De aannemer uit Wildervank met twee gedupeerden, in een uitzending van 'Stegeman op de Bres', van programmamaker Alberto Stegeman. Beeld: Videostill KIJK/SBS6
Een bouwvakker die je huis komt slopen, maar niet komt afbouwen. Of een timmerman die na duizenden euro’s voorschot spoorloos verdwijnt. Gedupeerden van louche ondernemers wachten soms jaren op hun geld, als het al terugkomt.
‘Wat!?’, stuurt Albert uit Hoogezand in een berichtje naar de verslaggever, als die hem vertelt dat de strafzaak tegen aannemer Luuk B. uit Wildervank afgelopen vrijdag voor een derde keer is uitgesteld. Hij wacht al tweeënhalf jaar op de 2500 euro die hij naar B. overmaakte, maar waar hij niets voor terug kreeg. ‘Potverdorie zeg!’, stuurt hij er achteraan.
Vrijdag zou er voor meer dan tien gedupeerden van de 58-jarige Luuk B. duidelijkheid komen, na jarenlange onzekerheid. Slachtoffers betaalden de bouwvakker uit Wildervank duizenden euro’s, maar hij kwam vaak niet eens opdagen.
Bij Kevin Stoffers uit Groningen ging het van kwaad tot erger, doordat B. vorig jaar muren sloopte en kabels uit de meterkast trok, om daarna als sneeuw voor de zon te verdwijnen. Herstelwerkzaamheden en het inhuren van een nieuwe aannemer brachten extra kosten met zich mee. ,,Pas toen we online een artikel zagen over Luuk B. in DVHN, wisten we het zeker: dit is niet goed.’’
Het totale bedrag waarvoor B. mensen zou hebben opgelicht, ligt volgens justitie rond de 60.000 euro. Albert denkt dat dat topje van de ijsberg is.
Vorig jaar juni meldde B. zich ziek bij de politierechter en in december besloot de rechter dat de zaak zo complex was dat drie rechters naar de zaak moesten kijken, een meervoudige kamer. Daar zou de behandeling vrijdag plaatsvinden, maar weer werd het geduld van slachtoffers op de proef gesteld. De nieuwe advocaat van B. - zijn derde inmiddels - wilde meer tijd om het dossier te bestuderen.
,,Je begint je af te vragen hoe vaak hij dit nog kan doen’’, verzucht Albert. Hij ziet een duidelijke tactiek bij de man uit Wildervank: de rechtsgang zo lang mogelijk vertragen om zo de gevolgen ontlopen. ,,Luuk is een meester in mensen aan het lijntje houden. Hij blijft de boel frustreren en dat werkt kennelijk ook nog.’’
‘Slachtoffers hebben letterlijk in de puinzooi gezeten’
Roy Heerkens van Slachtofferhulp weet dat slepende rechtszaken veel impact hebben op gedupeerden. ,,Echt herstel kan pas plaatsvinden nadat er een uitspraak is van de rechter. Dat voelt voor velen als erkenning. In dit soort zaken hebben mensen letterlijk in de puinzooi gezeten, terwijl hun huis een veilige plek moet zijn. Het levert enorm veel stress op.’’
Een advocaat in strafzaken is voor verdachten een grondrecht, daar mag een rechtbank niet zo maar aan voorbijgaan. Ook het aanwezig kunnen zijn bij je eigen zaak, weegt in Nederland zwaar. Maar voor rechters kan de maat een keer vol zijn.
Zo werd in juni de zaak tegen Remko de V., die vanuit Beerta internationale cocaïnetransporten runde met zijn zwager, afgedaan terwijl hij ziek thuis zat. De rechtbank wilde na 2 jaar procederen een punt zetten achter het proces. Dat zou Luuk B. uiteindelijk ook kunnen gebeuren. ,,Maar het duurt kennelijk lang voor die maat vol is’’, zegt Albert. ,,En hierna kan er ook nog hoger beroep ingesteld worden’’, treurt Stoffers op zijn beurt.
‘Een hele dikke lul’
Wie voor duizenden euro’s het schip is ingegaan bij een malafide ondernemer, wacht een lange en ingewikkelde juridische strijd. Toen Albert uitvogelde dat hij was genept door B., wilde de politie zijn aangifte niet meteen opnemen. ,,Ze zeiden dat het een zakelijk conflict was. Dat valt onder het civiele recht, niet het strafrecht.’’
Na lang aandringen gingen de agenten overstag. Albert duikelde via Facebook nieuwe bewijzen - en gedupeerden - op. Ze zitten gezamenlijk in groepsapp en houden elkaar op de hoogte van de zaak.
Uiteindelijk schakelden gedupeerden ook programmamaker Alberto Stegeman in, die B. opspoorde in zijn programma ‘Stegeman op de Bres’. Daar beweerde B. onder meer dat hij Albert uit Hoogezand geen cent meer hoefde te betalen. Hij vond Albert ‘een hele dikke lul’, zei hij op camera.
Financiële onderzoeken zijn ingewikkeld, terwijl de recherche moet werken met krappe capaciteit. Het duurde een jaar voor Albert iets van zijn aangifte hoorde. ,,Van een buurvrouw van Luuk hoorde ik dat er een inval was gedaan. Ik had de hoop toen al haast opgegeven, maar kennelijk pakten politie en justitie hem toch aan.’’
Het stucwerk wat Albert uit Ees liet doen door Luuk B. uit Wildervank. Beeld: Eigen foto
Gedupeerden krijgen na fraude niet alle schade vergoed
Maar zelfs als het tot een strafzaak komt, is het afwachten of slachtoffers hun geld ooit nog terugzien. ,,In Nederland is het zo dat slachtoffers van ernstige geweldsmisdrijven en zeden altijd hun volledige schadeclaim krijgen uitbetaald, als die is toegewezen’’, vertelt letselschadeadvocaat Ronald Spoelstra. ,,De staat schiet het voor en verhaalt het op de veroordeelde.’’
In alle andere categorieën krijgen gedupeerden tot maximaal 5000 euro voorgeschoten. Het CJIB (Centraal Justitieel Incassobureau) moet het resterende deel zien te innen bij de veroordeelde. Blijft betaling uit, kan iemand daarvoor in de cel worden gezet, vervangende hechtenis zoals dat heet. Maar dat brengt geen geld in het laatje. Verschillende advocaten die deze krant sprak voor dit verhaal, hebben het idee dat de staat het bijltje er vaak bij neergooit na die hechtenis.
,,Krijgen we maar 5000 euro vergoed? Dat meen je niet’’, reageert Stoffers verbaasd. ,,Dat wisten we niet. Luuk gaat de rest natuurlijk nooit aflossen. Die betaalt nooit. Ook eerdere vonnissen van civiele rechters kwam hij niet na. Naar de cel gaan, dat boeit hem niks.’’
Het CJIB kan deurwaarders op mensen afsturen om waardevolle spullen in beslag te nemen. Maar Albert vreest dat het weinig uit zal halen. ,,Mensen als hij gaan gewiekst te werk. Luuk had rekeningen op naam van zijn vrouw. Zijn dure auto’s zouden ook op naam van anderen kunnen staan. Die mogen ze dus niet meenemen.’’
Hoewel Spoelstra begrijpt dat er is gekozen de zwaarst getroffen slachtoffers het meest ruimhartig uit te betalen, twijfelt hij of openlijk of de belangen gedupeerden zoals Albert en Kevin Stoffers wel voldoende zijn beschermd in de huidige wetgeving. ,,Dat kun je je wel afvragen. Aan de andere kant: wat komt er op ons af als we elk slachtoffer volledig met belastinggeld gaan terugbetalen?’’
‘Ongelooflijk dat Luuk B. gewoon door kon gaan’
Wat Albert en Kevin Stoffers misschien nog wel het meeste steekt, is dat Luuk B. kon doorgaan in de bouw. Stoffers is het bewijs dat de man uit Wildervank ook na de aangifte van Albert nieuwe slachtoffers maakte. ,,Dat is ongelooflijk’’, zegt Stoffers. ,,Je zou toch hopen dat er iets van een zwarte lijst voor dit soort mensen komt. Maar dat zal vanwege privacy niet mogen, gok ik. Dan heeft hij dat recht op privacy misbruikt om ons geld af te troggelen.’’
Alberts vertrouwen in de rechtsstaat is zwaar aangetast door deze zaak. ,,Je krijgt gewoon je recht niet, dat doet zeer. De rechter zei in december dat de zaak ‘spoedig’ zou worden afgedaan. Het is inmiddels september en weer gaat het niet door. Dit zou toch sneller moeten kunnen?’’
Het Openbaar Ministerie laat weten het uitstel van de zaak tegen Luuk B. ‘bijzonder vervelend’ te vinden voor de slachtoffers. ,,Hoewel er sprake is van uitstel, betekent dit niet dat de schadeclaims van de slachtoffers van de baan zijn’’, meldt een woordvoerder. ,,Deze vorderingen zullen alsnog worden behandeld als de zaak wel doorgaat.’’ Wanneer, dat is nog onduidelijk.
De advocaat van Luuk B. ging de voorbije week niet in op bel- en mailverzoeken tot wederhoor voor dit verhaal.
