Nederlandse F-35 gevechtsvliegtuigen van de vliegbasis Leeuwarden. Foto: DVHN Archief/Anton Kappers
Het oefengebied voor het F-35 gevechtsvliegtuig wordt uitgebreid in het Noorden. Het toestel gaat ook trainen boven een fors deel van de provincies Groningen en Friesland en de kop van Drenthe.
Het zogeheten schetsontwerp voor de herindeling van het luchtruim is vorige maand in het kabinet besproken en gaat nu de inspraak in. Dinsdag is er een informatiebijeenkomst in De Oosterpoort in Groningen.
De nieuwe indeling van het luchtruim komt erop neer dat het zuiden van het land vooral de burgerluchtvaart (met name vliegverkeer Schiphol) moet verwerken. Het Noorden is aangewezen als militaire oefengebied voor de F-35. Dat wordt fors groter dan het huidige oefengebied boven een deel van Friesland en de Noordzee.
Straks vliegen de F-35’s ook boven de westkant van Groningen en de kop van Drenthe. Boven de Noordzee blijft verreweg het meeste trainingsgebied. De uitbreiding is volgens Defensie nodig om beter te kunnen oefenen met het nieuwe gevechtstoestel.
Het nieuwe oefengebied voor de F-35 beslaat boven land een groot deel van Friesland, Groningen en de kop van Drenthe. Beeld: Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
Als er wordt geoefend met bondgenoten wordt ook Noordoost-Groningen toegevoegd als trainingsgebied voor gevechtsvliegtuigen. Dat mag 21 dagen per jaar. Zo wordt een verbinding gemaakt met het Duitse vlieggebied en kunnen NAVO-partners gezamenlijk trainen in een nog groter grensoverschrijdend luchtruim. De urgentie daarvan is vergroot door de veranderde wereldsituatie en de verslechterde veiligheidssituatie in Oekraïne, aldus het kabinet.
Andere routes verdwijnen
Op dit moment heeft Defensie nog drie oefengebieden voor de F-35: naast het Noorden, ook in het Zuiden en het Noordoosten van het land. Zo loopt er een vliegzone vanuit Twente, over Zuidoost-Drenthe en Oost-Groningen. Dit gebied is te klein en wordt opgeheven, net als dat in het Zuiden.
Het vlieggebied met rechts Noordoost-Groningen (gestreept) dat bij internationale oefeningen wordt gebruikt en aansluit het Duitse vlieggebied. Foto: Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
Het Noorden krijgt de F-35 vaker te zien en te horen, want naast de toestellen van Vliegbasis Leeuwarden komen ook de gevechtvliegtuigen uit Volkel hier trainen. Betekent dat meer geluid en overlast? Dat valt mee, zegt Defensie. De geluidshinder blijft ‘over het algemeen beperkt’, omdat de nieuwe F-35 op grotere hoogte vliegt dan zijn voorganger de F-16. De gemiddelde vlieghoogte voor oefeningen is zo’n 6 kilometer en er wordt boven land boven de 2 kilometer geoefend. Boven zee is de ondergrens 1650 meter.
Omdat een piloot veel vrijheid nodig heeft om realistisch te oefenen en snel op onverwachte situaties moet kunnen reageren, zijn er geen vaste vliegpatronen. De oefeningen vinden daarom plaats binnen het hele oefengebied en er valt niet van tevoren te zeggen waar precies gevlogen wordt. Wel zullen de randen van het gebied iets minder worden gebruikt.
20 procent boven land
De vliegtijden zijn in de zomer tussen 8.30 en 16.00 uur, met twee oefeningen in de ochtend en twee in de middag. Deze vinden voor grofweg 80 procent plaats boven zee en voor 20 procent boven land. In de wintermaanden kan er in de avonden in het donker worden gevlogen. De eindtijd van deze oefeningen is uiterlijk 23 uur.
De uitvoering van de plannen voor de nieuwe luchtruimindeling staat gepland in de periode 2028 en 2030.
De uitbreiding van het militair oefengebied staat los van de eventuele komst van de F-35 naar Groningen Airport Eelde. Het noordelijke vliegveld is daarvoor in beeld, net als Lelystad, Twente, De Peel en Woensdrecht. Daarover hakt staatssecretaris Gijs Tuinman eind mei een knoopt door.
Waar het om gaat
Noord-Nederland is aangewezen als enig oefengebied in ons land voor de F-35. Het bestaande oefengebied wordt fors uitgebreid. Boven een groot deel van Friesland en Groningen en boven de kop van Drenthe wil Defensie trainen. Tijdens internationale oefeningen wordt ook Noordoost-Groningen aan het gebied toegevoegd. Het plan gaat de komende tijd de inspraak in.
Wanneer speelt het?
Dinsdag 11 maart is een informatiemarkt in De Oosterpoort in Groningen, van 19 tot 21.30 uur. Tijdens de informatiemarkt kunnen belangstellenden vragen stellen aan experts van de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en van Defensie. Verder zijn ook Luchtverkeersleiding Nederland, het Commando Luchtstrijdkrachten en het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum aanwezig. Er zijn informatiestands over de nieuwe indeling van het luchtruim, de effecten op geluid en uitstoot, planning en inspraak. U kunt op elk moment naar binnen, er is geen plenair gedeelte. Aanmelden voor de bijeenkomst: luchtvaartindetoekomst.nl.
Waarom moeten we dit weten?
Defensie zegt dat de hinder van oefenende gevechtsvliegtuigen meevalt, omdat op grote hoogte getraind wordt. Maar de F-35’s zullen vaker in het Noorden te zien en te horen zijn. En straks ook in Groningen en de kop van Drenthe. Daarbij speelt ook nog dat Groningen Airport Eelde in beeld is als nieuwe vliegbasis voor de F-35.
