'Nij Begun' begint maandag! Met een aftrap die lijkt op die van het Nationaal Programma Groningen: 'Er heerst vooral onduidelijkheid'

Dat is een hele goeie vraag, al zeggen we het zelf. De officiële uitnodiging voor de bijeenkomst spreekt daar slechts in algemene termen over. Oké, het gaat om de aftrap van Nij Begun: ‘het proces dat Rijk en regio zijn aangegaan waarbij samen wordt gewerkt aan het herstel en de toekomst van Groningen’. Was getekend: de gezamenlijke gastgevers, staatsecretaris Hans Vijlbrief en gedeputeerde Susan Top. Maar wat er precies op het programma staat in de congresruimte in De Graanrepubliek, daarop wil de provincie als medeorganisator geen antwoord geven. Evenmin op alle overige vragen hieronder. Want de bijeenkomst is besloten. En dat is het proces dat nu van start gaat, voorlopig kennelijk ook.

Daarop krijgen we dus geen antwoord. Maar de reden zal wel zijn dat provincie en Rijk vrijuit willen kunnen brainstormen met de congresgangers. Daarvoor is zes uur tijd uitgetrokken. Volgens de uitnodiging willen de gastgevers de deelnemers ‘informeren en inspireren’ met een rapportage over wat ze samen ‘achter de schermen’ hebben bedacht sinds het kabinet Nij Begun aankondigde. Dat is voorlopig kennelijk niet bestemd voor de oortjes van de media of andere luistervinkjes. Dat klinkt als een echo van de aftrap van het Nationaal Programma Groningen, zomer 2019. Ook toen werd een dag lang vergaderd, toen op een snikheet Zernike Science Park in Groningen, maar ook toen in beslotenheid. En toen mocht de pers naderhand nog op audiëntie komen bij de belangrijkste bestuurders voor een verslag van de bevindingen. Ook daarin is maandag echter niet voorzien.

Opnieuw moeten we het doen met wat de uitnodiging daar (nogal summier) over zegt. Het gaat vandaag onder meer over verschillende ‘agenda’s’ die zijn uitgewerkt om de 22 miljard aan Rijksgeld voor Nij Begun zodanig weg te zetten dat ‘de regio’ er de komende dertig jaar echt beter van wordt. Er is een Economische Agenda, een Sociale Agenda, een Verduurzamingsopgave, eentje heet ‘Herstel van Groningen’ en de laatste is ‘Dialoog met Groningen’ gedoopt. Dat klinkt allemaal redelijk abstract en ook de informatie die daarover tot dusver naar de raden en Staten ging, heeft dat niet erg aangescherpt: iets met duurzame economie, waterstoftechnologie, innovatie, ‘brede welvaart’ en natuurlijk de afwikkeling van de gaswinningsschade. Maar goed, dat wordt vandaag dus allemaal verder in de verf gezet. Achter gesloten deuren.

Niet bekend. Ook de politici die we het vragen, hebben nog geen idee van het programma voor vandaag. „Er heerst vooral veel onduidelijkheid”, vat eentje het samen. Bij de aftrap van het NPG waren in 2019 inspirerende gastsprekers uitgenodigd: oud-minister Wim Deetman en Marco Pastors vertelden het succesverhaal van ‘hun’ Nationaal Programma Rotterdam. (De laatste was trouwens vier jaar later snoeihard in deze krant over wat Groningen er sindsdien van had gebakken: ‘Arme Groningers’). Pas nadat het enthousiaste verhaal van de bestuurlijke kartrekkers in de krant stond over die NPG-aftrap, sijpelde langzaam door dat raads- en Statenleden daar al stevig foeterden over hun beperkte invloed op het proces. Ook daarvan klink nu een echo aan de vooravond van Nij Begun. In december namen de Groninger Staten unaniem een motie aan waarin ze meer democratische sturing op het proces eisen de komende decennia. Daartoe hebben ze bovendien de krachten gebundeld met hun collega-volksvertegenwoordigers uit de dertien gemeenten. „Nij Begun moet niet wéér een ‘bestuurdersfeestje’ worden”, motiveert de Groninger BBB-leider en initiatiefnemer Gouke Moes. Zijn partijgenoot Henk Vermeer heeft inmiddels een reeks Kamervragen gesteld om meer helderheid te krijgen over de besteding van al die miljarden, en wie daar nu eigenlijk over gaat.

Dat komt heus nog. Die ‘Dialoog met Groningen’ heet niet voor niks zo: er komt ‘structureel’ overleg, ‘allereerst met inwoners, met ruimte voor het gesprek in straten, buurten, wijken en dorpen’. Op kortere termijn komt er dit jaar alvast een ‘brede conferentie’ waar ook de bewoners van het gebied welkom zijn tussen de bestuurders en professionals. Volgens de uitnodiging voor maandag volgt die in april, maar het kan ook na de zomer worden. Wat er in de tussenliggende maanden gebeurt, is één van de vragen die voorlopig onbeantwoord blijven. Vermoedelijk gaat ieder weer zijns weegs, om elk voor zich wensen en ambities te formuleren die ze vervolgens samen in elkaar kunnen vlechten. Inderdaad: achter de schermen. Wanneer er één aaneengesmeed totaalplan op tafel moet liggen? Ook voor het antwoord op die vraag moeten we nog even wachten.