Olifantenstier Yadanar zorgt niet voor nakomelingen in Wildlands. Foto: Boudewijn Benting
De nieuwe fokstier van de olifantenkudde in Emmen, Yadanar, heeft er na een half jaar nog niets van gebakken. Dierenpark Wildlands is daarom op zoek naar een leermeester: een ervaren stier die kan voordoen hoe het moet.
Het leek allemaal zo mooi toen olifant Yadanar in april aankwam in Emmen, vanuit het Duitse Heidelberg. Hij zou fokbul Timber vervangen, die naar Eindhoven is verhuisd. Vol enthousiasme stonden de olifantenvrouwtjes klaar toen het hek openging. Ze hadden duidelijk zin in de nieuwe kerel, getuige het geflapper met hun oren en de plasjes die ze deden.
„Geur is heel belangrijk”, vertelt dierverzorger Henry Hoekstra (40). „Aan de hand van de urine kan de man bepalen welke olifant vruchtbaar is en welke hij dus moet dekken om voor nageslacht te zorgen.”
Alle vrouwelijke animo ten spijt is er in de Emmer kudde na een half jaar niets gebeurd op voortplantingsvlak. En dat bevreemdt de olifantenverzorgers. Normaal gesproken had een olifant als Yadanar zijn soortgenoten allang moeten dekken.
‘Olifanten kunnen van elkaar leren’
In de natuur kunnen olifanten het van elkaar leren
Wildlands doet mee aan het Europese programma voor soortbehoud, vroeger fokprogramma genoemd, voor Aziatische olifanten. Yadanar moet in Emmen zorgen voor een nieuwe bloedlijn; die van hem is nauw verwant aan die van soortgenoten in het wild.
Waarom hij zich nog niet van zijn taak heeft gekweten, weten de verzorgers niet. Aan zijn leeftijd ligt het volgens hen niet. Met zijn 16 jaar is hij zeker geslachtsrijp. „Maar Yadanar is wel onervaren”, zegt verzorgster Roxanne Boer (34). „Hij komt uit een groep met jonge bullen.”
Haar collega Henry vult aan: „In de natuur kunnen olifanten het van elkaar leren. Een dekking is één groot groepsgebeuren; iedereen staat erbij te kijken. We weten niet hoeveel Yadanar heeft gezien en geleerd. Ook niet alle olifanten hebben trouwens zo’n leerproces nodig. Eigenlijk gaat het altijd goed door hun instinct.”
Maar dus niet in Emmen, waar drie olifantenvrouwtjes rondlopen. Van twee van hen wordt gehoopt dat ze nakomelingen op de wereld zetten: Swe Zin en Ma Yay Yee. Beiden zijn al moeder.
Ma Yay Yee heeft drie jongen, van wie alleen de 7-jarige Manoa nog in Emmen is. Swe Zin heeft er één, of beter gezegd had. Zij verloor vorig jaar haar 2-jarige zoontje Nagarr, dat bezweek aan het olifantenherpesvirus.
Gat in groep door dood jonge olifanten
„Door het virus zijn toen de twee jongste olifantjes doodgegaan. Dit heeft een gat geslagen in de groep”, zegt Hoekstra. „Het is voor een olifantenkudde goed als er dieren van allerlei verschillende leeftijden in zitten.”
De jongste olifanten die er nu rondlopen, zijn 7 jaar. Hoekstra: „De koeien willen echt wel weer jongen. Dat is duidelijk te zien. Laatst zagen we het ook weer: Ma Yay Yee liep als een verliefd, huppelend meisje rond, maar Yadanar liep zó aan haar voorbij. Over een blauwtje lopen gesproken.”
Olifantenverzorgers Henry Hoekstra en Roxanne Boer hebben de hoop nog niet opgegeven met Yadanar. Foto: Boudewijn Benting
De avances van de koeien gaan verder dan verliefd rondhuppelen. „Ze betasten Yadanar. En blazen en zuigen. Hij wordt ook wel opgewonden, maar pakt niet door. Hij snapt niet zo goed wat hij moet, denken we. Maar nogmaals: wij weten het ook niet. We kunnen het hem niet vragen.”
Onze dames willen wel, daar ligt het niet aan
De verzorgers geven het nog niet op met Yadanar. Volgens hen zou het een oplossing kunnen zijn om een andere stier naar Emmen te halen die het kunstje voor kan doen. Een olifant die het klappen van de zweep kent.
„Onze dames willen wel, daar ligt het niet aan. We willen het graag onderzoeken met een andere bul. Het zou ook een verrijking zijn voor de kudde als er een nieuwe man komt. Olifanten vinden zoiets interessant.”
Maar wat als de koeien dan jongen krijgen van die ander in plaats van van Yadanar? „Dat is niet erg. Dan is de volgende ronde voor Yadanar, over een aantal jaren.”
Haantjesgedrag?
Bang voor ‘haantjesgedrag’ als er twee bullen zouden zijn, zijn de verzorgers niet. Een beetje competitie is volgens hen juist wel goed voor Yadanar, die zo kan leren zijn mannetje te staan. „Wij laten zo’n nieuwe olifant sowieso in stappen kennismaken met de rest, in wisselende samenstellingen. Afhankelijk daarvan bekijken we of we de twee mannen tegelijk bij de kudde kunnen zetten.”
Maar goed, eerst moet de leermeester nog worden gevonden. De verzorgers hopen dat dit binnen afzienbare tijd lukt, want alternatieven zijn er volgens hen eigenlijk niet. „We gaan onze koeien in ieder geval niet bevruchten door kunstmatige inseminatie”, stelt Hoekstra. „We willen dat dit een natuurlijk proces blijft en dat de groep zelf leert hoe het moet.”
Homoseksueel gedrag?
Kan het zo zijn dat Yadanar op mannen valt in plaats van op vrouwen? Volgens Wildlands komt homoseksueel gedrag inderdaad voor bij olifanten, maar zijn daar bij Yadanar geen aanwijzingen voor.
„Hij heeft alle kans hier zijn voorkeuren te uiten want hij is ook veel samen met de mannetjes Mauk en Manoa. Maar we zien geen homoseksueel gedrag bij Yadanar en ook niet bij de anderen”, aldus Wildlands-dierenarts Job Stumpel.
