Twee van de vier denkbare tracés voor de Lelylijn lopen langs de A6, hier vanuit het noorden te zien in de richting van Lemmer. Foto: Niels de Vries
Dit zijn ze: de vier toekomstschetsen voor Friesland, Groningen, Drenthe en de Noordoostpolder, als ze straks aan de Lelylijn liggen.
,,Wat voor toekomst willen we?’’ Die vraag wierp Lelylijn-directeur Stijn Lechner dinsdag op, bij de presentatie van vier toekomstschetsen van het Noorden, mocht er een Lelylijn worden aangelegd.
De vier schetsen zijn voer voor betrokken provincies, waterschappen en gemeenten. Hoe zien zij de toekomst van Groningen, Drenthe, Friesland en de Noordoostpolder?
De komende maanden mogen zij hun plasje doen, voor de zomer wil de projectorganisatie die de haalbaarheid van de Lelylijn onderzoekt, het toekomstperspectief presenteren.
Dit zijn de vier geschetste scenario’s. ,,We zoeken geen winnaar, maar een mix die werkt’’, aldus Lechner over de gepresenteerde toekomstbeelden.
1. Iedere plaats aan de Lelylijn een eigen station
Illustratie: Projectorganisatie Lelylijn
Willen we in een ‘dertig-minuten-landschap’ leven, zoals de ontwerpers het noemen, dan zal elke plaats aan of nabij de Lelylijn groeien. Meer woningen, meer bedrijven, meer reuring - verdeeld over álle kernen.
Met nieuwe stations in Leek, Drachten, Heerenveen-Noord, Joure, Lemmer en Emmeloord worden nieuwe verbindingen gelegd, met de bedoeling dat ‘binnen 30 minuten mensen alles vinden wat ze nodig hebben’, aldus de tekenaars.
Met de Lelylijn worden Assen en Leek via spoor met elkaar verbonden, net als bijvoorbeeld Drachten met Franeker en Grou. Dat levert nieuwe reizigers op, die de auto laten staan.
Met een eventueel nieuw ziekenhuis in Joure, ligt het station straks naast de deur. Er zullen duizenden nieuwe huizen komen, ingepast rondom de nieuwe stations.
Natuurgebied Van Oordt's Mersken. Mocht de Lelylijn er komen, dan zal de spoorlijn dit natuurgebied doorkruisen. Foto: Niels de Vries
2. De Lelylijn past zich aan de natuur aan
Illustratie: Projectorganisatie Lelylijn
Of de Lelylijn er komt of niet, de grootste uitdaging in het Noorden wordt het ‘samenleven’ met het klimaat, de bodem en het water, schrijven de onderzoekers. In een geschetst toekomstbeeld past de Lelylijn zich aan de natuur en het landschap aan.
In dit scenario moeten ‘we selectief zijn’, aldus de schrijvers. Er zal een ‘onbalans’ komen in woon-werk. Niet iedere woonkern zal direct profiteren en de Lelylijn zal een stationnetje overslaan.
,,In dit scenario moet je je afvragen of het verstandig is om huizen te bouwen op lager gelegen grond, met alle klimaatuitdagingen die we kennen’’, zei Lelylijn-directeur Stijn Lechner dinsdag in Drachten bij de presentatie. ,,En dus dan ook een station.’’
Vooral het gebied bij Lemmer en Joure en de natuur bij Beetsterzwaag is gevoelig. Om de natuur te ontzien zullen treinen minder snel rijden, en ‘met zorg ingepast moeten worden’ in cultuurlandschappen en historische lijnen. Er zullen wellicht tunnels komen of verplaatsing van andere infrastructuur.
Het station van Heerenveen. Foto: niels de vries
3. Het Noorden als één grote samenwerkende regio
Illustratie: Projectorganisatie Lelylijn
Groningen met haar UMCG en RUG, Leeuwarden met de Watercampus en Dairycampus, Emmeloord met de innovatieve landbouw en Heerenveen met zuivel, logistiek en sport - in het derde dilemma van de Lelylijn-club wordt het Noorden een samenwerkende regio. Geen concurrentie onderling, maar stuk voor stuk ‘innovatieve broedplaatsen’, waar jongeren willen wonen, studeren én werken.
In dit scenario zullen Heerenveen, Drachten en Emmeloord de ‘identiteitsvraag’ gesteld krijgen: willen ze ‘meer stad’ worden? Met meer huizen, meer onderwijsinstellingen, meer bedrijven - of maken ze een pas op de plaats?
De Lelylijn zal vooral de grote kernen met elkaar verbinden en grote nieuwe woonwijken, zoals de Suikerzijde bij Groningen en Werpsterhoeke bij Leeuwarden verbinden met de ‘hoofdstations’.
In deze schets slaat de Lelylijn Lemmer en Joure over en zal het spoor ten zuiden van Heerenveen worden aangehaakt op het bestaande spoor en boven de sportstad een aftakking naar Drachten en Groningen krijgen. De dorpen als Leek en Lemmer zullen ánders profiteren van de Lelylijn, dan als ze met een station aan het spoor komen te liggen.
Het hoofdstation van Groningen. Foto: Niels de Vries
4. Groningen in het rijtje Amsterdam en Hamburg
.
En wat als je de Lelylijn vanaf Amsterdam niet laat stoppen voor Groningen? Dan gaat er niets boven Groningen en wordt de stad uitgespeeld als ‘internationale topregio’, staat in het rapport. Groningen zal zich ‘profileren in internationale context’, met misschien wel ruimte voor een Groningse ‘Zuidas’ en nieuwe ‘topvoorzieningen’.
Omdat het spoor wordt doorgetrokken naar het Duitse Hamburg, komt Groningen in directe verbinding met de hoofdsteden Amsterdam, Berlijn en Kopenhagen.
In het kielzog profiteert Leeuwarden, ook een eindstation van de Lelylijn. In dit scenario verdwijnen stations als Leek en Joure en zullen Emmeloord en Drachten wel een station krijgen, maar zal de trein er minder vaak stoppen. Dat maakt de steden ook minder aantrekkelijk dan in de andere scenario’s.
Omdat de verwachting is dat de trek naar de stad toeneemt, zullen voorzieningen in dorpen kunnen verdwijnen en zich verplaatsen naar nieuwe plekken, zoals nabij ov-stations die er wél komen, zoals plekken als P+R Hoogkerk. De meeste nieuwe woningen komen in de grote steden, in kleinere kernen zal de groei afvlakken.
