Paradigm is tien jaar 'the place to be' voor liefhebbers van house, techno en kunst. Foto: Archief Aileen de Ruijter
Een broedplaats voor creativiteit, een plek waar mensen zichzelf kunnen zijn, een voorbeeld voor techno- en dance-organisaties wereldwijd. Complimenten te over voor Paradigm. Hoe erg zou het zijn als het festival ten onder gaat aan geluidsmaatregelen van de gemeente Groningen?
„Vroeger dansten mensen rondjes om een vuur. Tegenwoordig dansen mensen op de dansvloer met zicht op een dj”, zegt Lutz Leichsenring van Club Commission Berlin. De organisatie behartigt sinds 2001 de belangen van de uitgaanswereld in Berlijn. De Duitse hoofdstad staat al decennialang bekend als dé plek in Europa waar de creatieve uitgaanswereld floreert. Een goede plek dus om te vragen wat de creatieve clubwereld kan betekenen voor een stad.
Technoclub of golfclub, niet zo verschillend
„De behoefte om samen te komen met gelijkgestemden, jezelf seksueel en spiritueel te ontdekken en een plek te hebben waar je je veilig, speciaal en gerespecteerd voelt is een primaire menselijke behoefte”, zegt Leichsenring. „Sommigen vinden dat bij een golfclub, anderen in een technoclub.”
Luc de Beaumont van Complex in Maastricht, een club vergelijkbaar met Paradigm, beaamt dat. „Wij zijn in beginsel een commerciële organisatie, maar onze doelgroep komt bij ons omdat ze een plek zoeken om zich te uiten.”
En die behoefte bestaat niet alleen bij jongeren, zegt Stijn Ceelen, oprichter van Zeezout Festival in Amsterdam. „Bij Paradigm zie ik mensen van 50 of 60 dansen én mensen van 18”, zegt hij. „Dat zie je niet vaak, meestal zijn er alleen jongeren in clubs.”
Toekomst Paradigm Festival
De toekomst van Paradigm Festival is nog altijd niet helemaal zeker. Twee weken geleden schreef deze krant dat Paradigm het kind van de rekening lijkt te worden in de discussie over geluidshinder in de stad. Het gebruik van het Suikerunieterrein - het thuis van Paradigm - staat ter discussie.
Op dit moment mogen organisatoren zowel in het Stadspark als op het Suikerunieterrein twaalf dagen per jaar buiten een muziekevenement houden. In een conceptvisie stond dat het de bedoeling was dat dit aantal fors wordt teruggebracht. Dit gaat alleen om buitenevenementen. De feesten die Paradigm in het Zeefgebouw op het Suikerunieterrein organiseert, vallen hierbuiten. Paradigm Festival trekt verspreid over het hele jaar tienduizenden bezoekers.
Die visie is, hoewel dat wel de planning was, nog niet gepresenteerd. De gemeente herevalueert na de onstane onrust hoe ze om moet gaan met de geluidsbelasting en de klachten van omwonenden.
Bezoekers van Paradigm festival op het Suikerunieterrein ontspannen in de schaduw. De gemeente is de nieuwe verhuurder voor de dance-event organisator. Foto: Corné Sparidaens
Paradigm bestaat sinds 2011 en zit sinds 2016 op het Suikerunieterrein, waar het een contract met de gemeente heeft tot 2030. De organisatie investeerde fors in geluidswerende maatregelen én in de aankleding van de podia en het terrein. Naast het festival worden er veel feesten georganiseerd. Paradigm is een van de grootste namen in de artistieke dancewereld en geniet veel aanzien.
„Ik ken in Nederland maar twee echt creatieve plekken in het nachtleven waar allerlei typen mensen een plek voor zichzelf kunnen vinden”, zegt Ceelen. „Dat zijn Paradigm en Pip in Den Haag. Als Paradigm zou verdwijnen, ben je het echt kwijt. Het heeft veel tijd gekost om dit op te bouwen.”
Leichsenring zit geregeld om tafel met lokale, regionale en landelijke overheden. Zijn organisatie is te vergelijken met de functie van nachtburgemeester, die Groningen ook heeft. Ook doet hij met onder anderen een professor van Harvard onderzoek naar de invloed van het nachtleven in steden, onder de noemer Creative Footprint.
De uitdagingen - regelgeving, klachten over geluidsoverlast, strubbelingen rond locaties - waar Paradigm tegenaan loopt ziet Leichsenring in bijna alle grote steden. Het is de afgelopen jaren dankzij de opkomst van nachtburgemeesters (85 steden hebben er inmiddels een) wel beter geworden. En het besef groeit dat een creatief nachtleven een positieve invloed heeft op steden.
Het hoofdpodium bij Paradigm Festival 2017. Foto: Niels Knelis Meijer
In Utrecht was zaterdag een groot protest, ‘Rave voor Rafelranden’, omdat men daar vindt dat de gemeente niet genoeg doet om de creatieve rafelrandjes te behouden. De Beaumont: „Wij lopen ook tegen genoeg uitdagingen aan, zoals onnodig ingewikkelde bureaucratie. Daarom overleggen we maandelijks met de gemeente.”
Maar wat zeg je dan in die gesprekken? Leichsenring: „Met het Creative Footprint onderzoek meten wij de sociale, culturele en economische impact van specifieke podia en clubs in steden. Die meetbare argumenten hadden we nodig, omdat we eerder alleen emotionele argumenten hadden.”
Kunst en live muziek of goedkope schotjes
Het onderzoek zet de clubs op een schaal. Gaat het meer om kunst, cultuur, livemuziek, een plek bieden aan gemarginaliseerde groepen en vooruitstrevende programmering? Of zet een club zichzelf in de markt met goedkope shotjes en mainstream muziek? De nacht op deze manier in kaart brengen helpt bij het adviseren van overheden, zegt Leichsenring.
Overigens ziet hij ‘shotjes en mainstream’ niet als minderwaardig. Diversiteit is belangrijk en mainstream clubs dienen vaak als een opstap naar de meer ‘geraffineerde’ nachtwereld. Ook benadrukt Leichsenring dat het riskanter is om culturele nachtclubs op te zetten. Die hebben vaak meer hulp nodig, bijvoorbeeld van Club Commission. „Mainstream overleeft beter in een stad. Een Starbucks heeft het makkelijker dan een lokale koffiezaak.”
Paradigm is tien jaar 'the place to be' voor liefhebbers van house, techno en kunst. Foto: Archief Aileen de Ruijter
„Door ons onderzoek zien we hoe de uitgaanswereld ervoor zorgt dat mensen samenkomen in een polariserende en meer individualistische wereld. Deze organisaties zorgen ervoor dat mensen in steden blijven in plaats van te vertrekken”, zegt Leichsenring. „Maar in de basis zijn nachtclubs een plek voor mensen om de zorgen van overdag te laten gaan en te ontspannen. Na twee coronajaren is des te meer gebleken hoe belangrijk dat is.”
Steden lopen tegen grote uitdagingen aan
Het klinkt wellicht zweverig voor mensen die niks met dancefeesten hebben, maar dan nog zou je het volgens Leichsenring moeten respecteren. „Het is bewonderenswaardig hoeveel creativiteit en energie ondernemers in deze podia stoppen. En het is niet zonder risico.”
Leichsenring geeft een voorbeeld. De stad Berlijn heeft plannen gemaakt voor een snelweg dwars door de stad. Die zou het einde van minstens negen nachtclubs betekenen. Het nachtleven staat zelfs onder druk in de stad die er wereldwijd om bekendstaat.
„Er is minder behoefte aan winkels, kantoren staan leeg door thuiswerkers. Dat is de grote uitdaging waar alle steden mee te maken hebben gekregen.” Het is volgens Leichsenring belangrijk dat de hartslag niet uit de stad verdwijnt. Daar helpt een divers cultureel aanbod bij.
Dansen op het Paradigm-festival op het Suikerunieterrein in Groningen. Foto: Archief DVHN
,,En dan bedoel ik niet alleen maar galerieën, dat is saai. De culturele wereld van nachtclubs draait om meer dan geld verdienen en mensen vermaken. Kunst, muziek en expressie staat centraal. Veel clubs hebben een politieke agenda. Zo vangen ze vluchtelingen en daklozen op. Een club in Berlijn gebruikt een groot deel van haar inkomsten voor een ziekenhuis is Senegal.”
Omdat steden en clubs elkaar nodig hebben, moet er veel overlegd en samengewerkt worden. Al gaat dat een beetje in tegen het idee van het artistieke, tegendraadse en underground idee van het nachtleven, zeggen zowel De Beaumont als Leichsenring. Maar het hoort erbij, zegt Ceelen van Zeezout. „We leven nou eenmaal in een land waar regeltjes de baas zijn,”
Stad wordt een dorp
Als organisaties als Paradigm verdwijnen uit een stad, vertrekken jonge mensen, zegt De Beamont. „Zij hebben dan geen plek meer om zich te uiten. Je krijgt een vergrijsde spookstad.” Leichsenring: „Zonder een rijk nachtleven wordt een stad een dorp.”
Maar hoort het verdwijnen van Paradigm Festival niet ook bij de cyclus van de creatieve wereld? Ontstaat er daardoor juist ruimte voor nieuwe initiatieven om op te staan? „Nee”, onderbreekt Leichsenring. „De hotste clubs in Berlijn bestaan al decennia en vernieuwen zichzelf steeds. Als ze er zelf mee stoppen, prima. Maar wie mag beslissen dat iets moet verdwijnen als de gemeenschap er nog steeds behoefte aan heeft? Dat creëert geen goede omgeving voor een florerend cultureel nachtleven.”
