Hartkloppingen, duizeligheid en irritatie: inwoners aardbevingsgebied Groningen ervaren meer stress. En wantrouwen de overheid

Hartkloppingen, duizeligheid, vermoeidheid en toenemende irritatie. Deze gezondheidsproblemen nemen weer toe. Vooral Groningers die al lang last hebben van schade aan hun huis hebben meer last van stressgerelateerde klachten. Schadeduur blijkt een grotere rol te spelen voor deze klachten dan het aantal schades.

In totaal vulden 3416 inwoners uit het aardbevingsgebied de vragenlijsten van het onderzoek in. De geestelijke gezondheid van de inwoners dipt sinds september 2020 weer flink, maar is nog niet zo laag als tussen de zomers van 2017 en 2019, blijkt uit de analyse die is opgesteld door hoogleraren Katherine Stroebe en Michel Dückers van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en het Sociaal Planbureau Groningen.

Gronings Perspectief loopt sinds 2016 en is een jarenlang onderzoek naar de gezondheid, veiligheidsbeleving en toekomstperspectieven van inwoners van Groningen en Noord-Drenthe. Het leek voorzichtig de goede kant op te gaan, maar de gezondheid van inwoners uit het bevingsgebied neemt blijkens het onderzoek toch weer af. En: het vertrouwen in de landelijke en de regionale overheid is zeer laag.

Het is wel de vraag of het grotere wantrouwen tegen de rijksoverheid en de gemeenten in het aardbevingsgebied alleen door de gaswinnings- en aardbevingsproblematiek komt. Volgens de onderzoekers van de RUG spelen andere factoren mogelijk een rol, zoals de onvrede over Covid-19 en de toeslagenaffaire. Maar het is zeker niet uitgesloten dat de onrust over het mogelijk verdubbelen van de gaswinning een belangrijk aandeel heeft. Net zoals, zo staat in het rapport, de aandacht voor het afscheid van secretaris Susan Top van het Groninger Gasberaad en haar kritische woorden bij haar afscheid.

,,Ik denk dat de problematiek zich op dit moment niet leent voor optimisme: er is sprake van een traag verlopende versterkingsoperatie, de dreiging van toenemende gaswinning, veel nieuwe regels en procedures. Voor veel bewoners ontbreekt het perspectief dat het snel beter zal gaan”, zegt hoogleraar Stroebe.

Opvallend is dat naast de directe gevolgen van gaswinning (het meemaken van een aardbeving) het gedoe dat erachter wegkomt als probleem wordt ervaren. Sterker, Groningers blijken gebukt te gaan onder de zogeheten indirecte gevolgen, zoals hoe schade en herstel zijn georganiseerd en bureaucreatie.

Volgens de onderzoekers komt uit de nieuwste analyse ondubbelzinnig naar voren dat het gedoe met instanties en procedures een negatief effect heeft op de gezondheid, het veiligheidsgevoel en het vertrouwen van bewoners. Waar versterking een oplossing voor de problematiek zou moeten zijn, blijkt het juist te zorgen voor extra stress. Vooral trage en oneerlijk ervaren procedures in combinatie met langdurige onzekerheid maakt bewoners kwetsbaar. Ronduit zorgwekkend is dat een deel van de inwoners wanhopig is geworden.

2306 mensen gaven antwoord op de open vraag wat mensen in het bevingsgebied kwetsbaar maakt. Maar liefst een derde van de antwoorden ging over de procedures en het systeem rond de schadeafhandeling en versterking. Volgens hoogleraren Stroebe en Dückers zijn de bureaucratie, het gevoel gemangeld te worden, telkens veranderende spelregels en het niet kunnen vertrouwen op instanties belangrijke redenen voor de afnemende kwaliteit van de gezondheid.