Dertig miljard euro en iedere Groninger snel van het gas af. Dit eist Groningen voor inlossen ereschuld gaswinning

Dertig miljard is de optelsom van een pakket aan voorstellen en maatregelen dat de regio heeft overhandigd aan het kabinet. Zo wordt onder meer een investeringsfonds van 5 miljard gevraagd om de economie te stimuleren. Belangrijk onderdeel is ook dat alle inwoners van Groningen voor 2035 in een huis wonen dat losgekoppeld is van gas. Groningen houdt er rekening mee dat het ongeveer 5,1 miljard euro kost om Groninger huishoudens van het gas af te krijgen.

Los van de financiële miljardeneis moet het Rijk ook zorgen dat bevingsschades wordt opgelost. Hetzelfde geldt voor de versterkingsoperatie. Het bedrag voor schadeherstel en versterking moet wat de regio betreft ,,ongelimiteerd” zijn.

Dat maken de provincie Groningen, de tien gemeenten in Groningen en de twee waterschappen vrijdagmiddag bekend. Het pakket is maandag al overhandigd aan premier Mark Rutte en staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) tijdens een werkbezoek in Groningen. De regio heeft voorstellen gemaakt met de titel ‘Ereschuld: herstel en perspectief voor Groningen’. Commissaris van de Koning René Paas noemt het pakket dat op tafel ligt ,,een eerste concrete stap naar het invullen van de ereschuld aan Groningen”.

Afgelopen maand kwam de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen in Zeerijp met een stevig rapport. De belangen van inwoners van Groningen en de regio zijn stelselmatig ondergeschikt geweest, oordeelde de commissie. De Nederlandse staat verdiende met 60 jaar gaswinning in Groningen ruim 363 miljard euro aan het Groninger gas. Slechts een fractie (1 procent) belandde terug in de regio Groningen.

Volgens de regiobestuurders werden inderdaad ,,de belangen van de inwoners van Groningen jarenlang genegeerd”, is er sprake van ,,systeem falen” en zijn de gevolgen voor ,,mensen, huizen, gemeenschappen en de regio rampzalig”.

De regio Groningen zet in het pakket in op vier delen die ,,onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn”. Het gaat om schadeherstel en versterking, leefbaarheid en voorzieningen, Groningen aardgasvrij en investeren in een nieuw perspectief voor Groningen. Het miljardenpakket is afgelopen week overeengekomen met alle colleges van de tien Groninger gemeenten, de provincie en de dagelijkse besturen van waterschappen Hunze & Aa’s en Noorderzijlvest.

Enkele dagen na de presentatie van het rapport van de parlementaire enquêtecommissie stonden commissaris van de Koning René Paas, burgemeester Koen Schuiling (gemeente Groningen) en Johan Remkes (namens Nationaal Programma Groningen) in Den Haag met voorstellen voor herstelmaatregelen van de bevingsschade in Groningen. Maar die bijeenkomst was weinig concreet, kregen de bestuurders als verwijt.

De regionale bestuurders wilden het toen ook niet over geldbedragen hebben. Nu is dat wel gebeurd. René Paas, Annalies Usmany-Dallinga (wethouder gemeente Eemsdelta) en burgemeester Koen Schuiling (gemeente Groningen) benadrukken dat voor schadeherstel en versterking het budget ,,ongelimiteerd” moet zijn. Die kosten zijn dan ook niet opgenomen in het pakket van 30 miljard euro. De miljardeneis is ook exclusief investeringen in infrastructuur die nodig is om de plannen te verwezenlijken.

„We zijn nu een paar weken verder en de plannen zijn concreter geworden. We vinden het belangrijk om naar buiten te treden en niet te wachten tot de Staat ergens mee komt. Het is beter om nu klare wijn te schenken. Onze ervaring is dat het verrekte lastig is om de aandacht van Den Haag goed vast te houden”, zegt commissaris van de Koning René Paas. Vijf onderhandelaars gaan de komende tijd wekelijks met Vijlbrief en andere kabinetsleden om tafel.

Verder wijst Paas er op dat haast is geboden omdat een deel van de plannen moet worden opgenomen in de Rijksbegroting van 2024. De deadline om dat voor elkaar te krijgen is over ruim twee weken. Paas zei dat er sprake was van ,,een tijdsklem” en dat de regio echt aan de bak moet: „Het is geen gelopen race.”