Het huis verwarmen met aardgas uit vergiste koeienmest? Energiebedrijven lonken naar boer in jacht op groen gas

Boeren zien hierin een alternatief voor inkrimpen van de veestapel. „Ik lever niet alleen aardgas, maar lever ook kunstmest en ben een oplossing voor het Nederlandse stikstofprobleem.”

De grote zwarte opslagtanks zijn een opvallend verschijnsel in het weiland van boer Frank van Genugten net iets buiten de dorpskern van Sint-Oedenrode. Een buizenstelsel verbindt de tanks met elkaar. Allerlei metertjes houden het systeem in de gaten.

„Daar in die tank met de ronde koepel zit het gas en als je verder in het land kijkt, bij die witte paaltjes, daar ligt het gasnet waaraan ik ben gekoppeld”, wijst Van Genugten. „Dat gas gaat sinds januari dit jaar naar 750 huishoudens hier in vier dorpskernen. Drie koeien kunnen een huishouden van vijf personen een jaar lang van voldoende gas voorzien.”

In de jacht op groen gas zien energiebedrijven veel heil in het toevoegen van methaan uit mest als grondstof voor aardgas. In Nederland zijn inmiddels enkele boeren met een mestvergister die direct leveren aan het gasnet. „Het is voor ons een van de manieren om aan de grote vraag naar groen gas te kunnen voldoen”, legt Marieke van Amstel uit. Zij is manager transitie duurzame gassen van netbeheerder Enexis die het gas van Van Genugten transporteert. „Want een ding is zeker: de vraag naar groen gas blijft voorlopig hoog en er is grote schaarste. Wat voor ons telt is de verduurzaming.”

De installatie van Genugten beperkt de ammoniakuitstoot met 60% en methaanuitstoot met 95%, aldus Ton van Korven, medewerker Klimaat & Energie van landbouworganisatie ZLTO. De meest geavanceerde stalsystemen verminderen die ammoniakuitstoot ongeveer een vijfde. „Hiermee kun je voorkomen dat boeren in de buurt van kwetsbare natuurgebieden verplicht opgekocht worden”, aldus Van Korven.

Daarvoor moeten boeren overigens wel samenwerken. Zo gaat door de vergister van Van Genugten de koeienmest van zestien melkveehouders uit de regio. „Ik heb geïnvesteerd in een vrachtwagen. Die haalt elke dag de mest op bij de boeren, want het broeikasgas methaan komt vrij als het blijft liggen en door het dagelijks op te halen verminder je dus de uitstoot.”

Uit de mest wordt eerst het gas gewonnen. Daarna wordt dunne en dikke mest gescheiden. Van Genugten: „Van de dikke mest maak ik droge koemestkorrels voor de bloementuin en de moestuin. Die wordt in bloemenwinkels en tuincentra en hier aan de deur aan consumenten verkocht. De dunne substantie is rijk aan stikstof en kan worden gebruikt als kunstmestvervanger.”

Mestvergisting is niet onomstreden. Enkele jaren geleden dreigde de techniek nog bij het grofvuil te worden gezet, omdat omwonenden van mestvergisters klaagden over stankoverlast. Die werd veroorzaakt door co-vergisters, legt Van Korven uit. „Bij co-vergisting wordt dierlijke mest met allerlei andere reststromen gemengd als maïs en zelfs uien. Dan is er doorgaans sprake van meer stank. Daarnaast is de techniek verbeterd. Dit is een mono-vergister en er gaat alleen koemest in. Dan is stank goed beheersbaar.”

Van Genugten heeft fors moeten investeren. De totale installatie waarmee de mest van zestien boeren kan worden vergist kostte €3,5 miljoen. Voor individuele vergisters ligt dat overigens fors lager. Geld verdient de boer door levering van gas en de verkoop van mestkorrels en kunstmestvervanger. De zestien boeren betalen hem voor het afvoeren van mest.

„Verder heb ik recht op subsidie voor duurzame energie”, rekent van Genugten voor. „Die vergoedt de gasprijs tot een euro per geleverde kuub. Met de huidige gasprijzen dekt de markt die prijs volledig. Dus uit die subsidiepot krijg ik nu niks, maar ik profiteer ook niet van die hoge gasprijs. Ik verwacht de investering er binnen zes jaar uit te hebben, best snel. Daarmee los ik het stikstofprobleem op, lever ik gas en een kunstmestvervanger. Kunstmestproducenten zijn de grootste gasverbruikers.”