Hoe maakt Groningen graffiti-steegjes vol afval tot parels? 'Een mooie steeg levert meer goede foto's op dan een gebouw'

Zaterdagmorgen, een zonnetje in de binnenstad en Daisy krijgt als toerist een rondleiding door de Stad van Stein en Rozan. Mooi, zeker onder de Gardepoort bij de Prinsentuin. Het is niet echt een steegje natuurlijk, maar laat wel zien hoe mooi een smalle ruimte kan zijn.

De stad Groningen heeft zo’n 400 stegen, waarvan er 70 openbaar zijn. Maar veel van die openbare gangetjes en sluiproutes worden massaal genegeerd. Ze zijn verstopt of het is onduidelijk waar de wandelaar terecht komt als hij het steegje induikt. Bovendien laat het nachtleven zijn sporen na. Tussen het onkruid liggen glasscherven en peuken. Op muren is graffiti gekliederd.

De potentie van de gangen om de cultuurhistorische waarde van de Hanzestad duidelijk te maken, de fijnmazigheid en de doorwaadbaarheid ervan, blijft zo onbenut, vonden raadsleden. Zij lieten het gemeentebestuur uitzoeken hoe dat beter kan. Bij veel steegjes is het nu gissen wat de oorsprong of functie was. Er is weinig tekst en uitleg.

Goed, bij de Loppersummergang hangt een bescheiden (en verkleurd) bordje dat vanaf daar vroeger schepen naar Fivelingo vertrokken, maar het lijkt de uitzondering op de regel. Dat is anders dan in Winschoten, waar met grote foto’s, teksten en kaarten trots wordt verteld over het verleden van die stad.

,,Je kunt van het Forum naar de Vismarkt zonder op de Grote Markt te komen’’, zegt Stein. Namelijk via de Papengang en de Donkersgang. Groningen heeft zeker mooie steegjes, weet hij. Daisy heeft geen idee, ze komt niet uit Groningen. ,,Maar als je ze zoals hier (de Gardepoort red.) maakt, is dat echt wel Instagram-waardig.’’

De Donkersgang is in ieder geval niet Instagram-waardig. Het is de gang tussen de Gelkingestraat en Oosterstraat. In die winkelstraat sjokken bezoekers van de binnenstad in de zon achter elkaar aan, er is haast niemand die een kijkje neemt in het steegje – dat een stuk koeler is.

Verstopte parels missen zij daardoor, zoals het 18de-eeuwse pakhuis met zijn grote deuren op iedere verdieping, zadeldak en takel. Het is een monument. Deels vervaagde letters vertellen dat er ooit kachels, fornuizen, pannen en iets onleesbaars werden verkocht. De graffiti op het pand springt meer in het oog.

In het verlengde van die straat stappen net Mace en Henne uit hun studentenhuis de Entensgang in. Daar is het een grote bende. Hoe dieper je het steegje inloopt, hoe meer troep er ligt. Van lattenbodems tot een matras, een bh en vuilnis. Langs de muren liggen overal glasscherven.

,,Er mag wel vaker schoongemaakt worden in de stegen, vinden Mace en Henne. Tegenover de Entensgang staan ook al tijden houten platen om een plek waar vroeger een bankje stond. ,,Het zou wel leuk zijn als je daar weer kon zitten.’’

Hoe de gemeente de verschillende steegjes wil aanpakken, verschilt. Daarvoor bestaat geen blauwdruk. Er zijn vijf opties, wisselend van nieuwe activiteiten in gangen tot het opkrikken van de inrichting met bankjes, groen en kunst. Voor andere gevallen wordt gedacht aan andere bestrating of nieuwe straatnaambordjes.

Al met al zou het tenminste 1,5 miljoen euro kosten om de steegjes op te knappen naar een basisniveau, schat de gemeente. Daarna kost het netjes houden minimaal 30.000 euro per jaar; geld dat nog niet klaarligt. De stegen zouden daarom aangepakt kunnen worden tijdens grotere projecten, stellen de burgemeester en wethouders voor.

Twee schoonmakers van de gemeente zijn zaterdag druk bezig met harken en bezems om de troep van de avond daarvoor weg te werken. In het steegje achter het Gedempte Katerdiep en de Poelestraat is het ‘s nachts een komen en gaan van uitgaanspubliek, maar ook van veel junks. ,,Kijk, we vegen het nu bij elkaar, maar vanavond ligt het er weer’’, zegt een van hen. Eigenlijk zijn er te weinig sigaretten- en prullenbakken in de stad, vinden ze. ,,Op sommige plekken krijg je de peuken niet tussen de tegels weg.’’

Bewoners van steegjes hebben ook zelf een verantwoordelijkheid, zoals aan de Entensgang. ,,Dat is niet van de gemeente, wij mogen daar niet schoonmaken.’’ Als niemand het doet, wordt het vanzelf een bende.

Sommige stegen zijn al wel opgeknapt, zoals de Papengang. Daar is door professionele kunstenaars graffiti gespoten. Boven de gang hangt neonverlichting, wat het een unieke sfeer geeft in de binnenstad. Toeristen Kees en Annet Kooren uit Rotterdam vinden dat mooi. ,,Dat mogen ze wel op meer plekken doen’’, zegt Kees. Dat er de vorige avond flink is gefeest, is al niet meer te zien. Een complimentje dat de schoonmakers van de gemeente ter harte nemen: ,,Daar doen we het voor.’’