Bang voor aardbevingen? Welnee, iedereen was blij met gas uit Slochteren en zeker huisvrouwen uit Hoogezand: 'Historisch moment voor Nederland, NAM én Groningen'

Samen pakken ze de hendel stevig vast. Burgemeester Gerard Boekhoven en commissaris van de Koningin in Groningen Cees Fock beseffen heel goed hoe bijzonder dit moment is. Vier jaar na de ontdekking van het gasveld van Slochteren gaat het op 9 december 1963 dan eindelijk gebeuren. Door de hendel in het gasontvangststation van Hoogezand naar beneden te drukken, wordt de toevoer van gas uit Drenthe stopgezet. Vanaf dit ogenblik stroomt er alleen nog puur Gronings gas door de leidingen.

Twee dagen eerder schrijft het Nieuwsblad van het Noorden euforisch over wat er te gebeuren staat. ‘Maandag koken duizenden huisvrouwen in de provincie Groningen op het vermaarde gas uit eigen bodem.’ Vanaf dat moment brandt het gas niet langer alleen op de boortoren in Slochteren, maar wordt het via ontvangststations in Hoogezand verspreid naar onder meer Zuidlaren, Anloo en Gieten. En dat is pas een klein begin, want het einddoel is volgens de krant groter. Veel groter.

De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) heeft namelijk grote plannen met het gas uit Groningen. Verspreid over de provincie moeten productieputten komen om het gas te winnen. Deze moeten allemaal volautomatisch worden aangestuurd vanuit een controlekamer ten zuiden van Sappemeer. Maar zover is het in december 1963 nog lang niet. Sterker nog: op de boorlocatie in Slochteren levert dan pas één van de acht putten gas en zijn er vier überhaupt nog niet aangeboord door de twee torens.

Het is in die tijd een drukte van belang op en rond de boorlocatie. Drukvaten moeten nog worden afgebouwd, warmtewisselaars geïnstalleerd en pompen en afsluiters liggen klaar om aangebracht te worden. Met de distributie van het gas loopt de NAM volgens het Nieuwsblad eigenlijk op de tijd vooruit, want de verwachting is dat de boorlocatie in juni 1964 helemaal klaar is. De Gasunie zou nog een jaar later pas kunnen beginnen met de grootscheepse distributie van het gas.

En dus is het opendraaien van de gaskraan door burgemeester Boekhoven en commissaris van de Koningin Fock slechts het begin van iets dat nog in de kinderschoenen staat. Eerstgenoemde is er echter van overtuigd dat de gaswinning een succes gaat worden en van grote betekenis zal zijn voor de regio. Groningen is volgens hem van een agrarische in een mijnbouwprovincie veranderd. Hij zegt tijdens zijn toespraak: ,,Dit is een historisch moment voor de NAM, de Gasunie, voor ons land en het gewest Groningen.’’

Ook commissaris Fock verwacht dat de gaswinning voor welvaart zal zorgen in de provincie Groningen. Het gas uit Slochteren heeft ‘iets toegevoegd aan de Europese en wereldeconomie, waarvan wij de grenzen nog niet kennen’. Fock, die ook president-commissaris van de Gasunie is, spreekt zich lovend uit over al het werk dat in de afgelopen maanden is verzet. Hij verwacht dat over een aantal jaren de rijkdom over een veel groter gebied zal zijn uitgebreid.

Dat met het opendraaien van de gaskraan er ineens ander gas naar duizenden huishoudens in het noorden van Nederland stroomt, leidt wel tot wat zorgen bij technici. Het gas uit Slochteren heeft namelijk een andere calorische waarde dan dat uit Drenthe en Overijssel, en die afwijking zou haperende geisers en gastoestellen kunnen veroorzaken. De gemeentelijke gasbedrijven hebben daarom een team van technici gemobiliseerd dat kan uitrukken in geval van huishoudelijk malheur ergens in het gebied.

Wie het Gronings gas ontvangt en wie niet, wordt op verzoek van Den Haag trouwens in het ongewisse gelaten. Het is volgens de Gasunie niets minder dan een psychologische manoeuvre. ,,We willen daarmee voorkomen dat het publiek gaat zitten wachten op een verandering, waarvan heus geen sterveling iets zal kunnen merken.’’ Zeker is wel dat het gas in de dagen na het opendraaien van de kraan in Hoogezand naar Delfzijl, Appingedam, Veendam, Pekela en Noordoost-Friesland zal worden gedistribueerd.

Maar daar blijft het niet bij. Niet als het aan de Gasunie ligt, althans. Het bedrijf maakt in de dagen daarna bekend alles op alles te zetten om heel Nederland zo snel mogelijk van Gronings aardgas te kunnen voorzien. Daarvoor moet het hoofdleidingnet van de Gasunie flink worden uitgebreid. Dit gebeurt met een leiding van Hoogezand-Sappemeer naar Zwolle en vandaar een ‘tak’ naar Utrecht en een andere aftakking naar Arnhem. Het doel is zo ook de Randstad in rap tempo aan te sluiten op het gas uit Slochteren.

De acht putten van Slochteren kunnen, als ze eenmaal vol in bedrijf zijn, zo’n 6 miljoen kubieke meter aardgas per dag leveren. En wanneer ook de andere aardgasputten in Groningen worden aangeboord, kan er volgens het artikel in het Nieuwsblad van het Noorden misschien wel 50 of zelfs 100 miljoen kubieke meter per dag worden gewonnen. Het dan geldende motto is: er wordt zo veel gas uit de grond gehaald als de Gasunie maar kan verkopen, zo valt op 7 december 1963 te lezen in de krant.

Over de mogelijke gevolgen van die massale productie wordt in de dagen rondom het opendraaien van de gashendel in Hoogezand met geen woord gerept. De stemming in de dagbladen is uitsluitend positief en de verwachting is dat het ‘vermaarde Groningse aardgas’ nog decennia voor welvaart in de regio gaat zorgen. In 1968 is Egmond aan Zee de laatste Nederlandse plaats die wordt aangesloten op het gas uit Slochteren. Dan koken overal in Nederland huisvrouwen op Gronings gas.