Boer breekt bij stikstofdebat Staten Groningen. 'Ik kan het niet over mijn hart verkrijgen om tegen mijn jongens te zeggen dat we straks geen boer meer zijn'
Ineens komt alle opgekropte frustratie en onzekerheid eruit. ,,Mijn boerderij is mijn alles’’, zegt melkveehouder Erwin Bijman uit Ten Boer met verstikte stem. ,,Ik zou niet weten wat ik hierna moet doen als ik geen bedrijf heb. Ik kan het niet over mijn hart verkrijgen om straks tegen mijn zoons te zeggen dat wij straks geen boer meer zijn.’’
Boer Bijman deed woensdag een emotionele oproep als inspreker in het stikstofdebat in de Groninger Staten: ,,Ga niet akkoord met de stikstofdoelen die nu op tafel liggen, want dit gaat niet goed!’’ De melkveehouder brak bij het vooruitzicht dat hij mogelijk de laatste boer is op het bedrijf dat zijn opa in de jaren zestig overnam.
‘Als ik mijn oudste moet vertellen dat we straks geen boerderij hebben, raak ik hem kwijt - en mijzelf ook’
Onder andere omstandigheden zou het geen enkele twijfel lijden dat op termijn de vierde generatie Bijman gaat boeren. ,,Ik heb twee kleine jongens, van vier en anderhalf jaar. Ze doen me nu al in alles na met hun traptrekkertjes, mest uitrijden, gras inkuilen, noem het maar op. Als ik mijn oudste moet vertellen dat wij straks misschien geen boerderij meer hebben, raak ik hem kwijt. En mezelf ook.’’
De onzekerheid bezorgt hem slapeloze nachten, bekent Bijman. Zeker nu Brussel recent ook nog een streep haalde door de zogeheten derogatie, de vrijheid voor Nederland om af te wijken van de Europese mestregels. Het is de zoveelste aanslag op zijn bedrijfsvoering.
Het jaagt de Ten Boerster boer nog verder op kosten, juist nu de energieprijzen de pan uitrijzen en de verdiensten steeds verder onder druk staan. Door het onzekere toekomstperspectief krijgt hij nu al geen financiering bij de bank om het bedrijf zoals gepland over te nemen van zijn vader. ,,Mijn ouders laten me voorlopig maar in de maatschap zodat we in ieder geval verder kunnen.’’ Maar zijn droom om zelfstandig voort te boeren, begint langzaam te verdampen.
Staten willen toekomstperspectief voor de boer: ‘Groningen is en blijft een landbouwprovincie’
Toekomstperspectief: dat woord viel woensdag in het stikstofdebat tientallen keren. Statenbreed vindt de provinciepolitiek dat de Groninger landbouwers snel helderheid moeten krijgen hoe ze hun bedrijf overeind moeten houden, nu Den Haag de stikstofuitstoot van de sector tot 2030 met de helft wil terugdringen. Groningen krijgt het minder zwaar voor de kiezen dan provincies met meer kwetsbare natuur en (intensieve) veeteelt als Brabant, Gelderland en Drenthe, maar ook hier moeten offers worden gebracht.
Over de inzet is er eenstemmigheid in de Staten: Groningen is een landbouwprovincie en moet dat blijven. Maar hoe dat doel moet worden bereikt binnen de huidige Haagse realiteit, lopen de politieke meningen ver uiteen. Landbouwgedeputeerde Johan Hamster kreeg woensdag zeer wisselende reacties op het koersdocument waarin hij uiteen zet hoe hij samen per regio plannen wil uitwerken voor de voorgeschreven stikstofreductie.
Provinciepolitiek heeft gedeputeerde waaier aan wensen mee voor plan van aanpak
Waar de kleinrechtste partijen de hele Haagse taakstelling en dus ook de deadline van 2030 van tafel willen omdat de stikstofcrisis een zelf gecreëerd probleem zou zijn, meent bijvoorbeeld de Partij voor de Dieren dat Groningen nog veel snellere en grotere stappen moet zetten dan tot dusver. De Partij voor het Noorden vindt dat het provinciebestuur keiharde voorwaarden in Den Haag moet stellen om de Groninger boerenstand richting een nieuwe toekomst te loodsen.
Een brede Statenmeerderheid onderkent dat er forse maatregelen noodzakelijk zijn. Maar ze zijn nog niet tevreden met Hamsters koersplan. Die komt volgende week met een aanscherping op basis van de kritische noten in het debat van woensdag. Stikstofminister Christianne van de Wal heeft de provincies tot juli volgend jaar de tijd om een eigen gebiedsplan te maken.
‘Groningen komt ook zonder dwangmaatregelen heel eind richting opgedragen reductie’
Hamster gaat de komende maanden op ronde langs boeren en andere ‘gebiedspartijen’ om ideeën en knelpunten in kaart te krijgen. In januari komt hij terug in de Staten met een eerste opzet. Het wordt nog een hele opgave om voor juli een uitgewerkt plan klaar te hebben, vreest de gedeputeerde.
Toch denkt hij dat Groningen ook zonder dwangmaatregelen als onteigening of uitkoop van boeren een heel eind richting de voorgeschreven reductie van bijna 1,5 kiloton stikstof kan komen. De gedeputeerde hoopt dat het ‘natuurlijk verloop’ de komende jaren nog aantrekt: nu al stopt jaarlijks 2 procent van de boeren bij gebrek aan opvolging. Vooral in het zuidelijk Westerkwartier zijn daardoor al forse stappen gezet. Ook in Groningens enige Natura2000-gebied, het Liefstinghsbroek bij Vlagtwedde, is een bedrijf beëindigd na vrijwillige uitkoop.
Tegenvaller: Noorden krijgt minder dan helft gevraagde 20 miljoen voor stimuleringsregeling
Daar staat ook een tegenvaller tegenover. Het Noorden krijgt 8 miljoen euro in plaats van de gevraagde 20 miljoen uit Den Haag voor een stimuleringssubsidie die boeren in staat stelt om hun stikstofuitstoot op vrijwillige basis met 20 tot 30 procent terug te dringen met simpele maatregelen in hun bedrijf. Dat loopt van betere stalsystemen tot meer weidegang. Het Noorden laat zich niet afschepen door het kabinet, zegt een teleurgestelde Hamster. ,,Het laatste woord is hier nog niet over gezegd.’’
