In februari 2020 komt een groep jongeren uit Paddepoel in opspraak nadat een toentertijd veertienjarige jongen in het televisieprogramma ‘Danny op straat’ aantoont een kapmes bij zich te dragen. De reden: 'zelfbescherming tegen zijn vijanden uit een andere wijk', zo gaf de jongen aan.
Criminele jongeren in de Groningse wijk Paddepoel registreren en delen onderling alle activiteiten van de politie in hun wijk.
Uit een door de politie inbeslaggenomen telefoon blijkt bijvoorbeeld dat iedere stap van een wijkagent in Paddepoel is gedocumenteerd en gedeeld in een groepsgesprek met daarin 145 deelnemers. In het groepsgesprek attendeert de jeugd elkaar op de aanwezigheid en acties van de politie.
Dit staat in het rapport ‘Het (boven)lokale netwerk in Paddepoel ontleed’’, waarin onderzoekers de invloed beschrijven van criminele netwerken op jongeren in de Groningse wijk. Het rapport is gemaakt door criminologen van Bureau Beke, in opdracht van de samenwerkende opsporingsinstanties en de gemeente Groningen. Het rapport wordt donderdag besproken in een besloten bijeenkomst van de gemeente.
Opzoeken grenzen wet
De onderzoekers spraken met Groningse professionals, onder wie hulpverleners en politiemedewerkers. Dit leverde een namenlijst op van crimineel actieve jongeren uit de wijk. De professionals maken zich zorgen over de mentaliteit van de jongeren: ,,Er is minder sprake van een aanspreekcultuur en jongeren lijken minder respect te hebben voor agenten.”
Ook kennen deze ‘boefjes’ precies de grenzen van de wet. ,,Jongeren vragen bewust naar de gegronde reden waarom de politie hen vraagt om hun identiteitskaart. Naarmate de jongeren ouder worden, groeien ze door in de criminaliteit en maken ze zich steeds vaker buiten Paddepoel schuldig aan strafbare feiten zoals online criminaliteit, zware mishandeling, straatroven, het dealen van drugs en wapenbezit. Naast het verhandelen van drugs zouden jongeren ook handelen in telefoons.”
WhatsApp-fraude is hot, onder jongeren
De professionals zeggen unaniem dat steeds meer jongeren zich storten op online criminaliteit, zoals WhatsApp-fraude en bankhelpdeskfraude. Zo worden er groepjes jongeren gespot die vanuit auto’s achter hun laptops ‘werken’.
Probleem is dat de politie amper zicht heeft op online criminaliteit. Niet alleen omdat er amper aangifte wordt gedaan, maar ook omdat er geen capaciteit is bij de politie om online criminaliteit op te sporen. Daarbij is de politie wettelijk beperkt in het doordringen tot online dadergroepen.
Ook de rekrutering van criminele jongeren vindt inmiddels vooral online plaats, en niet meer op de standaard plaatsen waar jongeren in de buurt rondhangen. Voor de opsporing is dit ,,een ramp”, aldus een van de geïnterviewden, ,,omdat het zicht hierop volledig weg is”.
Ongeschreven regel: niet snitchen!
,,Via sociale media – zoals Instagram, Snapchat en Telegram – worden ook drugs en wapens aangeboden en aangezet tot vechtpartijen. De politie heeft weinig zicht op het reilen en zeilen op sociale media. De politie heeft niet de bevoegdheid om toe te treden tot specifieke groepsgesprekken zoals op Telegram. Structureel online surveilleren is daardoor niet mogelijk. Bovendien wordt aangegeven dat daar momenteel ook geen capaciteit voor is. Daardoor is de informatiepositie onvoldoende”, aldus de onderzoekers.
Als gevolg daarvan plegen jongeren steeds minder klassieke criminaliteitsvormen en verplaatsen ze hun activiteiten naar internet, waar de pakkans veel kleiner is.
De informatiepositie is ook slecht, omdat criminele jongeren uit vrees voor oudere criminelen niet met de politie praten: ,,Ongeschreven regel is dat jongeren niet snitchen wanneer zij door de politie worden aangehouden. De angst voor de oudere criminelen is groter dan de angst voor de politie, justitie en rechterlijke macht.”
‘Slaan of steken levert punten op’
De criminele jongeren in Paddepoel hanteren een puntensysteem om hoger op te komen in de hiërarchie: ,,Wanneer iemand in elkaar wordt geslagen, levert dat punten op en kom je als jongere hoger in het klassement te staan. Soms blijft het niet bij slaan, maar wordt iemand neergestoken en wordt dit ook gefilmd als bewijs”, aldus de onderzoekers. Een van de professionals zegt: ,,De daders verdienen dan punten op het slachtoffer, waarna het slachtoffer uit is op wraak om schaamte te voorkomen.”
Meerdere jongeren uit Paddepoel worden gebruikt als loopjongens door drugsdealers. De politie herkent ze aan hun peperdure kleding, terwijl ze te jong zijn om te werken, en ze meerdere telefoons bezitten. ,,In sommige gevallen worden jongeren opgehaald in dure auto’s en worden ze een wijkblok verder weer afgezet.”
Het wapenbezit onder de jeugd in Paddepoel is zorgelijk. Volgens de onderzoekers ,,dragen kinderen van soms pas 11 of 12 jaar oud steekwapens bij zich wanneer ze op straat rondlopen. ,,Een trend die dit heeft aangewakkerd, is de populariteit die het fenomeen drill rap een periode heeft genoten. Tegenwoordig is de populariteit van dit fenomeen afgenomen maar dragen jongeren nog steeds wapens bij zich.”
Volgens een professional is wapenbezit ,,de nieuwe norm geworden” ter verdediging bij confrontaties. ,,Voor een bepaalde groep jongeren behoort het inmiddels tot de standaarduitrusting op straat en de drempel om een wapen te gebruiken, is laag.”
Een andere gesprekspartner zegt: ,,Het is tegenwoordig een algemeen gegeven dat de jeugd messen bij zich heeft. Er is een mentaliteit ontstaan waarin het niet bezitten van een wapen iemand kwetsbaar maakt op straat, omdat verder iedereen dit wel heeft. Dit veroorzaakt een wapenwedloop waarin iedereen zichzelf wil kunnen beschermen. Het wapenbezit blijft niet bij messen, want vuurwapenbezit komt ook voor. Dit blijkt onder meer uit het feit dat jongeren steeds vaker betrokken zijn bij vuurwapenincidenten. Het zorgelijke hieraan is dat voorheen vooral jongeren van achttien jaar of ouder betrokken waren bij vuurwapenincidenten, maar de betrokkenen steeds jonger worden. Het is ook erg gemakkelijk om aan een mes of vuurwapen te komen, want dergelijke wapens worden massaal aangeboden op sociale media zoals Telegram, Instagram en Snapchat. Daarnaast rouleren de wapens onder de jongeren.”
Te weinig grip op jonge aanwas criminaliteit
Volgens de professionals ,,gaat er al veel goed in de preventieve en repressieve aanpak van de criminele jongeren in de wijk”, maar is er ,,nog onvoldoende adequate grip op de jonge aanwas in Paddepoel”. De preventieprogramma’s ,,bieden nog onvoldoende toekomstperspectief om te concurreren met wat criminelen te bieden hebben”.
Professionals bepleiten dat ook kinderdagverblijven en consultatiebureaus gaan meewerken aan het vroeg signaleren van kinderen uit probleemgezinnen. Basisscholen doen dit nu al: zij registreren alarmerende signalen dat een kind mogelijk vatbaar is voor criminele netwerken.
Ook moeten gezinnen wisselende hulpverleners krijgen. ,,Nu is het zo dat veel gezinnen al jarenlang dezelfde hulpverleners zien die vastzitten in een bepaald stramien, waardoor de doortastendheid is verdwenen en de gezinnen niet optimaal geholpen worden.”
Ook zou de gemeente meer activiteiten moeten organiseren om de jeugd vermaak te bieden. Momenteel is het aanbod beperkt tot twee uur per week voetballen of rappen. ,,Dat aanbod moet meer divers worden.”
De politie moet ,,minimaal één agent” vrijmaken voor het toezicht op de online-activiteiten van de jongeren, ,,om beter zicht te krijgen op de online criminele activiteiten”.
