Voormalig NAM-directeur Bart van de Leemput tijdens zijn verhoor.
De hoge gaswinning in 2013, het jaar na de beving bij Huizinge, valt niet uit te leggen. Maar uiteindelijk grepen minister Henk Kamp en het ministerie van Economische Zaken niet in, terwijl het wel op hun bord lag.
Die vingerwijzing deden Bart van de Leemput en Stan Dessens woensdag tijdens hun openbare verhoor bij de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen. Het besluit om in dat jaar de productie te verhogen was ,,op zijn minst onhandig geweest, zo niet erger”, zei Van de Leemput die tussen 2009 en 2014 de CEO van de NAM, een joint-venture van Shell en ExxonMobil die het gas uit Groningen wint, was. Volgens de NAM-baas was deze beslissing achteraf gezien ,,niet uit te leggen”.
Dessens was topambtenaar bij het ministerie van Economische Zaken en stapte daarna over naar staatsbedrijf Energie Beheer Nederland (EBN). Beide mannen zaten ook in de Maatschap Groningen, waar oliebedrijven samen met de Nederlandse staat de lijnen rond de gaswinning in Groningen uiteenzetten. Dessens was daarnaast ook nog voorzitter van de Raad van Commissarissen bij GasTerra.
Nieuwsbrief Naschokken
Wil je op de hoogte blijven van de parlementaire enquête? Schrijf je dan in voor onze DVHN-nieuwsbrief. Klik op deze link om je aan te melden.
Dat er in het jaar na Huizinge zoveel gewonnen zou worden, was ook al voor de zomer van dat jaar bekend bij het ministerie van Economische Zaken, zei Dessens. NAM-directeur Van de Leemput bezweert dat hij een paar keer tevergeefs aan de bel heeft getrokken. Ook Dessens was er naar eigen zeggen zelf niet gerust op, maar GasTerra-CEO Gertjan Lankhorst had expliciet toestemming gekregen van het ministerie van Economische Zaken. ,,Die vonden deze hoge gaswinning geen probleem. Het ministerie zei dat het juist onderstreepte hoe belangrijk het Groningenveld was.”
Tijdens zijn verhoor onder ede vertelde Stan Dessens dat hij voorzitter van de Raad van Commissarissen bij GasTerra is geworden op voordracht van Gertjan Lankhorst. Die is dan nog topambtenaar bij het ministerie van Economische Zaken. Nog in datzelfde jaar wordt Lankhorst voorgedragen door Dessens voor de functie van CEO bij GasTerra in Groningen. Dessens erkent dat er in beide gevallen geen sollicitatieprocedure is geweest. Maar hij verwerpt de suggestie dat deze twee zaken aan elkaar verbonden kunnen worden. ,,Beide zaken staan op zichzelf.” Even later in het verhoor onder ede weet Dessens niet meer zeker of het Lankhorst is geweest die hem als voorzitter naar voren schoof. ,,Ik denk toch dat het iemand anders was.” Wie dat dan wel was, bleef onduidelijk.
Dessens benadrukte dat ook minister Henk Kamp met zijn bevoegdheid niet ingreep. Ook Van de Leemput schoof de verantwoordelijkheid nadrukkelijk van hem af. ,,Ik ging er niet over. Dat zijn de minister en GasTerra.”
Tegelijkertijd was hij niet vies van reflectie op het eigen handelen. Als hem wordt gevraagd wat hij achteraf nou anders en beter had moeten doen, zegt hij: ,,Dat wordt een lange lijst.” Zo hadden hij en de NAM nieuwsgieriger moeten zijn voor ‘Huizinge’. ,,En na die beving is het te traag gegaan. Dat de dialoogtafel is gestopt, vind ik heel jammer. Ja, sommige zaken hadden echt beter gemoeten.”
‘Mouwen opgestroopt’
Maar Van de Leemput benoemde wel dat hij in zijn jaren ,,de mouwen heeft opgestroopt” en alles in zijn vermogen heeft gedaan om te handelen. Hij vroeg ook wel om enig begrip omdat de NAM na de aardbeving van Huizinge, met duizenden schademeldingen en versterkingen die afgehandeld moesten worden, in een nieuw territorium terecht was gekomen. ,,Met veel onzekerheden en dilemma’s. We hebben veel dingen goed gedaan, maar er zijn ook een boel zaken die beter hadden gemoeten.”
,,Als ik hier zou zitten: het is allemaal super gegaan, dan zou ik niet geloofwaardig zijn. Maar ik betwijfel of iemand anders met dit dossier een toverstokje zou hebben gehad om het probleem volledig op te lossen’‘, zei Van de Leemput.
De ogen van Van de Leemput werden geopend, vertelt hij, toen hij en de NAM strafrechtelijk aangeklaagd werden door de Groninger Bodem Beweging (GBB). ,,Dat heeft mij aan het denken gezet. Wij dachten bezig te zijn met het algemeen belang om te zorgen dat Nederland niet in de kou zou komen te zitten. We hebben een zorgplicht, maar ook leveringsplicht. Als je dan vervolgens aangeklaagd wordt, dan geeft dat een ongemakkelijk gevoel. Wij dachten oprecht: we doen iets goeds voor het land.”
