De eerste asielzoekers uit Ter Apel komen zaterdagmiddag aan in Zoutkamp. Foto: Corné Sparidaens
De eerste bus met asielzoekers uit Ter Apel kwam zaterdagmiddag aan in de Marnewaard Zoutkamp. De locatie toont aan hoe snel Nederland in staat is om goeie voorzieningen te treffen, als de politieke wil en eensgezindheid er maar is.
De Afghaanse Palwasha Aziz loopt met een Swapfiets aan de hand over de Strandweg in Zoutkamp. Fietsen valt nog niet mee. Aan haar zijde echtgenoot Ahmad Sohail, een babymeisje in de kinderwagen, een ondeugend kijkend jongetje van vier.
Bewonderend kijken ze naar de overkant van de N361. Daar, naast de kazerne Marnewaard waar al een jaar Afghanen worden opgevangen, is in tien dagen tijd een opvanglocatie gebouwd voor 500 tot 700 asielzoekers. Grote witte paviljoens, omringd door hekken en opgestapelde zeecontainers.
In de paviljoens zijn kamers voor acht personen, met douches en toiletten. Er is een eetzaal, een recreatieruimte. Alle tenten zijn voorzien van verwarming en zijn met elkaar verbonden door een overdekte corridor: laat de winter maar komen.
Ze weten hoe het in Ter Apel was: slecht
,,Er was nog bijna niets toen we hier kwamen”, zegt Ahmad Sohail. ,,Ze hebben het zo snel gebouwd.” Het jonge gezin Aziz is twaalf dagen in Nederland. Bij de machtsovername van de Taliban vorig jaar eerst gevlucht naar Iran, en nu - ‘eindelijk’ - naar Nederland gehaald omdat Ahmad Solail samenwerkte met het Nederlandse leger.
Ook zij kwamen eerst in aanmeldcentrum Ter Apel, waar ze buiten moesten wachten in de drukte. ‘s Avonds werden ze naar nachtopvang gebracht, ‘s ochtends waren ze weer terug. Ze konden als Afghaans gezin gelukkig snel hier in de kazerne terecht, maar ze weten hoe het daar buiten in Ter Apel was: slecht.
Geen voorzieningen, honderden mensen die buiten sliepen, volstrekte onduidelijkheid over de procedure.
Warm, schoon en droog
Met de opening van de nieuwe ‘overlooplocatie’ Marnewaard moeten die toestanden voorbij zijn. Deze zaterdagmiddag arriveert om twee uur de eerste bus met ongeveer vijftig asielzoekers uit Ter Apel. Daar hebben ze als het goed is een ‘nummertje’ gekregen, zodat duidelijk is wanneer ze aan de beurt zijn voor identificatie en registratie bij de vreemdelingenpolitie AVIM. Als het zover is, worden ze netjes weer in de bus naar Ter Apel gebracht en in de tussentijd (niet langer dan een week) wachten ze hier warm, schoon en droog in plaats van buiten in het gras.
Manager Gert-Jan Stuivenberg van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) staat op de parkeerplaats van betonplaten de bus op te wachten. De boel is hier zo snel opgebouwd dat hij net tijdens het laatste rondje nog ontdekte dat er nergens prullenbakken stonden - wordt nog geregeld.
,,Dit is voor ons een fantastische locatie’’, zegt Stuivenberg, die als manager ook van Ter Apel naar Zoutkamp verhuist. ,,Maar alleen als er genoeg opvangcapaciteit is in het land is om voor doorstroom te zorgen.” Want nadat deze bewoners hun afspraken in Ter Apel hebben gehad, moeten ze elders worden opgevangen. Lukt dat niet, dan stokt de boel weer. ,,Daar maak ik me wel zorgen over.”
Vlot getrokken in crisisoverleg
Niet voor niets sliepen er in de nacht van donderdag op vrijdag weer honderden mensen buiten: er was weer geen opvang. Het leidde vrijdag tot crisisoverleg in Ter Apel, waar staatssecretaris Eric van der Burg met de burgemeesters van Westerwolde, Groningen, de politie en COA afspraken maakte over extra opvangplekken, vervoer en veiligheidsmaatregelen. Dat was hard nodig, want de chaos maakte ook de opening van Zoutkamp onzeker. Burgemeester Henk-Jan Bolding van het Hogeland had als voorwaarde gesteld dat het nummertjessysteem (‘ticketing’) goed zou werken. En zonder opvangplekken voor doorstroom lukt dat niet.
Het werd met grote Haagse druk op de nipper vlot getrokken, vlak voor de bewonersavond in Zoutkamp waar Bolding boze burgers voor zich had staan. In het dorp is angst voor overlast: kunnen de asielzoekers niet gewoon op het terrein blijven, was een van de vragen.
De locatie is gebouwd langs de N361 naar Lauwersoog, aan de overkant van de Willem-Lodewijk kazerne van Defensie in de Marnewaard. Foto: Corné Sparidaens
Over de loopbrug naar Zoutkamp
Maar het COA sluit geen mensen op. Anderhalf uur nadat de eerste bus binnen is, als de kamers zijn verdeeld, komen de eerste bewoners naar buiten. Ze zijn op zoek naar ‘the market’, een plek om sigaretten en zo te kopen. COA-medewerkers wijzen ze op de speciaal aangelegde loopbrug over de N361, gewoon oversteken is te gevaarlijk.
Een groep Syrische mannen gaat op weg naar Zoutkamp. Ook zij hebben buitengeslapen in Ter Apel, vertelt Ahmad Maslem. ,,Totdat er vrijdagmiddag bezoek was van iemand, een belangrijke meneer. Hij heeft met ons gepraat. Daarna mochten we niet meer buiten slapen en werden we naar opvang gebracht. Vanochtend terug naar Ter Apel en nu zijn we hier. Maar ik heb nog steeds geen datum voor een afspraak.”
‘We hebben toch niets te doen’
De zo hoognodige overlooplocatie in de Marnewaard is open, een plek die aantoont hoe snel we in Nederland in staat zijn om in nood goeie voorzieningen te treffen, als de politieke wil en eensgezindheid er maar is. In Ter Apel is sinds zaterdag een noodverordening van kracht die iedereen die zich niet komt aanmelden of laten registreren verbiedt om op het veld voor de poort te verblijven. Buiten slapen is voorbij, aldus de staatssecretaris. De komende tijd moet blijken of er inderdaad voldoende opvangplekken bijkomen, of dat nummertjessysteem in de overbelaste asielketen (COA, IND, AVIM) echt gaat werken en wat voor effect de locatie heeft op het dorp.
De Syrische mannen vinden het niet erg dat het hiervandaan een uur lopen is naar Zoutkamp. ,,We hebben toch niets te doen.” Als ze vertrekken parkeert de burgemeester net zijn auto op het terrein. Even kijken hoe het gaat.
