In Nederland wordt elke acht dagen een vrouw vermoord door haar (ex-)partner. Foto: Tiko Aramyan
Ze had dood moeten zijn. Hij had haar schedel ingeslagen en haar huis in brand gestoken. Door kordaat optreden van haar buren én artsen in het UMC in Groningen leeft Jolanda (31) uit Dokkum nog. Een reconstructie.
Ze herinnert zich nog één ding uit die nacht van 26 op 27 april 2020. Ze werd wakker en zag haar ex-vriend naast haar bed staan. ,,Wat doe jij hier!’’, riep ze uit.
Daarna ging alles op zwart. Ambulancemedewerkers hoorden haar ‘s nachts, om vijf voor half vier, toen ze haar op de brandcard legden, nog uitbrengen: ,,Ik wil dit niet meer.’’ Dagen later ontwaakte ze op de intensive care van het ziekenhuis in Groningen.
Het begon allemaal eind 2017. Ze had een dochter gekregen en was terug van bevallingsverlof. Op haar werk bij de gemeente Noardeast-Fryslân ontmoette ze een collega. Hij werkte er als ICT’er. Ze werden verliefd, kregen een relatie. Ze lag in scheiding. Hij ook, vertelde hij haar.
Zwanger
Ze verliet de vader van haar dochtertje. Haar nieuwe relatie bleef bij zijn vrouw, die zwanger bleek te zijn van de derde. Hij vond dat hij zijn echtgenote ,,zo’’ niet in de steek kon laten. Ze bleven elkaar zien. Jolanda raakte ook zwanger. Haar kindje mocht niet geboren worden.
Ze deed wat hij zei. Sprak niet meer met die collega als hij het niet goed vond. Brak met haar familie, die volgens hem een slechte invloed op haar zou hebben. En deed hetzelfde met bekenden als die haar met haar gedrag confronteerden. Ze mocht van hem niet naar de begrafenis van haar grootvader. Toch ging ze. Eenmaal op het kerkhof zag ze hem voorbijrijden.
Hij was jaloers, bezitterig. Vertrouwde haar niet. Als Jolanda zei dat ze bij een kennis in Sneek was, checkte hij dit. In de zomer van 2018 zag ze in dat het zo niet langer ging. Ze wilde van hem af. Maar dat lukte niet. Hij bleef bellen, appen, opduiken.
De echtgenote van de man was ondertussen weer zwanger geraakt. Hij bezwangerde Jolanda eveneens weer. Ook deze keer liet ze haar zwangerschap afbreken.
Nieuwe vriend
Ze verbrak de relatie. En vertelde hem in april 2019 dat ze een nieuwe vriend had.
Haar ex liet haar niet los. Toen ze tijdens de jaarlijkse Admiraliteitsdagen op 6 september 2019 in Dokkum uit was met collega’s, ontwaarde ze hem in de menigte. Geschrokken sprak ze haar collega’s aan: ,,Hij is hier.’’
Ze durfde niet naar huis. Daar zou hij haar opwachten, vreesde ze. Ze stapte bij een mannelijke collega achter op de fiets. Deze man bracht haar naar zijn zus. Daar overnachtte ze. Ondertussen had hij haar al ettelijke berichtjes gestuurd.
Jolanda’s vrees werd bewaarheid. Hij was inderdaad naar haar woning gegaan om haar te zoeken. Een dag later stond hij daar plotseling weer. Hij had zichzelf via het dakraam toegang verschaft tot het huis. Hij wilde weten wat er die avond daarvoor was gebeurd. Hij pakte haar telefoon af, hij wilde alle berichtjes lezen.
Een week later dook hij weer op. Precies hetzelfde verhaal. Hij wilde met haar praten. En haar telefoon uitlezen.
‘Kutbern’
Op 6 november 2019 was ze met haar dochtertje in het centrum van Dokkum toen hij ineens voor haar stond. Met de fiets in de hand en haar kindje in het zitje moest ze daar, voor drogisterij Kruidvat, het verhaal van de Admiraliteitsdagen nog eens doen. Dat deed ze. Het gegeven dat ze bij een mannelijke collega achter op de fiets had gezeten, maakte hem woedend. Hij zei dat hij haar wel kon slaan. En ging met gebalde vuisten voor haar staan. Hij richtte zijn vuisten ook op het kleine meisje. Ze moest maar ,,met dat kutkind’’ naar huis gaan.
Dat durfde ze niet. Ze vluchtte met haar kindje supermarkt Jumbo in. Toen belde hij haar. Waarom ze de supermarkt in was gegaan. Hij wilde die avond langskomen, zo zei hij. Ze weigerde, waarna hij weer kwaad werd. Als ze nog eens voor hem zou vluchten, zou hij haar en haar kindje vermoorden.
Hij had zich al eens gewelddadig getoond richting het meisje. Tijdens een ruzie had hij het bedje met het kindje erin omgegooid. Vervolgens had hij het meisje vastgepakt en op de grond gegooid. De 2-jarige liep daardoor twee bulten op haar hoofdje op.
Jolanda ging niet terug naar huis. Ze logeerde een paar dagen bij een vriendin. En liet de sloten van haar woning vervangen. Ze nam op 8 november contact op met de politie. Die constateerde dat de vrouw ,,echt bang was’’. Op 13 november volgde een stopgesprek: de politie sprak hem aan op zijn gedrag. Zou hij niet stoppen met stalken, dan zou ze aangifte tegen hem doen en wachtte hem vervolging.
Alarmnummer
Ze had inmiddels weer contact met haar familie. Eenmaal weer thuis zorgde Jolanda dat ze zo weinig mogelijk alleen was. Haar ex belde en bedreigde haar. Op 11 november was haar moeder bij haar. Toen zij om negen uur ‘s avonds vertrok, zag Jolanda de auto van haar ex bij haar in de straat staan. Toen ze hem aan zag komen, belde ze het alarmnummer.
De dreigementen gingen ondertussen ‘gewoon’ door. Toen ze met de auto naar haar broer wilde, ging hij voor de wagen staan. ,,Waar gaan wij naartoe?’’, vroeg hij.
Vervolgens ontstak hij in woede. ,,Bij deze krijg je dan ook een heel duidelijke waarschuwing’’, verwittigde hij haar. ,,Als ik maar wat verneem of wat dan ook, dan zal ik maatregelen nemen. Denk er heel goed over na wat je doet.’’ Hij mishandelde haar. Ze hield er blauwe plekken, kneuzingen, schaafwonden, maar vooral angst aan over. Het winnen van een potje Rummikub kwam haar op een tik te staan.
Op 5 december 2019 volgde op het werk een ‘correctiegesprek’. Hij mocht daar niet meer in haar buurt komen. Was de vrouw in Dokkum, dan moest hij in het andere gemeentehuis, in Kollum, aan de slag. Zij kreeg een uitnodiging voor de kerstborrel, hij was daar niet welkom. De gemeente zei hem tevens de wacht aan.
In de straat
Ze deed op 29 december 2019 weer een melding bij de politie. Ze waren elkaar tegengekomen in het zwembad. Hij zei dat hij haar terug wilde. Hij verscheen ‘s avonds bij haar in de straat. Toen ze hem ontwaarde, belde ze de buurvrouw. Die sommeerde hem te vertrekken. Hij kwam terug, net toen de vader van haar dochtertje er was. Bonkte op de ramen. De politie maakte hem vervolgens kenbaar dat hij echt moest stoppen.
In de daaropvolgende maanden vroeg hij haar meermaals of ze een vriend had. In april 2020 kwamen ze elkaar weer tegen in Dokkum, beiden waren ze in een auto. Tussen 24 en 26 april gingen er 138 berichtjes over en weer. ‘Mis je mij?’, schreef hij haar. En: ‘Ben ik de man van je leven?’ Jolanda’s reactie: ‘Ik wurd hjir sa fertritich fan (ik word hier zo verdrietig van, red.).’
In de nacht van 26 op 27 april hoorde een buurvrouw rond half twee een ,,ijselijke gil’’. Een buurmeisje werd op datzelfde tijdstip wakker en rende naar haar ouders. Ze had iemand horen schreeuwen. Zo’n vijf tot tien minuten laten hoorde de buurvrouw een garagedeur dichtslaan en vervolgens een paar ,,snelle voetstappen’’.
Om twintig over drie werden buren gewekt door het brandalarm. De buurman ging op onderzoek uit en zag in de woonkamer van Jolanda ,,een soort kampvuur’’ en sloeg alarm. Een agent ontwaarde bij de garagedeur vers bloed. Binnen stuitte hij op een persoon, half zittend, in en onder het bloed. Met een hoofdwond. Op de vloer lag een pluk haar. Voor de wasmachine ook. Een bloedspoor leidde naar boven.
Brand
Brandweerlieden haalden Jolanda’s 3-jarige dochtertje dat boven lag te slapen uit haar bedje. Het meisje moest ook naar het ziekenhuis. Zij had rook ingeademd. Hun huis was in brand gestoken. Dat moest een halfuur eerder zijn gebeurd, wees onderzoek uit. Beperkte ventilatie had voorkomen dat de vlammen zich snel om zich heen hadden gegrepen.
Zonder medische operatie was er een ,,zeer waarschijnlijke kans op overlijden’’, constateerde een forensisch arts. Haar familie had daar rekening mee gehouden. De uitvaart was geregeld. De muziek uitgezocht.
Jolanda ontwaakte uit haar coma. Ze liep blijvende gehoorschade op. Het geweld stopte met de aanhouding van haar ex-vriend. De rechter veroordeelde hem tot een jarenlange gevangenisstraf.
Serie over femicide
Om de acht dagen is een vrouw in Nederland slachtoffer van femicide. Ze worden vermoord door hun (ex-)partner, meestal omdat hij niet kan verkroppen dat de relatie voorbij is. In een serie verhalen in Dagblad van het Noorden en deLeeuwarder Courant komen dierbaren van slachtoffers van partnerdoding, deskundigen en andere betrokkenen aan het woord. Lees hier alle verhalen: dvhn.nl/vrouwenmoord