Onrust in de Kollumerwaard over plannen Defensie: 'Alles zal plat moeten, de bulldozer gaat eroverheen'

,,Kijk’’, zegt Jan Willem Bakker, ,,daar links bij die bomen ligt de oude kruitfabriek, hier rechts de proefboerderij.’’ Vanaf een dijk in het oostelijke deel van de Kollumerwaard, op de grens van Friesland en Groningen, tuurt hij in zuidelijke richting. Met zijn wijsvinger maakt Bakker in de lucht een groot vierkant. ,,Het gaat om dit hele gebied, honderden hectares. En achter ons loopt het nog door.’’

De zon schijnt deze ochtend uitbundig, maar echt vrolijk is hij niet. Bakker, biologisch landbouwer in het nabijgelegen Munnekezijl, schudt langzaam met zijn hoofd. Hij is bezorgd over de uitbreidingsplannen van Defensie. De Kollumerwaard is bij de krijgsmacht in beeld voor twee deelplannen: een munitieopslag van ruim 20 hectare en een ‘springterrein’, oftewel een terrein om te oefenen met zware explosieven, van zo’n 350 hectare.

Naast Bakker op de dijk lopen Rob Meijer en Marga Westerdijk. Zij zijn al net zo bezorgd. Meijer is havenmeester van Jachthaven Lunegat in Dokkumer Nieuwe Zijlen, Westerdijk zit in het bestuur van de ondernemersvereniging in Zoutkamp. Hun vrees is breed. ,,De landbouw, de natuur, de recreatie… Nederland is te klein voor deze plannen van Defensie’’, vindt Meijer.

De drie doen een paar stappen opzij voor een trekker die uit de lager gelegen weilanden komt en aardappelen afvoert. Bakker wijst nogmaals de verte in. ,,Je kunt hier bijna alle plaatsen zien liggen’’, zegt hij. ,,Lauwerzijl, Munnekezijl, Zoutkamp, Warfstermolen, Kollumerpomp, Dokkumer Nieuwe Zijlen en zelfs Ingwierrum en Lauwersoog. Gaan die allemaal hinder ondervinden? Wie weet. Geluid draagt ver. Trillingen ga je ook voelen. Het wordt niet fijn.’’

Volgens Westerdijk gaat het niet alleen om de twee locaties zelf. ,,Ook in een grote ring eromheen krijgen bewoners last.’’ Bakker knikt. ,,Op dat springterrein blazen militairen gebouwen en bruggen op. Dat ga je wel horen. En de munitietransporten komen door allerlei dorpen. Hoe gaat dat?’’

,,Ook de recreant zal het merken’’, gaat Meijer verder. ,,Een rondje Lauwersoog op de fiets kan dan niet meer. En het volk op de bootjes gaat de knallen eveneens horen.’’ ,,Terwijl het hier qua toerisme net lekker gaat’’, aldus Westerdijk. ,,Dit is stiltegebied. En donkergebied. Nou, straks is het niet meer stil.’’

In zijn bestelbus, onderweg naar zijn boerderij, vertelt Bakker over het enige springterrein dat Nederland momenteel telt, in Reek bij Nijmegen. ,,Dat ligt in bosgebied. Hier in de Kollumerwaard is het open. Er zijn geen buffers, het geluid zal dus veel verder reiken.’’

Thuis, aan de koffie, zeggen de drie niet te twijfelen aan de noodzaak van de krijgsmacht om uit te breiden. ,,Maar waarom moet het hier? In het hele NAVO-gebied zijn genoeg plekken te vinden waar geen kip woont’’, zegt Meijer.

,,Bovendien heb je hier al de Marnewaard’’, geeft Westerdijk aan. ,,Er wórdt al veel geoefend door Defensie. Er gebeurt al veel. Dit is ook nog eens aardbevingsgebied. Wij hebben al zo lang tegen de NAM gestreden. Wij zijn het afvoerputje. Zo voelt het. Moeten wij nu weer strijden?’’

Bakker en Meijer vullen haar aan. Ze vertellen over de vragen en de zorgen in de streek. Bakker: ,,Wat komt er vrij aan chemische stoffen? Waarom zulke plannen in een gebied met de beste landbouwgrond van Nederland?’’ Meijer: ,,Kunnen ondernemers die dat willen nog wel uitbreiden? Moeten ze hier straks weg?’’

De drie, die een flinke groep medestanders hebben, willen het allemaal weten. Zij hebben de Antea Group, het bureau dat namens Defensie onderzoek doet naar geschikte locaties, een brief gestuurd en willen ook met gemeente- en provinciebesturen om de tafel. ,,Er is veel onrust’’, besluit Jan Willem Bakker. ,,Als burger zit je in onzekerheid, als bedrijf sta je stil. Dit is gewoon geen geschikte locatie.’’