Kabinet: weg naar kerncentrale Eemshaven ligt open. ‘Vervelende boodschap voor mensen in Groningen’

Dat komt naar voren uit een brief van minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei) die dinsdagochtend naar de Tweede Kamer is gestuurd.

De landsadvocaat heeft namens het kabinet gekeken of het mogelijk is om de Eemshaven als gebied bij voorbaat buiten een zogeheten locatie-onderzoek te houden. Maar dit blijkt ‘juridisch niet mogelijk’. Daarmee wordt toch weer een stap gezet in een mogelijke komst van een of meer kerncentrales in de provincie Groningen.

Minister Hermans rept in haar brief over een ‘dilemma voor het kabinet’. Dit omdat er vooraf was gesteld dat kerncentrales in Groningen niet gewenst zijn. De provincie Groningen had daar ook al heel duidelijk stelling in genomen en vanwege de gaswinnings- en aardbevingsproblematiek vond het kabinet dit ook niet wenselijk.

Het advies van de landsadvocaat en de conclusie van het kabinet zijn dinsdag naar de Tweede Kamer gestuurd. Op basis van het advies van de landsadvocaat is de conclusie ‘dat het helaas niet mogelijk is om de Eemshaven bij voorbaat buiten het locatie-onderzoek te houden’. Europese en Nederlandse regels schrijven voor dat de overheid ‘alle redelijke alternatieven moet onderzoeken’.

De Eemshaven kan daarom niet op voorhand worden uitgesloten. ,,En dat is een vervelende boodschap voor de mensen in Groningen”, laat VVD-minister Hermans via haar woordvoerder weten. Het nieuwe kabinet wil in totaal vier kerncentrales bouwen, nog twee meer dan de vorige regering al had aangekondigd.

Dankzij de ligging aan zee is er in de Groninger zeehaven voldoende koelwater, bovendien is er ruimte genoeg, zijn er geen grote steden in de buurt die gevaar lopen bij ongelukken en is er ook al een 380kv-hoogspanningsstation om de atoomstroom naar het landelijk elektriciteitsnet te sluizen.

Het ministerie benadrukt dat er nog geen besluit is genomen of er uberhaupt een of twee kerncentrales in de Eemshaven moeten komen. Er wordt nu gekeken naar mogelijk locaties binnen de zoekgebieden Eemshaven, Borssele, Terneuzen en de Maasvlakte 1 & 2.

Op basis van het locatie-onderzoek wordt een keuze gemaakt over de voorkeurslocatie voor deze twee kerncentrales. Hermans schrijft dat ‘het kabinet het zeer belangrijk vindt rekening te houden met de gevoelens in de samenleving’. 

Daarmee lijkt het kabinet de scherpe kantjes van de boodschap dat de Eemshaven toch mee wordt genomen wat te willen afzwakken. Bij een definitieve keuze zijn de signalen uit de samenleving, net zoals milieu en de omgeving, een [belangrijk] weegpunt voor het kabinet, zo valt te lezen in de brief.

Eerder spraken bestuurders van de provincie Groningen en de gemeenteraad van Het Hogeland zich uit tegen de komst van een kerncentrale in de Eemshaven. Vorig jaar werd het gebied door het Rijk nog geschrapt als waarborglocatie. De keuze om alsnog naar de Eemshaven te kijken noemden de provincie en de gemeente daarom ‘ongepast’.

„Het wordt tijd dat de minister naar ons gaat luisteren”, zegt wethouder Eltjo Dijkhuis (Gemeentebelangen) van Het Hogeland. „Wij willen geen kerncentrale in de Eemshaven. Haal dat plan toch eindelijk eens van tafel. Het kabinet zegt aan de ene kant: ‘wij willen ook geen kerncentrale in de Eemshaven’ om deze optie vervolgens toch weer te benoemen. Wij hebben veel betere plannen voor de Eemshaven. En er komt al zoveel op de omliggende dorpen af, het houdt een keertje op. Dit kan er niet bij en we willen het niet.”

Ook de Waddenvereniging is tegen. Het risico dat het misgaat met een kerncentrale is weliswaar klein. Maar als het misgaat, dan zijn de gevolgen voor de Waddenzee groot. „Dat past niet bij zo’n uniek en kwetsbaar gebied als de Waddenzee”, zegt Frans Petersen, woordvoerder van de belangenvereniging. Het gebied is het grootste getijdengebied ter wereld en staat op de werelderfgoedlijst van VN-organisatie Unesco.

Het verbaast hem dat de Eemshaven nog steeds een optie is. „Terwijl de regering weet dat het erkend natuurgebied en werelderfgoed is”, zegt hij. Het is vooral de optelsom van werkzaamheden, benadrukt hij. „Zoals het aanleggen van stroomkabels onder de zee, gaswinning en baggeren. Wat wil het Kabinet met de Waddenzee? Alles bij elkaar betekent dat de situatie slechter en slechter wordt”, denkt Petersen. „Dan lijkt het eerder op een industrieterrein met een vijvertje erin dan een internationaal, beschermd natuurgebied.”

Bovendien duurt het nog lang voordat zo’n kerncentrale er is. De vereniging vindt dat het kabinet andere maatregelen moet nemen om de uitstoot van CO2 sneller tegen te gaan.

Johan Hamster, gedeputeerde van de provincie Groningen, noemt het een dubbele boodschap. „Je doet wel onderzoek, maar je wil het eigenlijk niet. De minister geeft in haar brief aan dat de Eemshaven niet haar voorkeurslocatie is, maar ze er vanwege juridisch-procedurele redenen niet omheen kan.”

Zaterdag heeft de gedeputeerde een halfuur met Hermans gebeld. „Waarbij ik haar op het hart heb gedrukt dat een dergelijke ontwikkeling uitgesloten is door PS en de gemeenteraad van Het Hogeland, het draagvlak in de regio zeer beperkt is en communicatie nauw komt.”

Hamster vindt dat de minister zorgvuldig zal moeten opereren. „Zeker gezien de voorgeschiedenis dat de Eemshaven net geschrapt was als waarborglocatie. En dat was niet zonder reden: het ligt midden in een gebied waar veel aan de hand is. Zowel positief als industrieel energielandschap, als negatief vanwege de aardbevingsproblematiek.”

De gedeputeerde vindt het wel goed om te lezen dat draagvlak in de omgeving mee wordt genomen in het uiteindelijke besluit. De minister heeft aangegeven dat haar ontwerp-voorkeursbeslissing niet meer in 2025 valt te verwachten.