Mark Rutte en Hans Vijlbrief zitten in Garmerwolde voor de persconferentie, waar zij de kabinetsplannen voor het inlossen van de ereschuld aan Groningen toelichten. Foto: ProNews Producties
Het kabinet biedt zijn excuses aan aan Groningen en stelt 22 miljard euro voor de komende dertig jaar in het vooruitzicht. Dat is aanzienlijk minder dan de 30 miljard euro plus ruime schade- en versterkingsgelden die de regio had gevraagd.
In de kabinetsreactie die premier Mark Rutte en staatssecretaris Hans Vijlbrief dinsdagmiddag toelichten in Garmerwolde biedt het kabinet zijn excuses aan voor het ,,onvoldoende erkennen van het leed dat is aangericht door de gaswinning en de aardbevingen die daarvan het gevolg waren”. In het stuk onder de titel ‘Nij begun’ licht het kabinet 50 maatregelen toe die voortvloeien uit het rapport van de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen.
Eind februari kwam de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen in Zeerijp met een stevig rapport. De belangen van inwoners van Groningen en de regio zijn stelselmatig ondergeschikt geweest, oordeelde de commissie. Geld ging lange tijd boven de veiligheid van Groningen.
De Nederlandse staat verdiende met 60 jaar gaswinning in Groningen ruim 363 miljard euro aan het Groninger gas. Slechts een fractie (1 procent) belandde terug in de regio Groningen. Rutte en Vijlbrief kwamen naar Garmerwolde om de ereschuld in te lossen. Iets waarvan Vijlbrief vandaag al stelde dat de inwoners van Groningen en Noord-Drenthe ,,altijd gelijk hebben gehad.”
Tot 40.000 euro geen onderzoek
De premier en staatssecretaris kwamen met een pakket aan maatregelen waarmee zij de ereschuld verwachten in te lossen. Een van die maatregelen is dat bewoners die schade melden alles tot 40.000 euro vergoed krijgen zonder dat er onderzoek wordt gedaan of de schade echt door de gaswinning of zoutwinning is veroorzaakt. Dat kan volgens het kabinet soms leiden tot onterecht uitgekeerde bedragen (,,overcompensatie’’). Maar dat weegt op tegen de kosten en het gedoe van onderzoek naar de oorzaak van de schades.
Er komt een vaste overlastvergoeding voor bewoners van 1200 euro en een vergoeding van immateriële schade van 5000 euro. Bewonersbegeleiders krijgen een budget van 50.000 euro dat ze naar eigen inzicht kunnen inzetten om bewoners bij te staan of te helpen. Het gebied waar binnen mensen een beroep kunnen doen op schadevergoedingen wordt ook uitgebreid.
30 miljard gevraagd
Regionale bestuurders zoals commissaris van de Koning René Paas, burgemeester Koen Schuiling (Groningen) en Johan Remkes hadden gevraagd om 30 miljard euro voor minimaal dertig jaar om de ereschuld in te lossen. Daar bovenop zou volgens de regio het kabinet garant moeten staan voor een ongelimiteerd bedrag om schade te herstellen en woningen te versterken. Voor het inlossen van de ereschuld biedt het kabinet nu slechts 250 miljoen per jaar, en dat dertig jaar lang. Opgeteld is dat 7,5 miljard euro. Dat moet volgens het kabinet genoeg zijn.
In het rapport van de parlementaire enquêtecommissie stond ook dat er extra geld naar de gemeenten en provincie in het Noorden zou moeten. Dat biedt het kabinet niet in deze reactie, maar er staan wel allerlei verschillende bedragen voor economische en sociale maatregelen. Het kabinet stelt met in totaal 22 miljard euro aan financiële hulp te komen. Met het geld moet het volgens het kabinet in die dertig jaar mogelijk zijn ,,in een generatie tijd’’ de achterstand van bewoners van het Noorden op het gebied van werkgelegenheid en onderwijs weg te werken.
Het kabinet legt wettelijk vast dat het jaarlijks verantwoording aflegt over de voortgang. Dit gebeurt in een zogeheten ‘Staat van Groningen’. Ook komt er ieder half jaar een gesprek in Groningen over de voortgang en de benodigde acties.
Dubbele van rest van het land voor gasvrije woning
Er komt geld waarmee bewoners en eigenaren woningen in Groningen en Noord-Drenthe versneld duurzamer kunnen maken. Maar dat wordt minder dan was gevraagd; bewoners krijgen het dubbele van wat er in de rest van het land aan subsidies verkregen kan worden voor warmtepompen en andere verduurzaming, om snel van het gas af te komen. Maar niet alles wordt vergoed.
Woningen die nog versterkt moeten worden, worden waar dat kan tegelijkertijd gereedgemaakt om op een later moment aardgasvrij te worden. Voor andere woningen in het gebied komt extra geld bovenop al bestaande landelijke regelingen. Terwijl de regiobestuurders juist alle huizen in de provincie Groningen binnen twaalf jaar aardgasvrij willen hebben. In hun eigen maatregelenpakket vroeg Groningen om 5,1 miljard om Groningen van het gas af te krijgen, maar daar lijkt het kabinet ver van weg te blijven.
Waterstof, landbouw en zorg
Het kabinet heeft verder plannen voor de economie waarbij waterstof het speerpunt wordt voor het Noorden. Zo moet een derde van de wind-op-zee in Groningen aan gaan landen en komen er extra stroomkabels naar woongebieden en bedrijventerreinen.
Het kabinet heeft ook pannen op het gebied van gezondheid, zoals zogenoemde ‘gezondheidshuizen’ in de regio. Er moeten meer artsen opgeleid gaan worden in Groningen en het grote medisch onderzoek Lifelines krijgt een impuls. Ook heeft het kabinet plannen voor de landbouw; Groningen moet ‘de landbouwregio van de 21e eeuw worden met de ontwikkeling van eiwitrijke gewassen.
Bij de maatregelen horen ook geld voor het begin van de spoorlijn Veendam-Stadskanaal-Emmen (de Nedersaksenlijn). Voor het eerste stuk van Veendam naar Stadskanaal trekt het Rijk 85 miljoen euro uit. Daarnaast komt er 395 miljoen euro voor het verdubbelen van de autoweg N33 van Zuidbroek naar de Eemshaven.
In oktober dit jaar, uiterlijk volgend jaar stopt de gaswinning in Groningen. Dat is niet alleen nodig voor de veiligheid, maar ook noodzakelijk voor het psychosociaal herstel van bewoners in het aardbevingsgebied.
