De tentjes die ondernemer Willem Straat kocht voor asielzoekers en die door onder meer MiGreat werden uitgedeeld in Ter Apel in de zomer van 2022. ANP
Nu er alweer honderden mensen buitenslapen in Ter Apel, is het maar de vraag of overlooplocatie Marnewaard een einde kan maken aan de chaos.
Zeker driehonderd mensen sliepen in de nacht van donderdag op vrijdag buiten op het grasveld voor het aanmeldcentrum in Ter Apel. Vrouwen en kinderen werden pas rond middernacht naar een nachtopvang gebracht.
Twee weken na het asielakkoord van 26 augustus, dat in ieder geval in de nacht iets van rust in Ter Apel leek te brengen, ging het opnieuw mis. Chaos, onmacht en onveiligheid zijn terug, nu ook in combinatie met regen en kou.
Alles wat in de zomer was misgegaan gebeurde weer
Het was notabene de avond van de dag waarop staatssecretaris Eric van der Burg in de Tweede Kamer zijn asielakkoord had verdedigd en zich moest verantwoorden voor de puinhoop die in de zomer was ontstaan. Terwijl Van der Burg een bestuurlijke bende schetste die had geleid tot 700 buitenslapers, bleek ondertussen in Ter Apel dat zijn ‘enorm belangrijke’ asielakkoord nog niets had opgelost.
Alles wat Van der Burg in de Tweede kamer vertelde over wat er deze zomer was misgegaan, gebeurde weer. Gemeenten leverden te weinig opvangplekken, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) trok zich vanwege de veiligheid onmachtig terug achter de hekken envervoerde op het laatste moment alleen de vrouwen en kinderen terwijl de achtergebleven asielzoekers aan hun lot werden overgelaten.
Het antwoord lag in het gras
Terwijl Kamerleden verbijsterd vroegen hoe het toch kon dat we in een land als Nederland geen fatsoenlijke douches en wc’s konden neerzetten voor een paar honderd mensen, lag het antwoord voor het oprapen in het gras van Ter Apel. Daar ruzieden handhavers (‘mag niet vanwege de noodverordening’) en particuliere hulpverleners (‘mensen gaan hier onderkoeld raken’) over het uitdelen van tentjes.
De gemeente Westerwolde en de Veiligheidsregio Groningen houden al maanden strak vast aan de afspraak dat er geen verblijfsvoorzieningen getroffen mogen worden buiten het terrein van het COA. Het azc heeft plek voor 2000 mensen en daar moet het bij blijven. Burgemeester Velema weet: als hij vandaag één tent toelaat, staan er morgen vijftig. Ter Apel doet genoeg.
Westerwolde heeft volkomen gelijk, zei de staatsecretaris in de Kamer. Wat zijn frustratie niet wegneemt dat het Rijk niet ter plekke iets kan doen, maar andere gemeenten moet zien te bewegen. Gemeenten die tot veel minder bereid zijn dan Westerwolde.
Moeilijk te geloven
De verwachte opening van de nieuwe overlooplocatie bij de kazerne Marnewaard op zaterdag zou licht aan het einde van de tunnel moeten brengen. In Marnewaard kunnen maximaal 700 mensen verblijven in afwachting op hun afspraken in Ter Apel. Na die afspraken stromen ze door naar crisisnoodopvang, is de bedoeling. Als dat werkt, ligt niemand meer in het gras, voorspelde de staatssecretaris twee weken geleden. Buitenslapen zou dan zelfs verboden moeten worden.
Maar nu de crisisnoodopvang alweer zo vol zit dat 300 mensen buiten moesten slapen, zijn er twijfels of Marnewaard wel op de voorgenomen manier kan functioneren en niet gewoon meteen volloopt. Marnewaard is maar een deel van de oplossing, die alleen werkt als er genoeg opvangplekken elders vrij komen. Andere voorgenomen stappen als de cruiseschepen (kade afgekeurd), een nieuwe grote opvanglocatie (geen tenten verkrijgbaar in het festivalseizoen) en een tweede aanmeldcentrum (gemeente ligt dwars) stuiten op tegenslagen. De wet die gemeenten moet verplichten tot opvang op zijn vroegst pas op 1 januari ingaan.
Onveilig in niemandsland
Als er niet snel extra opvang bijkomt, zal het met een instroom van 1000 mensen per week en de voortdurende bestuurlijke chaos niet lang duren tot nieuwkomers toch weer zijn aangewezen op het gras in Ter Apel. Dat grasveld waar Artsen zonder Grenzen medische zorg moet verlenen, waar het Rode Kruis tevergeefs waarschuwt over mensen die in ernstige psychische nood verkeren, waar medewerkers zich onveilig voelen en zich verschuilen.
Het is een niemandsland, omdat in de politieke strijd iedereen het woord ‘mensonterend’ in de mond neemt maar ondertussen toch de verantwoordelijkheid afschuift. Ook de staatssecretaris zelf, die blijft wijzen op onwillige gemeenten, maar nog altijd zelf politiek verantwoordelijk is voor het COA.
Als ook de Marnewaard onvoldoende oplossing biedt, moet er snel worden opgetreden in dat niemandsland en basale bescherming worden geboden. Door welke overheid dan ook.
