Het AZC van Burgum lijkt niet op een traditioneel AZC. Maar meer op een gewone woonwijk. In Bedum willen ze graag zo'n soort AZC. Jilmer Postma
Het asielzoekerscentrum in Burgum is de blauwdruk voor de opvang zoals gemeente Het Hogeland die in Bedum voor ogen heeft. Maar hoe ziet het er daar eigenlijk uit? Een kijkje bij een van de vijf gezinslocaties in Nederland.
Het azc in Burgum lijkt op het eerste gezicht een keurige nieuwbouwwijk. Op het tweede trouwens ook. Geen hekwerk, geen chaletachtige onderkomens. De 64 rijtjeswoningen aan de Elingsloane 63 huisvesten ongeveer zeshonderd bewoners uit 45 verschillende landen. „In elk huis wonen gemiddeld vier gezinnen”, legt programmabegeleider Ytsje Keekstra van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) uit. „Een huis bestaat uit ongeveer zes of zeven slaapkamers. De bewoners delen de badkamer, keuken en toilet. Alleen de rolstoelvriendelijke huizen voor minder valide bewoners hebben twee badkamers. Ook zijn er in totaal zes gezamenlijke wasruimtes, waar bewoners gebruik kunnen maken van wasmachines en drogers.”
De 64 rijtjeswoningen aan de Elingsloane 63 huisvesten ongeveer zeshonderd bewoners. Foto Jilmer Postma
Burgum heeft sinds 1994 een azc. De huidige opvang werd in 2021 gebouwd. „Dit is een gezinslocatie waar de bewoners zich voorbereiden op terugkeer naar het land van herkomst”, vertelt Jolanda Bolt van het COA. „Dat is toch een verschil met het azc dat Het Hogeland in Bedum wil neerzetten.”
Wat zijn de plannen in Bedum?
De gemeente maakte medio maart bekend dat ze onderzoekt of het mogelijk is in Bedum een azc voor maximaal 350 bewoners – asielzoekers die nog in de procedure zitten en statushouders – te laten bouwen. Mogelijk dat dit uit een hoofd- en een nevenlocatie bestaat. Het college heeft voor de vestiging van de hoofdlocatie Bedum op het oog. Er zijn voor de hoofdvestiging drie locaties in beeld: Folkerda 2, Ter Laan en Bedum-Noord. De opvang bestaat op papier uit ongeveer 45 rijtjeswoningen, die in de toekomst mogelijk in reguliere woningen worden veranderd.
Het 'Grandcafé' van het azc in Burgum. De bar is een fraai stijltje huisvlijt. Foto Jilmer Postma
In Bedum is het de bedoeling dat het azc onderdeel van een woonwijk wordt. „Dat is hier niet het geval”, legt Bolt uit. „We zitten hier aan de rand van het dorp. Het centrum is ongeveer tien minuten lopen. Aan de ene kant van het azc heb je een sportpark en aan de andere zijde grenst een bedrijvenpark.”
De huizen ogen gloednieuw. „Ze zijn gebouwd met de intentie om ze in de toekomst, mochten er minder asielzoekers komen, voor de reguliere woningmarkt beschikbaar komen. Net zoals in Bedum dus.”
Ze stapt een huis binnen waarvan de bewoners net zijn vertrokken. De inrichting is uit de categorie ‘sober maar functioneel’. Een kleine woonkamer bevat een lage tafel en een zwarte bank. Elke slaapkamer telt twee bedden met weinig uitnodigende matrassen.
In elk huis wonen maximaal vier gezinnen. Foto Jilmer Postma
Een Syrische man woont met zijn vrouw en drie kinderen sinds drie jaar in het azc. Hij vertelt in het Engels dat hij in 2017 met zijn gezin naar Nederland kwam. Aan de muur hangen ballonnen. „Mijn oudste dochter is net achttien geworden.” Hij glimlacht. Trots laat hij een filmpje van zijn dochter zien waarop ze tijdens een demonstratie in Den Haag een menigte toespreekt. „Ze zit nu in vijf VWO. Ze doet het heel goed.” Zijn dochter vertelt op het filmpje in vlekkeloos Nederlands dat het onmenselijk is om na zeven jaar nog steeds in onzekerheid te verkeren. Dat ze het beu is van school naar school te verhuizen. Hij stopt het filmpje. Weer die glimlach.
Deze Syrische man woont sinds zeven jaar met zijn gezin in Nederland. Foto Jilmer Postma
Hij begeleidt de COA-medewerkers naar buiten. Er huppelen enkele kinderen over straat, die vrolijk zwaaien. Voor de ramen van huizen hangen tekeningen of kijkt een knuffel van Ernie vrolijk naar buiten. Moeders lopen uit een gebouw dat het jeugdhonk, de peuterspeelzaal, het grandcafé (met de door de bewoners zelf getimmerde bar) en trainingsruimtes bevat. Op een steenworp afstand ligt een keurig aangeharkt moestuintje dat nog weinig tekenen van leven vertoont. Afgezien van de grote letters op de gevels van de woonblokken lijkt het in alles op een doorsneewijk.
Klompen voor de deur
Een generatie Burgumers groeide op met het azc. „Het is nu een onderdeel van onze samenleving”, vertelt voorzitter Richine van der Hoek van Dorpsbelangen Burgum. „Al meer dan een kwarteeuw wonen er hier mensen uit andere landen. Het zijn nu de kinderen die de verbinding maken. Ze sporten met de kinderen uit het dorp en zitten bij elkaar in de klas. Zij spreken vaak ook goed Nederlands en fungeren soms als tolk voor hun familie. Maar er is ook een nadeel. Het is best lastig aan de kinderen uit Burgum uit te leggen waarom sommige klasgenootjes er opeens niet meer zijn.”
Sommige bewoners zijn al aardig ingeburgerd. Foto Jilmer Postma
Ze benadrukt dat ze terughoudend is om een algemene uitspraak te doen over de verstandhouding tussen het dorp en het azc. „Burgum is groot (bijna tienduizend inwoners, red.). Ik denk wel dat de samenstelling en het land van herkomst mede bepalen hoe mensen er tegenaan kijken. Het is wel een verschil of je met alleenstaande volwassenen of met gezinnen hebt te maken. De foto die we nu hebben, is niet zoals die over een halfjaar kan zijn. De vergelijking van het azc in Burgum met het geplande azc in Bedum lijkt daarom mogelijk niet helemaal correct. Het feit dat de voordeur gelijk is, maakt nog niet dat het leven in het azc ook vergelijkbaar is. Daarbij heeft Burgum een goede openbaar vervoersverbinding met Drachten, Leeuwarden, Dokkum en ook Groningen.”
Wil Bedum een azc?
Inwoners van Bedum verzetten zich fel tegen de plannen. Een petitie werd meer dan 2000 keer ondertekend. Bolt: „We zien vaak dat er, voorafgaand aan de komst van een azc, zorgen zijn en weerstand is bij omwonenden. De komst van een azc betekent niet dat er alleen maar asielzoekers komen die voor overlast zorgen.” In Burgum deden zich volgens haar de afgelopen twee jaar enkele incidenten voor.
Huismeester Niels Jonkman wijst naar een rijtje klompen dat keurig tegen een van de gevels in het gelid staat. Een paar is met het Friese pompeblêd versierd. „Dat is van een van de bewoners. Hij komt uit Syrië en wil graag Fries leren. Hij groet me elke dag. Weet je wat hij zegt? ‘A goeie’.”
Extra raadsvergadering over azc Bedum
De gemeente Het Hogeland houdt woensdag 2 april een extra raadsvergadering over de plannen voor een azc in Bedum. Hierbij zijn inwoners uitgenodigd om hun zegje te komen doen. Een petitie om de komst van een azc te voorkomen, is inmiddels meer dan tweeduizend keer ondertekend. De gemeente Westerkwartier besloot onlangs na protest vanuit de bevolking het plan voor een doorstroomlocatie in Doezum van tafel te halen. De gemeente Tynaarlo moest vorig jaar bakzeil halen met een plan voor een woonwijk voor 250 asielzoekers met veertig sociale huurwoningen voor inwoners van Vries. De gemeenteraad van het Brabantse Sint-Michielgestel zette deze week vanwege gebrek aan draagvlak onder de bevolking voorlopig een streep door de plannen voor een azc in het dorp Berlicum.
