Eliena Merckx en haar man Richard, de stiefvader van Nathalie. Foto: Niels de Vries
Kapster Nathalie de Meer uit Muntendam werd vermoord door haar man Sander P.. Moeder Eliena Merckx uit Harlingen vertelt. ,,Al is er maar een iemand die dit leest en denkt: wegwezen hier.’’
Ze had de man die haar dochter doodde recht in het gezicht willen toespreken. Oogcontact willen maken. Zodat hij haar woede zag, haar pijn, haar verdriet. ,,Durf mij aan te kijken’’, sprak ze tot hem in de rechtbank in Groningen. Maar hij draaide zich niet om. Hij bleef zitten zoals hij zat, met z’n rug naar de publieke tribune. Schijnbaar onbewogen.
Zondagochtend 7 november 2021 hoorde Eliena Merckx dat haar dochter Nathalie de Meer om het leven was gebracht door haar echtgenoot Sander P. in hun woning aan de Middenweg in Muntendam. Bijna een jaar later, op 4 oktober, tijdens de inhoudelijke behandeling van de strafzaak zag ze de verdachte voor het eerst in het echt. In de jaren dat Nathalie een relatie met hem had, had zij weinig contact met haar oudste kind.
‘Ik wilde hem op z’n hart trappen’
,,Ik heb gebruik gemaakt van mijn spreekrecht, omdat dat het laatste was wat ik voor Nathalie kon doen. Dat gaf mij kracht.In de rechtbank heb ik me afgezonderd van alles en iedereen. Ik wilde niet afgeleid worden, me concentreren op dat ene moment. Ik dacht: hoe scherper ik ben, hoe hoger zijn straf wordt.’’
Eliena (76) doet haar verhaal in de woning in het centrum van Harlingen waar ze met haar man Richard Merckx (82) woont. Hij zit ook in de kamer tijdens het gesprek, maar houdt zich afzijdig. Zo nu en dan helpt hij zijn vrouw als ze naar woorden zoekt of een jaartal vergeten is. Hij serveert thee met koekjes en laat hun poedel Amber uit.
Op tafel ligt de zorgvuldig geformuleerde tekst die Eliena zo beheerst uitsprak in de rechtbank. Daarin haalde ze niet alleen haar eigen verdriet aan en de verwoeste levens van de beide dochters van Nathalie, 20 en 24 jaar oud, maar ook de schaamte van de kinderen van Sander P. en zijn 4-jarige kleinkind. ,,Ik wilde hem raken met mijn woorden, hem op z’n hart trappen.’’
Verhalen over vrouwenmoord
Om de acht dagen wordt een vrouw in Nederland slachtoffer van femicide. De vrouwen zijn vermoord door hun (ex-)partner, meestal omdat hij het niet kan verkroppen dat de relatie voorbij is. In een serie verhalen in de en komen dierbaren van slachtoffers van partnerdoding, deskundigen en andere betrokkenen aan het woord. Lees hier alle verhalen: dvhn.nl/vrouwenmoord
Eliena Merckx en haar man Richard, de stiefvader van Nathalie. Foto: Niels de Vries
Andere vrouwen helpen
Terwijl ze praat, draait Eliena voortdurend aan de gouden armband om haar pols, waarin melktandjes van haar twee dochters en drie kleindochters zijn verwerkt. Ze liet hem maken in Australië, waar Richard vandaan komt. Een bezit dat nu nog dierbaarder geworden is. Foto’s van Nathalie kan Eliena nog niet verdragen. Alleen op haar nachtkastje staat er een. Hierop staat haar oudste dochter en profiel, haar gezicht van opzij. ,,Haar heldere blauwe ogen, ik kan er niet naar kijken.’’
Door haar verhaal te vertellen hoopt Eliena dat ze vrouwen met een gewelddadige partner kan helpen. ,,Al is er maar één iemand die dit leest, iemand die in hetzelfde schuitje zit als waar Nathalie in zat, en denkt: wegwezen hier. De statistieken liegen er niet om. Elke acht dagen wordt er hier een vrouw omgebracht door haar partner of een ex. Dat moet veel meer bekendheid krijgen. Alles wordt maar besproken op tv en in de Tweede Kamer, maar dat dit gebeurt in Nederland daar hoor je niemand over.’’
Nathalie werd op 17 juni 1971 in Harlingen geboren. Volgens Eliena kwam het haar niet aanwaaien als kind. ,,Ze dacht altijd dat anderen haar niet leuk vonden. Ze was heel gevoelig, trok zich de dingen heel erg aan. En ze moest op school twintig keer harder werken dan haar zusje. Wij waren daarom ook altijd heel close. Als er iets was, op school of met vriendinnen, en ze kwam er zelf niet uit, dan ging ik er achteraan.’’
In de weekenden en vakanties verbleef het gezin op een camping in Roden, waar ze een stacaravan hadden. Op haar zestiende kreeg Nathalie verkering met Erik, een jongen uit Peize die ze tijdens het stappen had leren kennen. Nathalie ging in Groningen naar de kappersschool en begon daarna een goedlopende kapsalon aan huis in Leek, waar ze jarenlang met haar gezin woonde.
Waarom Nathalie en de vader van haar beide kinderen ruim zeven jaar geleden uit elkaar gingen, weet Eliena niet. ,,Nathalie heeft het niet met mij over de scheiding gehad. Op die leeftijd bespreek je niet alles meer met je moeder.’’
Eliena Merckx en haar man Richard, de stiefvader van Nathalie. Foto: Niels de Vries
Plotseling was daar een andere man
Het was november 2016 toen Nathalie met het verhaal kwam dat het uit was met Erik en dat ze haar nieuwe vriend Sander mee wilde nemen tijdens de feestdagen. Iets waar ze haar familie erg mee overviel, want kerst was altijd een hele happening met pakjes voor iedereen.
,,Dat ze ging scheiden, was prima bij ons. Ik ben ook gescheiden van de vader van mijn dochters. Maar dat ze van de ene op de andere dag met een andere man aan kwam zetten, dat was een schok. Vooral voor haar zus. Die liet Nathalie aan de telefoon weten dat ze er niets voor voelde om de ene naam op de kerstcadeautjes door te strepen en te vervangen voor een andere.’’
,,En Nathalie was misschien wel smoorverliefd en dan trek je je niets aan van de ander. Haar reactie was: Hier heb ik geen zin in, ik zie wel wanneer ik weer kom.’’
Nathalie trok zich terug, kwam niet meer in Harlingen en liet sinds die kerst ook nauwelijks meer iets van zich horen. Ze ging met Sander samenwonen in Hoogezand en later verhuisden ze naar Muntendam. ,,Ik denk dat ze wilde bewijzen: Kijk, ik kan het wel alleen. Of dit onder invloed was van die man? Dat kan. Ik durf het niet te zeggen. Ik heb hem hier nooit over de vloer gehad. Ik was ook niet bij hun huwelijk. Ik heb hun trouwfoto op Facebook gezien.’’
Nathalie ruimte geven
Tranen vloeien als ze vertelt dat ze Nathalie de ruimte wilde geven. ,,Prima, dacht ik, dan houd ik je van een afstandje in de gaten. Ik belde haar af en toe. Dan nam ze soms wel en soms niet op. Ik hield me van de domme aan de telefoon: vroeg wat ze gedaan had die dag en wat ze morgen ging doen. Ik dacht altijd: dit is even zo, dit komt wel weer goed. Je raakt er niet aan gewend, maar je accepteert het dat je kinderen hun eigen weg willen gaan.’’
Al die tijd had Eliena wel regelmatig contact met de oudste dochter van Nathalie. Die stuurde mailtjes over school, over vriendinnen, over rijlessen. In 2021 schreef ze dat haar moeder multiple sclerose (MS) had en dat Sander de diagnose maar moeilijk kon verkroppen. Later zou ook uit Nathalie’s dagboeken en chatgesprekken blijken dat ze zich niet gesteund voelde door haar man.
,,Sander vond het heel erg dat hij een vrouw had die chronisch ziek was en misschien in een invalidewagen terecht zou komen. Hij pikte het niet dat ze MS had.’’
Flitsbezoek aan de keukentafel
Een paar weken voor haar dood heeft Eliena Nathalie nog gezien. Ze was met haar beide dochters en haar drie hondjes naar Harlingen gereden. De jongste kleindochter belde aan, terwijl de rest in de auto zat te wachten: ‘We willen even met oma en opi praten’.
,,Nathalie was heel erg vermagerd. Of dat door stress, dieet of haar ziekte kwam, ik weet het niet, maar ik ben er heel erg van geschrokken.’’ Ze wijst. ,,Ze zat op die stoel daar, aan de keukentafel. Ze zei dat het niet goed ging met Sander. Dat ze een paar keer bij de politie melding van huiselijk geweld had gedaan.’’
Dan veert Eliena op en balt haar vuisten. ,,Dat is het grote probleem waar we hier voor staan. Ik heb haar hele dossier hier liggen met allemaal meldingen. De eerste al van voor haar trouwen. Toen heeft hij al een keer zijn handen om haar nek gelegd. Elke keer als de politie aandrong op een officiële aangifte krabbelde zij terug: ik zie nog wel even, het wordt morgen wel beter. Tja, de liefde. Die roze bril. Morgen wordt het vast beter...’’
Die middag aan de keukentafel luchtte Nathalie haar hart bij Eliena, maar na een uur stapte ze op en vertrok weer naar Muntendam. ,,Ze was in paniek. Ze wilde weg bij Sander en ze wilde niet weg. Ze had ook nog een kapperszaak aan huis. We hebben vier, vijf keer herhaald: Nathalie, wat wil jij? Als ze toen had gevraagd: Mam, mag ik blijven.... Maar dat heeft ze niet gedaan.’’
,,Ik heb wel gezegd: de deur staat altijd open. Je dochter zit in de shit en staat voor de eerste keer na zoveel jaar weer bij je op de stoep. Dan ben je voorzichtig. Je wilt haar nergens toe dwingen. Het moet haar keus zijn. Ze is geen kind van 14 meer.’’
Eliena Merckx verloor haar dochter Nathalie de Meer. Ze werd vermoord door haar eigen man. Foto: Niels de Vries
Therapie van Jos de Keijser
Het is een flitsbezoek geweest waar Eliena mee in het reine moet komen. Ze krijgt therapie van Jos de Keijser, een psycholoog en psychotherapeut - en bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen - gespecialiseerd in complexe rouw. ,,Het kwelt je. Achteraf. Maar je weet op dat moment niet....’’
Bij haar afscheid vroeg Nathalie nog wel of ze weer terug mocht komen. ,,Natuurlijk mocht dat, maar ik wilde wel dat ze eerst met haar zus ging praten die ze sinds hun ruzie over de kerst ook niet meer gezien had. Anders heb je straks de ene weer over de vloer, komt de ander niet meer. Of ik dan het contact wilde leggen, vroeg Nathalie. Toen heb ik gezegd: Nee, deze keer moet je het zelf oplossen.’’
Ook hiervan wenst ze achteraf dat het anders was gelopen. ,,Maar ja, je kunt niet in de toekomst kijken. Dat zegt ook mijn psycholoog. Als je van tevoren weet dat je aangereden wordt, dan steek je niet over.’’
Kleindochter belt: ‘Mama is dood’
Het was zondagmorgen 7 november 2021, ongeveer kwart over tien, toen Nathalie’s oudste dochter belde. Richard nam op. Hij hoorde haar huilen en naar oma vragen. ,,Ze zei: ‘Mama is dood.’ Ik dacht meteen aan MS. Toen zei ze: ‘Mama is vermoord’. Ik heb het uitgeschreeuwd: ‘Dat is niet waar. Dat is niet waar. Dit kan niet. Dit is een droom’. En soms als ik ‘s ochtends wakker word, geloof ik het nog steeds niet.’’
Na dit telefoongesprek leek de wereld stil te staan. In paniek belden ze 112 om te vragen of het klopte dat er een moord gepleegd was in Muntendam. Binnen no time stonden er twee rechercheurs op de stoep.
,,Ik wilde direct naar Muntendam. Je bent half gek als je dit hoort. Totaal overstuur. Die rechercheurs, twee fantastische mensen, adviseerden ons om nog even te wachten: voor het huis van Nathalie stond allemaal pers, cameraploegen. De kinderen waren al opgevangen door kennissen.’’
Met Nathalies jongere zus zijn Eliena en Richard ‘s middags naar Muntendam gereden. ,,We hebben eerst de kinderen opgezocht. Het was zo onwerkelijk. We mochten niet naar Nathalie toe, het huis niet eens in. Haar jongste woonde nog thuis. Die mocht ook geen spullen pakken.’’
Het lichaam van Nathalie moest eerst voor autopsie naar het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Het duurde twee dagen voordat Eliena haar te zien kreeg. Ze schrok zich kapot. ,,Dit is mijn dochter niet, dacht ik.’’
Weer komen er tranen als ze hieraan terugdenkt. ,,Hoe Nathalie daar lag, dat had niet zo gemogen. Het is nooit mooi om je dode kind te zien, maar dit was dubbel zo erg.’’
Via een casemanager van Slachtofferhulp - ,,een fantastisch iets in Nederland’’ - kreeg Eliena een kopie van het dossier. ,,In het begin wisten wij niet hoe ze omgebracht was: neergeslagen met een tafelpoot, doodgeschoten, gewurgd? Dat vreet aan je. Je wilt weten wat er met je kind gebeurd is.’’
Veel rust heeft die kennis niet gebracht. Het houdt Eliena nog altijd uit haar slaap. ,,Wat hij gedaan heeft... Het is een monster.’’
Tijdens het strafproces reisden Eliena en Richard voor elke zitting naar Groningen. De details die in de rechtbank besproken werden kenden ze al, maar kwamen telkens toch weer keihard binnen. ,,De eerste keer gingen we met de auto. Maar de impact is zo groot. Daarna zijn we steeds met de trein gegaan.’’
,,Het is gruwelijk wat er is gebeurd’’, zegt Richard als hij een tweede kopje thee inschenkt. ,,Ik denk niet dat Eliena er ooit overheen komt.’’
Opname van de moord
Op de fatale dag had Nathalie een hoogoplopende ruzie met haar echtgenoot. Vlak voor haar dood zette ze stiekem de opname-app aan die ze onder een sneltoets op haar telefoon had staan. Dat deed ze vaker als ze heibel met haar man had. Het audiofragment is ‘zo akelig’ dat de rechtbank de opname niet wil laten horen in de rechtszaal.
,,De moord staat op die opname. Het begint ‘s ochtends om zes minuten over negen. De ruzie is dan al in volle gang. Je hoort ze schelden en dan ineens een bonk. Je hoort ook dat Nathalie nadat ze gewurgd is nog wordt geslagen en geschopt.’’
Na een moment van stilte wikkelde Sander het hoofd van Nathalie eerst in doorzichtig tape, waarna hij naar achteren loopt, naar het hok, om duct tape te halen. ,,Hij had hier foto’s van op z’n telefoon. Die heb ik niet gezien, maar ik heb ze wel op een stickje. Net als die opname van Nathalie. Ik wil hier alles hebben. Als de kleinkinderen het ooit willen zien of horen dan heb ik het stickje geseald in onze safe liggen.’’
Toen hij het hoofd had ingetapet, ging Sander naast Nathalie liggen. ,,Hij heeft haar lichaam gestreeld en misbruikt. Daar lig ik ‘s nachts wakker van.’’
Een camera aan de overkant van de weg legde vast hoe Sander voor het raam stond met de pup die hij Nathalie recent nog cadeau had gedaan. ,,Op de geluidsopname hoor je hem tegen het hondje zeggen: ‘Jou zal ik ook niet meer zien, het zal wel tien jaar duren voordat ik terug ben’. Je ziet dan op de beelden een fietser voorbij komen waar hij vrolijk naar zwaait terwijl zijn vrouw dood op de grond ligt. Zo bizar.’’
Teleurstelling na veroordeling
Tijdens de rechtszaak verklaarde Sanders advocaat dat Nathalie haar echtgenoot constant zou hebben uitgedaagd. Boos: ,,Dat kan wel zo zijn, maar dat betekent niet dat je iemand moet vermoorden. Iemand die z’n zelfbeheersing verliest, loopt normaal gesproken een blokje om.’’
Op dinsdag 18 oktober werd Sander P. veroordeeld tot 12 jaar cel. Richard en Eliena weten nog goed hoe teleurgesteld ze de rechtbank verlieten. ,,Hij heeft in een paar minuten tijd een leven van mij afgenomen en dan krijgt hij maar 12 jaar. Minder nog, want er gaat voorarrest vanaf en goed gedrag. Wij zijn 82 en 76 jaar. Als hij vrijkomt dan zijn wij óf dement óf we leven niet meer. Dat geldt niet voor mijn kleinkinderen. Die moeten het de rest van hun leven doen zonder hun moeder.’’
‘De fleur is weg uit ons leven’
Pas na de uitspraak kwam er ruimte voor verwerking. ,,Voor mijn gevoel heb ik twee opties: mezelf wat aandoen of verder leven. Ik kies voor het laatste, maar daar moet ik een manier voor vinden. Een manier waarop ik ook nog een beetje gezellig ben voor een ander. Het verdriet een plekje geven is geen goede omschrijving. Ik probeer er een muurtje omheen te bouwen, want ik wil niet verzanden in verdriet. Je kunt me best nog wel eens zien lachen, maar van binnen huil ik. De fleur is weg uit ons leven. Wat ik het liefste wil, kan ik niet krijgen: mijn dochter terug.’’
