Cornelie (45) denkt landelijk mee over klimaatacties Extinction Rebellion: kan het constructiever? ‘We duwen tegen een systeem waar mensen aan gewend zijn’

„Richting de verkiezingen willen we het thema klimaat veel meer onder de aandacht brengen. We willen niet alleen maar populistische thema’s als migratie onder de aandacht. Daarom zijn er twee grote blokkades. Eentje in het Noorden, bij de Afsluitdijk op 18 oktober. En de dag voor de verkiezingen gaan we weer de A12 blokkeren.

Er zijn twee eisen: ‘stop fossiele subsidies’ – dat is nog steeds niet gelukt – en ‘stop nieuw fossiel’. Er liggen vergunningen op tafel voor de Waddenzee die nog niet van tafel zijn. En er zijn nieuwe velden geopend op de Noordzee, waarvan ze de productie nog willen opvoeren. Dat is totale waanzin.”

„Je stelt de verkeerde vraag. Het is niet óf fossiele grondstoffen vanuit Nederland, óf uit Amerika. Nee, we moeten gewoon afbouwen en de transitie naar hernieuwbare energie versnellen. Leveringszekerheid is een nonsens-argument. Als we te weinig energie hebben moeten we gewoon scherpere keuzes maken met z’n allen. Er zijn industrieën en producten waar we prima zonder kunnen. Bloemen uit kassen, om maar iets te noemen. De oplossingen zijn niet het probleem. Die zijn er wel. De politieke wil ontbreekt.”

„Dat weten we achteraf pas. Maar we agenderen in ieder geval deze onderwerpen. Er gaat sowieso extra aandacht naar het klimaat doordat wij dit doen.

Wat we ook weten uit Duits onderzoek: bij een opiniepeiling kort na een klimaatdemonstratie zijn mensen vaak wat opgeschoven qua mening richting het standpunt van de demonstranten.”

„Wij hebben drie eisen. De politiek en bedrijven moet in de eerste plaats de waarheid vertellen. In coronatijd hadden we persconferenties over het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames. Zoiets zou nu ook moeten over het klimaat, waarin je informatie deelt over uitstootcijfers van CO2, methaan, kantelpunten, smeltend ijs, economische schade. Als je mensen informeert, kun je ze meekrijgen in maatschappelijk draagvlak.

Vervolgens moeten diezelfde overheid en bedrijven doen wat nodig is. Dat gebeurt nu helemaal niet. De klimaatdoelen worden totaal niet gehaald, doordat de politiek het niet belangrijk vindt. ‘Ach,’ zeggen mensen dan, ‘we leven in een democratie.’ Daar hebben ze gelijk in, maar we leven óók in een rechtsstaat. En de rechter heeft in de Urgendazaak in 2019 bepaald dat de overheid haar burgers moet beschermen tegen de gevaren van klimaatverandering.

Onze derde eis is: laat burgers meer beslissen. De lobby heeft nu te veel vingers in de politieke pap.”

„Dat klopt. Iedereen kan natuurlijk impact maken, maar vervuilende bedrijven en de overheid kunnen het meeste doen. Zij blijven maar doorgaan in het fossiele systeem dat we al zo lang hebben. De omslag gaat te traag.

Ons neokoloniale kapitalistische systeem helpt ons gewoon… Tja, naar de klote. We gaan nog steeds naar de 3 graden opwarming en daar stopt het niet. Dan krijg je ecologische ineenstorting, voedselonzekerheid, migratiestromen et cetera.

Wij willen klimaatrechtvaardigheid, want nu vangen mensen in meer zuidelijke delen van de wereld de klappen op van ons handelen. Zij hebben al oogsten die mislukken, overstromingen en overlijdens door klimaatcrisis. Ondertussen zitten wij hier te steggelen over een CO2-heffing die de industrie er weer af wil hebben.

Daarom proberen we grote bedrijven en overheid onder druk te zetten. En dat doen we op een schurende manier.”

„Extinction Rebellion is een irritant brandalarm. Wij doen dit vanuit existentiële wanhoop. Natuurlijk worden we daar niet populair mee; we duwen tegen een systeem waar mensen aan gewend zijn. Toch is het nodig. Zo is de slavernij ook afgeschaft.

Wij hoeven geen populariteitsprijs. Je kan eindeloos petities houden en marsen organiseren, maar dat heeft gewoon heel weinig impact. Onze schurende acties zijn creatief, disruptief, maar ook altijd geweldloos. We brengen ook geen schade toe. Als er krijtspray wordt gebruikt is het afwasbaar. De olie die we recent gebruikten bij de actie tegen fast fashion in de Herestraat in Groningen was goed te verwijderen.”

„De meeste mensen die ik spreek zeggen: ‘we staan niet achter de manier waarop jullie het doen, maar wel achter het doel’. Onderzoek laat keer op keer zien dat 80 procent van de mensen wereldwijd een beter klimaatbeleid wil [o.a. onderzoek van het VN-ontwikkelingsprogramma UNDP uit 2024 en onderzoeksbureau Glocalities uit 2021 bevestigen dit, red.].”

„Kijk naar het verleden. Wat heeft gewerkt om systeemverandering teweeg te brengen? Vreedzaam protest. Zo zijn we van slavernij afgekomen, hebben we werkdagen van acht uur bedongen, hebben vrouwen kiesrecht gekregen. Hoe je dat vreedzaam protest precies moet doen, zijn we aan het ondervinden. We zijn het wiel aan het uitvinden terwijl we al rijden.”

„Dat wil niet zeggen dat die stemmers zich geen zorgen maken. We zien in Nederland nog weinig klimaatrampen, zoals de overstromingen in Limburg uit 2021. Uiteindelijk: hoe meer er gaat gebeuren, hoe meer mensen zich zorgen maken over de toekomst.”

„Haha. Precies, dan ziet iedereen de urgentie. Ik hoop niet op een ramp hoor, dat zou wreed zijn. Maar de overstromingen in Valencia in oktober vorig jaar staan ons ook nog wel voor de geest. Mensen voelen zich erdoor verlamd en denken: wat kan ik daar nou aan doen? Ik hoop dat ze die verlamming om gaan zetten in actie. Ik zit te wachten op een maatschappelijk kantelpunt. Hopelijk staan we ooit met een miljoen mensen op de A12.”

„We zijn er nog lang niet. Maar er is wel een groeiende ‘groene onderstroom’ die nadenkt over andere manieren van landbouw, natuurbeheer, voedsel. Steeds meer steden verbieden fossiele reclames. Het is de rol van media om dat voor het voetlicht te brengen.”

„Nee, jullie doen het veel te weinig om systeemverandering teweeg te kunnen brengen. Toen er op 24 mei een protestactie was tegen bollenteelt in Assen pakte RTV Drenthe er alleen maar uit dat er een man was geweest die even aan het spandoek had staan trekken. Dat vind ik jammer. Er stond een biologische boer op het podium met een goed verhaal. Er waren honderden mensen, veel meer dan de vorige keer. Zulke zaken kun je ook uitlichten, in plaats van een sensationeel stukje te maken.

Als we het hier toch over hebben: als journalisten het woord ‘gewasbeschermingsmiddelen’ opschrijven, dan nemen ze gewoon de taal van de agrarische lobby over. Daar moeten ze zich heel bewust van zijn. Het is gewoon gif.”

„Maar het is toch gif?”

„Tja… Misschien moet je eerst drie keer afhaken om het een vierde keer wel te accepteren. Je hebt gewenning nodig. Femicide werd in het begin ook niet geschreven.”

„We denken daar veel over na. We willen niet alleen losse acties doen, maar er ook een beetje lijn in brengen. In het Noorden hebben we afgelopen tijd acties opgezet tegen kolencentrale RWE, vliegveld Eelde en plannen in het Sterrenbos.”

„De voornaamste reden waarom we dingen niet doen als we het ermee oneens zijn, is omdat het ons simpelweg niet lukt om alles te doen. Er zijn nog zoveel ideeën. Nedmag Veendam loost bijvoorbeeld nog altijd chemicaliën in de Waddenzee. Dat zijn zaken waar we wel wat mee willen. Maar in tegenstelling tot wat mensen vaak denken, hebben wij allemaal gewoon een baan. We zijn vrijwilligers.”

„Misschien na deze publicatie, wie weet. Veel mensen zeggen tegen mij dat ze zich niet aansluiten, omdat ze zichzelf niet als activist zien. Maar volgens mij hebben we allemaal een activist in ons. Die moet soms even wakker gemaakt worden.”

„Ik begrijp niet waarom activist zo’n negatieve connotatie heeft. Het betekent gewoon dat je opkomt voor onrecht. We kunnen het ook burgermoed gaan noemen. Klinkt anders, maar het komt op hetzelfde neer.”

„Er worden wel vaker balletjes opgeworpen om het demonstratierecht in te perken, vooral aan de politieke rechterflank. Maar demonstreren is gewoon een grondwettelijk recht dat je niet zomaar kan verbieden. Als je niet van demonstraties houdt, moet je niet in een democratie gaan wonen.

Niet alles wat een politicus niet uitkomt, kan hij verbieden. Gelukkig maar. Voor onze rechten is lang en breed gevochten door mensen voor ons. Aletta Jacobs werd in haar tijd ook verguisd. Nu staat er een standbeeld van haar in de stad.”

Ze barst in lachen uit. „Haha, dat denk ik niet. Over 200 jaar staat het hier onder water.”

„Volgens mij is er een groene onderstroom gaande. Maar tegelijkertijd houdt de gevestigde orde vast aan haar belangen. Shell wil nog 700 gas- en olievelden openen. Hoe krankzinnig is dat? Zij gaan door tot de laatste cent. [Dit blijkt uit onderzoek van Milieudefensie en Global Witness in mei 2025, red.]”

„Driekwart van de Nederlanders behoort tot de rijkste 10 procent van de wereld. Dat lever je niet makkelijk in. Toch heb ik zelf gemerkt dat het heel bevredigend kan zijn om je gedrag aan te passen. Mijn partner en ik hebben meegedaan aan de uitdaging om een jaar lang geen nieuwe spullen aan te schaffen. Dat geeft zo’n positief gevoel! En ik eet sinds een jaar volledig plantaardig. Daar voel ik me ontzettend goed bij, want ik ben geen onderdeel meer van die hele zuivelindustrie.”

„Bij de stichting zitten zo’n 180 psychologen die vanuit hun vak impact willen maken. Ze faciliteren bijvoorbeeld online groepen mensen die vastlopen in klimaatemoties. Zulke emoties als boosheid en angst zijn heel terecht. Als je daar contact mee maakt dan kan het je helpen om dingen anders te doen in je leven. Hoe bozer mensen zijn, hoe meer ze geneigd zijn ook in actie te komen. Bij die demonstraties vind je gelijkgestemden, wat goed is voor je veerkracht en mentale gezondheid. Het gaat er uiteindelijk om dat je leeft naar je waarden, daar voel je je als mens beter bij.”

„Het begon bij mij met angst. In 2022 hebben we de heel hete zomer met al die bosbranden in Frankrijk meegemaakt. Mijn broer Leo van Kampenhout zat al bij Extinction Rebellion in Drenthe, hij is klimaatwetenschapper en ziet dat het misgaat. Vanaf die zomer ben ik me er ook in gaan verdiepen en me rot geschrokken. Daarom heb ik me aangesloten.”

„Het voelt zeker betekenisvol om hiermee bezig te zijn. Nu ik actief bezig ben voor het klimaat, is mijn angst beter te hanteren.”

„Dat hoort erbij. Maar soms raakt het me ook wel. Bij een LinkedIn-post over het effect van cruiseschepen kwam er een flinke discussie los. Er werden ook heel negatieve dingen gezegd die onder mijn huid gingen zitten.

Dat las ik dan toevallig, maar veel vaker lees ik de negatieve reacties niet meer. Daar sluit ik me een beetje voor af. Het is een kleine, maar erg vocale groep.

De negatieve reacties komen ook doordat Extinction Rebellion wordt geframed als ‘extreemlinks’. Dat vind ik onterecht. Het klimaat gaat ons allemaal aan. Dat is niet politiek ‘links’ of ‘rechts’. We zijn een neutrale organisatie en dragen bij demonstraties geen zichtbare uitingen van een politieke partij.”

„Daar zijn ook wel discussies over. De thema’s klimaat en Palestina raken elkaar, zowel klimaatonrechtvaardigheid als de genocide in Gaza zijn gevolgen van een onderdrukkend, koloniaal systeem.

Maar we zullen pas achteraf goed kunnen zeggen wat wel en niet verstandig was in het behalen van onze doelen. En wanneer het kantelpunt werd bereikt waarin het klimaat eindelijk echt serieus genomen werd… Maar het komt vanzelf, net als de maatschappelijke houding is gekanteld over zwarte piet, of roken in het bijzijn van kinderen.

Je weet pas hoe dat is gelukt, als je terugkijkt.”

„Haha. Ja, zoiets. Of eerder.”