'Met de gordijnen dicht naakt op de bar dansen? Geen idee hoe hij daarbij kwam'. Dit was vrouwencafé Dikke Trui in Groningen

Breeduit lachend staan ze op de foto, een groepje vrouwen met korte kapsels, broeken met een hoge taille en okselhaar. Voor altijd bevroren in de tijd op een foto die net uit een witte envelop is getrokken. ,,Ja, dit is in Dikke Trui. Volgens mij speelden we hier een toneelstuk van Annie M.G. Schmidt’’, zegt Inez Grondhuis (68) uit Haren. Ze kijkt niet naar de afbeelding terwijl ze praat. Ze zoekt in een soort archiefdoos naar andere pareltjes van toen. ,,Scheren deden we niet. Bh’s waren ook uit den boze. Dit was de tijd van de bh-verbrandingen hè? De actietijd.’’

Grondhuis was jarenlang barvrouw in vrouwencafé Dikke Trui. ,,Ik weet niet of dat nu nog zo is in de stad, maar veel vrouwen konden eind jaren ‘70 niet uit zonder dat ze ‘hé schatje, wat doe je hier’ te horen kregen of werden lastiggevallen. Ook al was je met vijf vriendinnen, daar hadden ze geen boodschap aan. Mannen voelden zich nog meer superieur ofzo’’, zegt Grondhuis.

Vrouwenhuizen waren er al wel, maar die waren gericht op hulp. ,,Met cursusachtige activiteiten waar werd uitgelegd hoe je een band moet plakken en assertiviteitstrainingen. Wij wilden geen hulp. Wij wilden een café van, voor en door vrouwen. Een cultureel centrum in de breedste zin van het woord.’’

Zo opent in 1979 vrouwencafé Dikke Trui de deuren. Grondhuis stond er achter de bar. Ze noemt zichzelf een soort conciërge. ,,Ik ben er een beetje ingerold’’, zegt ze. Ze had pedagogiek gestudeerd, maar voor de klas staan beviel haar niet. ,,Ik was lesbisch, ik wilde doorstuderen maar wilde dat alleen in een stad waar een vrouwenhuis was. En dat werd Groningen. Ik was al vrijwilliger bij het vrouwenhuis en ik werd gevraagd om te helpen bij Dikke Trui. Dat wilde ik wel.’’ Ze stak er meteen de handen uit de mouwen. ,,Ik heb daar zelf de vloer schoon gebikt. Er zaten allemaal oude linoleumresten op.’’

Een groep van 120 vrijwilligers runde het café en de gelijknamige boekhandel (zie kader). De eerste tijd is Dikke Trui elke dag open van 10 uur ‘s ochtends tot ongeveer 1 uur ‘s nachts. Het was een grote witte ruimte, met een grijze vloer. Her en der wat tafels en stoelen, een bar, een biljart en een flipperkast. ,,Mensen zeiden weleens dat we het wat meer aan moesten kleden.’’

De jongste bezoeker was 14, de oudste in de 80. Volgens Grondhuis kwamen er vooral hoogopgeleide vrouwen. ,,Een mix van hetero’s en lesbo’s, kunstenaressen, studentes, werkenden en huisvrouwen.’’ Je kon gewoon langskomen om te kletsen onder het genot van een biertje of een wijntje, maar er waren ook complete songfestival-achtige activiteiten. ,,Dan regelden we een band en mocht iedereen die wilde een nummer komen zingen. We noemden het ‘De verloren meisjesdroom’.”

Weer vist Grondhuis een foto uit de doos. Een lange slanke dame met getoupeerd haar in een strak rood leren pakje staat op het podium. Een cafébezoeker verkleed als Tina Turner? ,,Jazeker.’’

In het grote gastenboek, denk aan het boek van Sinterklaas maar dan zonder rode kaft, staan allemaal berichtjes. Het begint met namen en handtekeningen, later laten mensen hele verhalen aan elkaar achter en maken ze kleine tekeningen. ,,Een soort voorloper van WhatsApp’’, zegt Grondhuis. ,,Als ik sommige dingen teruglees, krijg ik wel wat last van plaatsvervangende schaamte.’’ Er staan liefdesverklaringen in bijvoorbeeld, maar ook flauwe mopjes en gedichtjes.

Dikke Trui was een dagcafé. ,,Overdag zaten er veel huisvrouwen. Eigenlijk was het gewoon een normale kroeg. Maar alleen vrouwen mochten naar binnen.’’

Dat leverde weleens gezeur op, ja. Mannen die toch probeerden binnen te komen. ,,We zijn ook een paar keer beroofd. Maar ik weet niet of dat was omdat het een vrouwencafé was. Horecazaken worden vaker beroofd. Verder wezen we vervelende kerels gewoon de deur.’’

Er deden wilde verhalen de ronde over het café. ,,Een buschauffeur beweerde te weten hoe het er bij ons aan toe ging ‘s nachts. ‘Ja, dan doen ze de gordijnen dicht en dansen ze naakt op de bar’, zei hij’’, Grondhuis haalt haar schouders op. ,,Geen idee hoe hij daarbij kwam. Dat was gewoon zijn eigen natte droom denk ik.’’

Met 120 vrijwilligers was een beslissing nemen soms best ingewikkeld. Iedereen was gelijk en iedereen had er een stem. Dat betekent ook dat er soms ein-de-loos werd vergaderd. ,,Echt, waar je je druk om kunt maken hoor. Dan ging het erom of de VIVA of de Libelle feministisch genoeg was om in Trui op tafel te liggen.’’

Drie jaar kon Dikke Trui bestaan. Het werd steeds moeilijker om het café te bevrouwen. De groep vrijwilligers werd kleiner en politiek ging voor sommige vrouwen een grotere rol spelen. De eigenaar van het pand (tevens de bierleverancier) trok in 1982 de stekker eruit omdat er te weinig bier werd verkocht.

Dikke Trui maakt later een doorstart in het gekraakte Oude Politiebureau aan het Martinikerkhof waar ze De Del wordt. Na zo’n vijf jaar wordt dat pand geruimd, waarna de vrouwen verkassen naar het Wolters-Noordhoffcomplex schuin tegenover het Academiegebouw. De Del wordt dan De Derde Dame. Als dat vijf jaar later ook wordt ontruimd, strijken ze in 1994 neer in de Oude Boteringestraat waar ze tot 2006 zitten met De Koningin, een onderdeel van het vrouwencentrum met Savannah, de vrouwenbibliotheek.

,,Soms sta ik ervan te kijken hoe lang het allemaal al geleden is’’, zegt Grondhuis. ,,Zo’n plek als Dikke Trui was zo belangrijk. Het hielp mij en anderen om hun groep te vinden. Dat je weet dat je niet alleen bent. Ik denk dat de onderwerpen waar we toen voor stonden, helemaal niet zo anders zijn dan nu. Vrouwen bezetten maar 30 procent van de leidinggevende posities, er is een loonkloof, bangalijsten en kijk het proces van Ali B. Dan denk ik: dit hebben we toch al een keer geregeld?’’

Dikke Trui gaat het archief in. Maar misschien hebben we haar toch nog een beetje nodig?