Beilen zet met laatste LaNijTo punt achter traditie: 'Nog één keer groots uitpakken'

In de meeste Drentse plaatsen zullen mensen je glazig aankijken als je vraagt naar de betekenis van LaNijTo, maar in Beilen is de afkorting van afkorting van Landbouwnijverheidstentoonstelling een begrip. De eerste edities vonden plaats rond het midden van de 19e eeuw. „Het is ooit ontstaan vanuit het Drents Landbouw Genootschap (DLG)”, vertelt Ria Berghuis (60) uit Beilen van Tentoonstellingsvereniging Het Middenveld.

De agrarische sector speelt van oudsher dan ook een grote rol bij het evenement, dat decennialang rouleerde tussen de dorpen Beilen, Westerbork, Zuidwolde, Ruinen en Hoogeveen. Aanvankelijk heette het evenement overal Middenveldtentoonstelling of kortweg ‘Middenveld’. Elk dorp was om de vijf jaar aan de beurt.

In Beilen werd de naam veranderd in LaNijTo toen er - naast bijvoorbeeld het paardenconcours en dierenkeuringen - een bedrijvenbeurs bij kwam, vertelt Berghuis. „Dat was in de jaren 60 van de vorige eeuw. Toen kwamen er meer onderdelen bij, zoals een optocht met versierde wagens en een taptoe, een parade van muziekverenigingen.”

Arend de Weerd (74), voormalig boer uit Wijster, ging van jongs af aan naar de LaNijTo. „Mijn vader is voorzitter geweest. We gingen ook wel met koeien naar de keuring. We waren niet heel fanatiek, maar deden wel mee. Zo’n LaNijTo-keuring leefde destijds heel erg; niet alleen in Beilen, maar ook in de buitendorpen.”

Er waren ook paardenkeuringen. „En nog weer eerder konden boeren ook allerlei andere dieren laten keuren, zoals varkens, kippen en konijnen”, lacht hij. De Weerd zit net als Berghuis in het bestuur van de tentoonstellingsvereniging.

„Ik heb bij ons thuis nog oude medailles gevonden van keuringen van koeien en varkens. De oudste is van 1933”, vertelt Berghuis, die samen met haar man een boerderij heeft in de buurtschap Lieving, aan de rand van Beilen.

Vast onderdeel van de Middenveldtentoonstellingen/LaNijTo was jarenlang de vijfkamp; een competitie tussen de vijf plaatsen waar het evenement werd georganiseerd. Zij streden met onderdelen als bridge, dammen, bloemschikken, mountainbiken en paardensport om een wisselbokaal.

Dit jaar staat het ruim één meter hoge blikken exemplaar alleen voor de sier op het evenemententerrein aan de Hoefslag in het dorp. De dorpencompetitie bleek tijdens de vorige editie van de LaNijTo in 2019 geen toekomst meer te hebben. Berghuis: „Er waren bij het paardenconcours bijvoorbeeld geen ruiters meer uit de andere plaatsen, maar alleen leden van De Stroomruiters uit Beilen. Die sprongen dan om beurten voor de andere dorpen.”

Na de laatste editie in Beilen is het de vier andere plaatsen niet gelukt de Middenveldtentoonstelling op te pakken toen ze aan de beurt waren; of omdat corona roet in het eten gooide of het ontbrak aan mankracht. De grootste kern, Hoogeveen, bleek het domweg vergeten. En dat legt gelijk bloot hoe het gesteld is met het evenement. De Weerd: „Het leeft niet meer zo als vroeger.”

De bereidheid om met het hele dorp een groot evenement uit de grond te stampen, is behoorlijk afgenomen. „We hebben daarom besloten om dit jaar, in samenwerking met Beleef Beilen, nog één keer groots uit te pakken en daarna stopt het”, zegt Berghuis. Zij is, samen met Arend de Weerd, Jan Mulder en Wiebe Enting (Tentoonstellingsvereniging Het Middenveld), Martin Zwiers en Astrid Belt (beiden van Beleef Beilen) één van de kartrekkers van het feest. Daarnaast zijn voor allerlei werkgroepen de afgelopen maanden druk geweest met de voorbereiding van de verschillende onderdelen: van de optocht en de lichtjesroute tot de feestavonden en een fair voor schoolkinderen.

Arend de Weerd zit al meer dan dertig jaar in het tentoonstellingsbestuur. „In de jaren 90, toen ik begon, was de koeienkeuring nog erg in trek. Door de mond-en-klauwzeercrisis is de klad erin gekomen. Daarna is het eigenlijk niet meer opgepakt.”

In de begintijd dat hij in de organisatie zat, was het feestterrein in de buurtschap Smalbroek. De Weerd zorgde er onbedoeld een keer voor wateroverlast. „Ik hielp met het klaarmaken van het terrein en daarbij heb ik een hoofdwaterleiding losgetrokken. We moesten iets doen bij die leiding. Toen we hem hadden blootgelegd, tikte ik er heel even met een vinger tegenaan en toen sprong hij zomaar. Het water spoot eruit. Binnen korte tijd stond een heel stuk straat onder water. Door de sloten kon het gelukkig snel worden afgevoerd.”

Berghuis herinnert zich een andere editie in de jaren 90, waarbij het paardenconcours om een andere reden in het water viel. „Het terrein was zo nat en bleef maar regenen. De eerste vrachtwagens met paarden stonden ’s ochtends vroeg al op het terrein. Toen is het concours alsnog afgelast. Ik zat destijds nog niet in het bestuur, maar mijn man Aaldert en ik waren springruiters en zouden meedoen.”

Tijdens de laatste LaNijTo is het concours anders dan anders. Het is niet op het huidige evenemententerrein aan de Hoefslag, maar op straat. Berghuis: „Het evenemententerrein werd door de gemeente lange tijd gebruikt als opslagplaats voor zand en puin tijdens rioleringswerkzaamheden. Midden-Drenthe verzekerde ons dat het begin dit jaar schoon opgeleverd zou worden, zodat het geschikt gemaakt kon worden voor het concours. Dat is niet gelukt. Toen hebben we wat anders bedacht: een stratenconcours, zoals dat ook wel eens in Rolde en Ruinen is georganiseerd.”

Dat gebeurt zaterdagmiddag aan de Torenlaan, bij de Stefanuskerk. Over een lengte van 300 meter wordt zand op straat gestort en de weg wordt afgesloten met dranghekken. Er zijn verschillende combinaties van tuigpaarden, hackney’s en Friezen te zien, verdeeld over veertien categorieën. „Het is echt een showelement”, zegt De Weerd.

Dat de LaNijTo eindigt, daar heeft De Weerd wel vrede mee, zegt hij „Het is wel jammer, maar het kan gewoon niet meer. Veel mensen, ook boeren, hebben er geen tijd meer voor.” Met een vijfdaags feest trekt Beilen nog één keer alles uit de kast. Berghuis: ,,Het is zo leuk als je door het dorp fietst en ziet hoe het nu weer leeft; mensen zijn heel fanatiek bezig met straatversiering en bogen. Aan de optocht doen donderdagavond ruim twintig versierde wagens uit het dorp en enkele loopgroepen mee.”

Is dit dat het laatste grote feest in Beilen? Berghuis „Nee, de stichting Beleef Beilen heeft aangegeven dat ze in de toekomst één keer in de drie jaar een dorpsfeest wil gaan organiseren. Het zou mooi zijn als het op die manier verder zou gaan.” En de wisselbokaal? Die krijgt een mooi plekje bij de Historische Vereniging Beilen.