Russisch gas vervangen door gas uit Groningen? De druk neemt toe. 'Als Groningen maar niet zo druk bezig is de kraan dicht te houden, dat vergeten wordt de inkomsten goed te regelen'
Gas wordt afgefakkeld bij Scheemda. Foto: Kees van de Veen
De roep om meer gas uit Groningen te halen neemt toe nu het Russische Gazprom niet meer levert. Het is zaak nu al helderheid te creëren over de compensatie voor Groningers.
Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie is tot nu toe duidelijk. Heropenen van de gaskraan in Groningen is voor hem echt de aller-, aller-, allerlaatste optie. ,,Dat gebeurt alleen als er heel grote problemen ontstaan in de energievoorziening’’, zei hij maandag tegen de NOS.
De woorden van de minister staan haaks op verwachtingen van energiedeskundigen. Zo ziet lector energietransitie Martien Visser van de Hanzehogeschool het als bijna onvermijdelijk dat er meer gas uit Groningen wordt gehaald. ,,De kans dat het nodig is, neemt toe.’’
Rob Jetten Foto: ANP/Llex van Lieshout
Visser spreekt van kansen als het gaat om de energievoorziening. ,,Je kunt ook weer meer gebruik maken van kolencentrales om aan de vraag te kunnen voldoen. Maar elke dag dat je daarvoor niet kiest, vergroot je de kans dat Groningen weer open moet.’’
Dat vraagt om politieke besluiten. Besluiten die Jetten, zo ziet Visser het, nog niet neemt. Er is wat voor te zeggen vanuit het oogpunt van energietransitie. De drang om over te stappen naar alternatieve, minder vervuilende vormen van energie is nu immers meer aanwezig dan ooit.
Woord recessie valt vaker
Maar tegelijkertijd is de situatie is grimmig. De oorlog in Oekraïne woedt voort en zorgen over de energievoorziening komende winter zijn groot. De economie gaat het voelen, het woord recessie valt vaker.
Een enquête van deze krant aan het begin van de Oekraïne-oorlog liet zien dat Groningers uit solidariteit bereid zijn in te stemmen met verder opendraaien van de gaskraan. Maar voor politici in Groningen is dat op dit moment een brug te ver.
Stroming in D66 voor winnen gas uit Groningen
Dat geldt ook voor Jetten. ,,We hebben Groningen beloofd dat we de gaswinning zullen afbouwen.’’
Binnen zijn partij, D66, groeit echter de druk om Groningen te ‘openen’. Op het partijcongres op 18 juni wordt een motie besproken met de titel ‘hervatting winning Groningens aardgas, opbrengsten voor Groningen’.
Een landelijke energiewerkgroep in de partij staat achter de strekking van die motie. Een motie die stelt dat 75 procent van de inkomsten van het extra aardgas naar Groningen toe moet. Om schade te vergoeden, compensatie voor burgers en investeringen in windparken op zee.
Afgelopen winter langs randje gegaan
De motie spoort met de opvatting van Visser. Waar Jetten zegt dat het moeilijker wordt de Nederlandse gasreserve aan te vullen door het besluit van Gazprom, zegt Visser dat er grote problemen kunnen komen. ,,dat vullen van de reserves ging al te langzaam. Feitelijk zijn we afgelopen winter al langs het randje gegaan.’’
Martien Visser Foto: Frits Poelman
Visser geeft aan dat Groningen de ogen niet moet sluiten voor de realiteit in de wereld. ,,Het moet niet zo zijn dat Groningen zo vasthoudt aan niet heropenen van de gaskraan dat vergeten wordt de inkomsten voor Groningers goed te regelen op het moment dat de gaskraan wel opengaat.’’
Stapjes in een negatieve spiraal
En die inkomsten kunnen fors zijn, gezien de prijzen die op dit moment voor gas worden betaald. Energiedeskundige Jilles van den Beukel voorziet dat de Groningse kraan niet verder open hoeft als de situatie blijft zoals die nu is.
,,Maar je ziet stapjes. In een negatieve spiraal. De EU treft sancties en Rusland reageert daarop. De Nederlandse regering heeft er erg weinig zin in meer gas uit Groningen te halen, maar als de Russische gaskraan ook dichtgaat voor grotere Europese landen, moet je misschien wel.’’
Als Groningen opengaat, zou dat naar de mening van Van den Beukel tijdelijk zijn. ,,Maximaal een jaar bijvoorbeeld en 10 miljard kubieke meter.’’
Samen in een crisis, kom er ook samen uit
Dat Groningen daarvoor gecompenseerd wordt, noemt Van den Beukel als ‘niet-Groningse burger’ logisch. ,,Als burger zeg ik: we zitten samen in een crisis, dus probeer er met elkaar uit te komen. Als het Groningse gas veel geld oplevert, heb ik er geen enkele moeite mee dat een fors deel daarvan wordt gebruikt om de Groningse economie te versterken.’’
Een sombere situatie? Van den Beukel: ,,Ja, maar ik zie ook lichtpuntjes. Bijvoorbeeld door de grote hoeveelheden LNG (vloeibaar gas) die naar Europa komen. En vooral: we zijn nu wakker. Een jaar geleden lagen we nog met zijn allen te slapen. Nu zijn we beter voorbereid op een crisis. We zijn bijvoorbeeld al goed gestart met het vullen van gasopslagen.’’
