Ze waren tieners toen hun 17-jarige vriendin Annemieke in Roden werd vermoord door haar ex-vriend. 'Ik begon heel hard te schreeuwen: Dat kan niet, dat kan niet'

Meisjes waren ze, de jongsten pas 16 jaar, toen hun vriendin Annemieke (17) door haar ex-vriend met 27 messteken om het leven werd gebracht. ,,Niemand zag het aankomen”, vertellen Kirsten Kamps (26), Anne Hulzebos (26), Daniëlle de Vries (25), Jasmijn de Noord (27), Jasmijn Fierstra (25) en Martine de Boer (25). ,,Zoiets verwacht je toch niet”, zegt Daniëlle. ,,Dat iemand in staat is een ander het leven te ontnemen. Onbegrijpelijk. Niet te bevatten.”

De vriendinnen kennen Annemieke en elkaar van de havo-afdeling van De Lindenborg in Leek. Een aantal zat ook met haar in een meidenvoetbalteam van VV Roden. Annemieke was een verbindende factor in hun vriendinnenclubje. Het was een meisje dat mensen samenbracht, ook deze vriendinnengroep, zeggen zij terugkijkend.

De jonge vrouwen gingen uit huis en bouwden een eigen leven op, de meesten van hen buiten de vertrouwde omgeving van hun jeugd in Roden en Leek. Ze hebben een baan of doen een studie, en wonen samen met hun partner in Utrecht, Groningen, Leek en Midwolde. Maar de groep houdt contact met elkaar. Mede door de afschuwelijke moord op Annemieke zijn de vriendinnen voor altijd met elkaar verbonden. Vandaag is de vriendinnengroep weer bij elkaar. Zij blikken terug op de vreselijke dag van toen.

Op de laatste dag van haar leven, dinsdag 2 juli 2013, was Annemieke net als de meeste van haar vriendinnen naar school geweest om de boeken in te leveren. Annemieke zou in het nieuwe schooljaar examen doen. Maar eerst lag er nog een heerlijke, lange zomervakantie in het verschiet. De stemming was vrolijk. Annemieke was blij, weten de vriendinnen nog. ,,Achteraf leek het alsof Annemieke van iedereen bewust afscheid had genomen”, zegt Martine de Boer. ,,Anders dan anders. Nog hartelijker dan normaal.”

De scholiere had al een tijdje een relatie met Jacco R. uit Nietap (19), maar Annemieke wilde niet verder met hem. Op zaterdagavond, enkele dagen voor de moord, maakte zij de verkering uit. Hij reageerde wel heftig toen, hoorden de vriendinnen van anderen. Zo vreemd is dat niet voor een jonge man die wordt geconfronteerd met een relatiebreuk. Alleen ging het bij hem extreem veel verder dan intens liefdesverdriet. Dat wist Annemieke niet. Haar familie en vriendinnen ook niet.

Haar ex-vriend vond dat zij niet verder mocht leven zonder hem, omdat hij niet zonder haar kon. Dat vertelde hij later tijdens de strafzaak in de rechtbank.

Rond kwart voor vier in de middag kwam Jacco naar haar ouderlijk huis in Roden, met een groot mes in zijn rugtas. Haar broer Rik, toen 15 jaar, was ook thuis. De jongen zat te gamen toen hij gegil en lawaai hoorde boven in huis. Hij vond zijn zus badend in het bloed op een kamer. De jongen zag haar ex-vriend Annemieke steken. Haar broertje probeerde haar te helpen. Hij belde de ambulance en zijn vader en moeder. De moordenaar vluchtte weg.

Annemieke werd naar het UMCG overgebracht. Het wemelde van hulpverleners en politie bij haar huis. Dat er iets goed mis was, ging al gauw als een lopend vuurtje door Roden. De vriendinnen waren in die periode bijna altijd samen, in groepjes of met z’n allen. Maar juist op dat moment waren ze toevallig allemaal apart van elkaar. Jasmijn Fierstra was op vakantie in Turkije. Voetbalvriendin Kirsten Kamps was aan het werk bij het Smulpaleis in Roden. ,.Ik zou net beginnen met werken en toen ging het los in de voetbalapp. Ik dacht: ‘Annemieke? Wat gebeurt hier allemaal?”’

Iemand zou hebben gezien dat Annemieke gewond was geraakt in de hals. ,,Het ging rond in de app. Wij hadden het er onderling over dat we een mooi sjaaltje voor haar moesten zoeken”, vertellen de vriendinnen. ,,Want Annemieke was een heel mooi meisje, alle jongens van school hadden een op haar. Ze zou het vreselijk vinden dat littekens zichtbaar waren. Heel maf dat we daar aan dachten.”

Een paar vriendinnen spraken samen af om naar het UMCG te gaan om Annemieke en haar familie te steunen. De ernst van de situatie was toen nog niet tot hen doorgedrongen. ,,Niemand had door dat het zo heftig was. In de auto op weg naar het ziekenhuis kwamen steeds meer onheilspellende berichten binnen, ook iemand die schreef: ‘gecondoleerd’. Daar werden we heel boos om. We besloten toen om nergens meer op te reageren via de app.”

Bij het ziekenhuis kregen de meiden eerst te horen dat er geen Annemieke van Dijk was binnen gebracht. ,,We zagen haar broer en oom lopen met agenten en gingen met hen mee. Zij liepen naar de familiekamer. Wij gingen daar vlakbij op de grond zitten wachten.” De jonge vrouwen kunnen zich nog goed herinneren dat Tineke, de moeder van Annemieke, alleen maar bezig was om hen te troosten, ook toen duidelijk was dat haar dochter was overleden.

Jasmijn Fierstra vertelt dat zij tijdens haar vakantie in Turkije van haar moeder kreeg te horen dat Annemieke was overleden. ,,Ik begon heel hard te schreeuwen: ‘Dat kan niet, dat kan niet.’ Later vroeg ik in de app: maar hoe is het met Annemieke dan? Ik was totaal mezelf niet. Het voelde alsof ik mezelf van bovenaf in een film zag.”

De andere vriendinnen zochten troost bij elkaar. Iedereen kwam die avond naar de kantine van voetbalclub VV Roden. Daar was ook slachtofferhulp. ,,De volgende dag gingen we naar school”, vertelt Jasmijn de Noord. ,,Alle vierdeklassers konden komen. Het was eigenlijk al vakantie. Ook op school was slachtofferhulp. Wij zaten in een apart lokaal. Er was een ruimte ingericht, waar een foto stond van Annemieke. Toen begon het besef te komen dat zij nooit meer terug zou komen. Het was definitief. Het echte gemis kwam pas veel later.”

Tot de uitvaart waren de vriendinnen elke dag samen. Ze sliepen meestal met twee of drie meiden bij elkaar. Anne vertelt dat ze bang was om alleen te zijn en angstig was in het donker. Ook de andere meiden waren in verwarring en vol verdriet. Bijna alle vriendinnen gingen naar het ouderlijk huis om afscheid van Annemieke te nemen. Het waren slopende dagen die in een roes voorbij gingen.

De middag na de uitvaart was het warm en fijn, vertellen de vriendinnen. De stemming was soms zelfs uitgelaten. ,,We hebben veel gelachen en mooie herinneringen opgehaald. Annemieke was heel grappig. Ze kon op het juiste moment precies de goede opmerking maken. Ze was iets ouder dan de meesten van ons en volwassen voor haar leeftijd. Annemieke was stoer, maar ook zorgzaam en sociaal. Toen op een excursiereis een meisje alleen op een kamer lag, zei zij: ‘Kom maar bij ons.’ Dat was echt iets voor haar. Je kon altijd bij haar terecht als je ergens mee zat.”

De dagen daarna waren de meiden kapot, moe. Ze konden de eerste tijd nauwelijks ergens van genieten. Na de zomervakantie was op school extra aandacht voor de vriendinnengroep. ,,We kregen een eigen mentor, die mochten we zelf kiezen. Dat was onze leraar Engels Henk Egberts. Die was nuchter en heeft ons echt geholpen. We kregen alle ruimte om ons verdriet te verwerken. Je vriendinnen zijn echt alles voor je op die leeftijd. Je doet alles samen, je bespreekt alles. Door de dood van Annemieke trokken we nog meer naar elkaar toe.”

De band tussen de vriendinnen is ook na al die jaren nog hecht. Hoewel de gewelddadige dood van Annemieke niet hun leven bepaalt, heeft het ze wel gevormd. Een paar van de vriendinnen zeggen moeite te hebben om mensen te vertrouwen of vaak op hun hoede te zijn. Maar bang dat hen iets soortgelijks als Annemieke overkomt, zijn ze niet. De vrouwen voelen zich veilig bij hun partner, vertellen zij. En ze zijn allemaal goed terechtgekomen, zoals een van hen het omschrijft. ,,Daar kunnen we trots op zijn.”

Over het strafrechtsysteem van Nederland hebben de vriendinnen een duidelijke mening. Ze vinden de straffen voor moord te laag. ,,Het is veel te soft”, stelt Anne. Aan de andere kant hoeft dodelijk geweld tegen vrouwen of meisjes door (ex-) partners niet extra hard bestraft te worden, vinden ze. ,,Ouders moeten hun zonen beter opvoeden. Ze moeten leren dat in deze wereld geen plek is voor geweld tegen vrouwen”, zegt Jasmijn de Noord.

Over de straf die de moordenaar van hun vriendin van de rechter kreeg opgelegd, zijn ze gelaten. ,,Dat hebben we losgelaten. We krijgen haar er toch niet mee terug.” Wat zij vooral belangrijk vinden, is dat Annemieke nooit wordt vergeten. De vriendinnen hebben nog steeds contact met haar moeder. Ze herdenken jaarlijks onder meer samen haar sterfdag bij het monument voor Annemieke. Dat hebben zij in 2015 met ingezameld geld door kunstenaar Gert Sennema laten maken.

Het gedenkteken voor Annemieke is in de zomer van 2022 voorzien van een hardstenen plaat. Het staat achter de parkeerplaats achter de Catharinakerk in Roden en wordt omringd door prachtige hoge bomen. Het monument is van een tekst voorzien: ‘Een speldenprik, een messteek, een zucht, het is voorbij.’

De jonge vrouwen zeggen dat ze voor hun gevoel een deel van hun jeugd hebben overgeslagen door het traumatische verlies van hun vriendin. ,,Je raakt in een klap je onschuld kwijt”, zeggen ze. Allemaal zijn ze veranderd door haar dood. ,,Ik ben veel meer gaan relativeren, kan me niet snel druk maken om kleine dingen”, zegt Daniëlle. ,,Ik ben me er van bewust dat alles wat ik meemaak niet vanzelfsprekend is. Rijbewijs halen, reizen, studeren, samenwonen. Dat is Annemieke allemaal ontnomen.”