Wolf brengt onrust in Drenthe. Kan de provincie nog leren leven met dit roofdier? 'Dit is nog maar het begin van de wolf in Nederland'

In de op het oog onschuldige wolvenexcursie van Natuurmonumenten in het Dwingelderveld, waarbij vooral uitleg wordt gegeven over de wolf, ziet boerenorganisatie LTO Noord een heus verdienmodel. Een tik in het gezicht van mensen, die dode dieren in hun weiland aantreffen of die elke ochtend met knikkende knieën kijken of hun veestapel nog compleet is, stelt LTO Noord-voorzitter Dirk Bruins uit Dwingeloo.

Een lezing van Cees van Kempen, maker van de film , in het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten in Ruinen werd vanwege bedreigingen afgelopen weekeinde geschrapt.

Als reactie op de excursies komt LTO Noord met een eigen wolvensafari: langs kadavers en zwaargewonde dieren, die ten prooi zijn gevallen aan de wolf. Met de Beiler veearts Bernd Hietberg in de rol van gids. ,,Niet voor jonge kinderen en alleen bedoeld voor mensen met een sterke maag’’, waarschuwt de veterinair.

Ecologen en natuurbeheerders zien in de wolf, een roofdier dat aan de top van de voedselketen staat, een welkome en nodige aanvulling op de biodiversiteit in de Nederlandse natuur. Dierhouders zien de wolf vooral als roofzuchtige moordenaar, die het op hun schapen, runderen, paarden en pony’s heeft voorzien. LTO Noord wil dan ook dat de mogelijkheden om de zwaar beschermde wolf te ver- of bejagen, worden versoepeld.

Wolven verjagen of zelfs afschieten is niet alleen verboden, maar volgens deskundigen ook een vorm van dweilen met de kraan open. Het probleem wordt verplaatst en er ontstaat ruimte voor een nieuwe wolf, die vanuit Duitsland voet op Nederlandse bodem zet. ,,Met grote vraagstukken zoals de klimaatverandering en de zeespiegelstijging vraag ik me echt af waarom we ons druk maken om een handjevol wolven’’, zegt Hugh Jansman, dierecoloog aan de Wageningen Universiteit.

Niettemin vormt de wolf één van zijn voorname aandachtsgebieden. Zijn stelling: we moeten leren leven met de wolf. ,,Dit is nog maar het begin. Het is goed denkbaar dat het aantal wolven, dat vanuit Duitsland naar Nederland loopt, de komende jaren met de factor drie of vier toeneemt. En dan is er nog de aanwas van wolven die in Nederlandse roedels worden geboren.’’

Voor de korte termijn betekent dit volgens Jansman dat eigenaren hun dieren moeten beschermen tegen wolvenaanvallen. ,,Een wolfwerend raster moet niet alleen bij het plaatsen goed staan, maar elke dag. Dus controleren. Wat pas als blijkt dat een wolf herhaaldelijk goed beschermd vee aanvalt, mag er tegen het dier worden opgetreden. In de praktijk zien we dat er altijd wel iets aan de omheining mankeert.’’

Op de lange termijn, zegt Jansman, moet Nederland koersen op een duurzame vorm van landbouw met veel minder dieren dan nu het geval is. ,,Extensiever ook. Laat schapen, koeien en paarden weer natuurlijke kuddes vormen. Een mix van jonge en volwassen dieren, met een duidelijke leider. In Zuid- en Oost-Europa blijkt dagelijks dat robuuste kuddes zichzelf kunnen beschermen en wél zijn opgewassen tegen de wolf. Als we dat hier ook doen, zijn er over pakweg tien jaar geen conflicten met wolven meer.’’

Gedragsbioloog Diederik van Liere ziet niets in wolfwerende rasters. Volgens hem moet de wolf worden geleerd dat ie geen schapen, koeien of paarden moet pakken. ,,Besprenkel een kadaver van een schaap met een ziekmakende stof. Als de wolf al tijdens het eten kotsmisselijk wordt van schapenvlees, dan is de link snel gelegd en zal het dier schapen gaan mijden.’’

Door in een kudde schapen twee dieren te voorzien van een stress-sensor kan volgens Van Liere veel leed worden voorkomen. ,,Zodra een wolf in de buurt van schapen komt, ontstaat er paniek. De sensor meet de stress en verstuurt een signaal. Vervolgens treden letterlijk allerlei toeters en bellen in werking, die de wolf onzeker maken en hij kiest het hazenpad.’’

Van Liere heeft hoge verwachtingen van een soort halsband, die hij doorontwikkelde en momenteel test in Slovenië. ,,In de halsband, die om de nek van de schapen gaat, zitten enkele schakelaars, die de wolf met zijn krachtige beet activeert. Zodra dat gebeurt, krijgt de wolf een enorme klap stroom op zijn kaken. Dan is het heel snel gebeurd met het vangen van schapen.’’

Jansman heeft zijn bedenkingen: ,,Heel veel werk voor schapenhouders om alle dieren te voorzien van zo’n halsband.’’ Van Liere: ,,Elk jaar worden schapen geschoren, een mooie gelegenheid om ze de halsband om te doen.’’

Jansman twijfelt ook aan de effectiviteit: ,,Wolven zijn heel slimme dieren. Als ze weten dat ze een schok krijgen wanneer ze een schaap bij de strot pakken, dan grijpen ze het schaap wel bij de kont of achterpoten. Ze leren heel snel.’’

Wolven zijn zogeheten cultuurvolgers. Kunnen zich volgens deskundigen prima aanpassen aan veranderende omstandigheden. Maar zodra het dier ergens opduikt, zo schrijft EU-wetgeving voor, moet de omgeving worden aangepast aan de wolf. Op het platteland wordt weleens gekscherend maar met een bittere ondertoon gezegd: ,,Zodra in de Randstad de eerste honden en katten ten prooi vallen aan de wolf, is het snel gebeurd met de beschermde status van het dier.’’