht naar nieuw toekomstperspectief en verdienmodellen voor de 2400 boeren in Groningen.
