Met digitale knip helpt Adri Wischmann (60) meer burgers aan geld. En dat vindt de VN tof

Je zou het niet zeggen als je de klachten hoort over financiële problemen bij gemeenten, maar tot hun ongenoegen lukt het hen soms maar niet om van hun geld af te komen. Dan hebben ze bijvoorbeeld een subsidieregeling bedacht waarmee mensen met een laag inkomen energiebesparende voorzieningen kunnen kopen, zoals ledlampen en tochtstrips, maar vervolgens blijkt er bijna niemand gebruik van te maken.

„Een tijdje geleden klopte de gemeente Emmen bij mij aan met de vraag of ik daar iets op kon verzinnen”, vertelt ondernemer Adri Wischmann (60). Hij heeft ruime ervaring in zowel de financiële wereld als in de ICT. De laatste zeven jaar is hij voorzitter van Stichting BlockchainLab Drenthe. Daarmee ontwikkelden zijn collega’s en hij een oplossing voor gemeenten die hun geld niet kwijt kunnen.

Omdat dit probleem ook in andere landen speelt, trok Wischmann zelfs al de aandacht van de Verenigde Naties. Hij vertrekt eind december om in Riyad, Saudi Arabië, vertegenwoordigers van de lidstaten toe te spreken over zijn uitvinding.

„Zo’n subsidieregeling voor energiebesparing hield doorgaans in dat mensen eerst zelf het bedrag voor de ledlampen moesten voorschieten en daarna bij de gemeente de subsidie kregen. Maar dat geld om het voor te schieten, hadden ze nou juist niet.”

Daardoor werd er vaak maar mondjesmaat van de regeling gebruik gemaakt. „Dus moesten we een manier verzinnen om mensen geld te geven dat ze alleen aan dit doel kunnen uitgeven”, zegt Wischmann. „Ik kwam op het idee van de digitale knip doordat ik aan mijn oma moest denken. Zij had zo’n Brabantiablik, waarin ze haar weekgeld kon sorteren. Er zat een vakje in voor de huur, een ander vakje was voor de verzekeringen en dan was er nog eentje voor gas en licht. Zo werkt onze digitale knip eigenlijk ook.”

Mensen die voor een energiesubsidie in aanmerking komen, krijgen een kaart met daarop een QR-code. Die kunnen ze scannen met hun telefoon. Daardoor krijgen ze een app op hun telefoon, waarin ze eerst een vragenlijst te zien krijgen over hun huis en de mate waarin het geïsoleerd is. Hebben ze die ingevuld, dan zitten er punten in de app die ze kunnen verzilveren bij de doe-het-zelfmarkt.

„Met die app gaan ze naar de bouwmarkt, waar ze alleen spullen kunnen kopen die onder de subsidieregeling vallen”, zegt Wischmann. „De verkoper heeft ook een app van het project. Hij kan op zijn telefoon een QR-code laten zien die de klant vervolgens scant vanuit zijn eigen app. Daarmee geeft hij het benodigde aantal punten door aan de verkoper. Die krijgt dan automatisch dezelfde avond om tien uur zijn geld van de gemeente.”

De regeling was in Emmen een dermate groot succes dat het subsidiegeld nu wel binnen de kortste keren voor 100 procent op was, terwijl er bij de vorige methode maar 16 procent van besteed was. Maar is het niet een bezwaar dat veel ouderen niet met smartphones en QR-codes overweg kunnen? „Verkijk je er niet op hoeveel Nederlanders dat wél kunnen. Haast iedereen gebruikt Whatsapp en Facebook op de telefoon. En als oma dat niet kan, heeft ze wel een kleinzoon die kan helpen. Of een buurman. Maar helaas, helemaal 100 procent inclusie is met geen enkele regeling te bereiken.”

Wischmanns methode is nog voor veel meer zaken toepasbaar. Bijvoorbeeld om kinderen in staat te stellen lid te worden van een sportvereniging en de bijbehorende kleding aan te schaffen. „Je kunt hiervoor ouders rechtstreeks geld geven, maar dan heb je de kans dat ze het gebruiken om schulden af te betalen of om eten te kopen. En dan sport het kind nog niet.”

Wischmann maakt voor de digitale knip gebruik van de blockchaintechnologie, waaraan hij met zijn bedrijf IoT Nederland werkt. „Hierbij sla je gegevens niet op in één grote database, maar in bijvoorbeeld 10.000 kleinere. Dat is veel veiliger, want als er eentje gekraakt wordt, heb je altijd nog 9.999 die niet gekraakt zijn.”

„Onderdeel van deze technologie is ook het doorgeven van data”, vervolgt Wischmann. „Als jij mij een e-mail verstuurt, kopieer je in feite de tekst. Want je houdt die zelf ook. Bij onze technologie geef je de data door zonder die zelf te houden, zoals je met betalen in feite ook doet.”

Overal in de wereld bestaat de noodzaak om mensen met weinig geld te ondersteunen bij het nemen van allerlei specifieke maatregelen. Vandaar dat de Verenigde Naties bij Wischmann aanklopten. „Verkijk je er niet op hoe de smartphone al is doorgedrongen in Afrikaanse landen en hoezeer die dus van pas kan komen. Eigenlijk hebben die landen een stap overgeslagen. Wij hebben heel lang de vaste telefoon gebruikt, die aan een koperen draadje vast zat, maar zij zijn gelijk met de mobiele telefonie begonnen.”