Tweede Kamer over hoofdpijndossier stikstoffabriek Zuidbroek: 'Hoe kun je een project zo uit de hand laten lopen?'

Waarom loopt de bouw van de stikstoffabriek in Zuidbroek steeds vertraging op? En wat zijn de gevolgen voor de gaswinning en de leveringszekerheid? De vaste Kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat vroeg woensdagmiddag in een hoorzitting opheldering aan bouwer Air Products en opdrachtgever Gasunie.

Manager Joost Parmentier van Air Products zegt dat het bedrijf zelf ook verlegen is met de situatie. ,,Wij begrijpen het maatschappelijk belang van de stikstoffabriek, met name in Groningen. Wij betreuren ten zeerste dat het project is vertraagd.’’

Volgens hem zijn de problemen vooral een gevolg van de coronapandemie. ,,Die leidde tot veel vertragingen bij de levering van cruciale apparatuur. Personeel was beperkt beschikbaar en inspecties op andere locaties konden vaak niet plaatsvinden.’’

Hij gaf de aan de dijk gezette onderaannemer, Ballast Nedam, meteen een veeg uit de pan. ,,Verschillende overeenkomsten zijn door het bedrijf niet nagekomen. Zo leverden ze onvoldoende gekwalificeerd personeel en zijn afgesproken doeleinden niet nagekomen. Het ontbinden van het contract met hen was de enige keuze om het project zo snel mogelijk te voltooien.’’

Air Products gaat ervan uit dat de stikstoffabriek in oktober operationeel is. ,,We nemen daar extra maatregelen voor, zoals het aantrekken van nieuwe onderaannemers. Ons eigen team is versterkt. De huidige planning is reëel.’’

Directeur Bart Jan Hoevers van Gasunie Transport Services baalt ook enorm van de vertragingen. ,,We hebben er al die tijd alles aan gedaan het project vooruit te helpen. Het project leed ook onder kwaliteitsproblemen. Zaken die al waren geïnstalleerd, moesten worden overgedaan. We lopen nu met vijftig lokale aannemers alles na om te kijken of het werk echt gereed is.”

,,Onze grootste teleurstelling zit in de laatste zeven, acht maanden. Pijpleidingen, hele rekken komen kant en klaar uit China, maar zonder controle. De laatste fase heeft ons na de zomer het meest gefrustreerd. We dachten een overeenkomst te hebben die tot tijdige oplevering zou leiden’’, blikte hij somber terug. Gasunie gaat nu ook uit van oplevering in oktober.

Agnes Mulder (CDA) is niet helemaal gerustgesteld. ,,Dit veroorzaakt heel veel onrust in Groningen. Het geeft onzekerheid, heeft grote consequenties. Zaten jullie er wel genoeg bovenop? Hoe kun je zoiets zo uit de hand laten lopen? Groningers krijgen al zoveel shit over zich heen. Wat is hier aan de hand? Waarom is er te weinig personeel? Betalen we niet genoeg?’’

Dat was niet het geval, volgens Parmentier. ,,Ja, we hebben er bovenop gezeten. De covidsituatie gaf echt aanzienlijke verstoring. Ik kan me in mijn 35 jaar niet herinneren dat iets zoveel impact had. We hebben er ook extra mensen op gezet.’’

Maar, besloot Mulder: ,,Wat heeft u nu geleerd?’’

Zowel Hoevers als Parmentier zegt dat die vraag hen bezig houdt, maar, vinden ze, eerst de klus klaren. ,,Als we klaar zijn en de fabriek draait, dan gaan we met Gasunie om tafel om daar eens naar te kijken’’, beloofde Parmentier.

In oktober 2018 besloot Gasunie tot de bouw van de stikstofinstallatie, die bestaat uit een mengstation en een stikstoffabriek. Vanaf oktober dit jaar moet de fabriek in Zuidbroek eindelijk klaar zijn om met stikstof buitenlands hoogcalorisch gas geschikt te maken voor Nederlandse verwarmingsketels en fornuizen. Door stikstof toe te voegen, wordt het gas namelijk laagcalorisch en lijkt daarmee op het gas uit het Groningenveld. De fabriek is essentieel om het gasveld van Groningen te kunnen sluiten.

De installatie zou vorig jaar april operationeel zijn, maar liep forse vertraging op. Afgelopen maand besloot Air Products de samenwerking met onderaannemer Ballast Nedam te beëindigen, dit tot woede van staatssecretaris Hans Vijlbrief, die de handelwijze van beide bedrijven ,,zeer teleurstellend en onprofessioneel’’ noemde.